|
|
کدخبر: ۱۴۵۸۱۳

نقدی بر فیلم " صد سال به این سال ها "؛

این تمثیل، خیلی سطحی است که جناب کارگردان مملکت ما را در قالب زنی به نام «ایران» تصویر نموده و همه مصیبت ها را بر او بار کرده است. آرش همواره مادرش را به نامش «ایران» صدا می زند تا ما حتی یک لحظه هم فراموش نکنیم که در حال تماشای قصه ای سمبلیک در خصوص مام میهن هستیم. اما مادران نسل انقلاب و شهدای آن، که اینگونه نبودند! ما که «مادر» این فیلم را نشناختیم. این مادر، مادر کیست؟

گروهفرهنگی مشرقروز پنج شنبه ۲۲ اسفند، فیلم توقیف شدۀ صد سال به از این سال ها(۱۳۸۶) در سالن بزرگ وزارت ارشاد برای اهالی مطبوعات و منتقدان نمایش داده شد. نمایش پیشین این فیلم در بهمن ۱۳۸۸ در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر بود و دو ماه قبل نیز در جامعه صنفی تهیه کنندگان سینمای ایراندر هفدهم دی ماهبه طور خصوصی نمایش یافت. صد سال به این سال ها که در هدایت فیلم تهیه شده است، به حدی سیاه نما و دور از واقع است که به سختی می توان قصه اش را باور کرد.
******



صد سال به از این سال ها(۱۳۸۶) پنجمین فیلم سامان مقدم است؛ بعد از کافه ستاره(۱۳۸۳) و قبل از آخرین ساختۀ او، یک عاشقانه ساده(۱۳۹۰). این فیلم در خصوص زنی به نام ایران(فاطمه معتمد آریا) است که با شوهرش رفیع پاینده(رضا کیانیان) زندگی سرخوشانه ای دارد ولی همزمان با وقوع انقلاب، شوهر می میرد و آنها به تهران مهاجرت می کنند. یگانه فرزندش آرش(امیرحسین آرمان) در جنگ کشته می شود. چند سال بعد، نوکر آنها امین حقیقی(پرویز پرستویی) که بعد از انقلاب به مسئولیت مهمی رسیده است اعتراف می کند که مسبب اصلی در قتل رفیع بوده است.
فیلم سال به از این سال ها، قصۀ خود را به طور نمادین بیان می کند. فیلمی که جناب کارگردان که فیلمنامه را هم نوشته است در آن به امید سال هایی است که بهتر از این سال های انقلاب اسلامی باشد!



خلاصه داستان
همه چیز خوب و شاد بود و همۀ لذت ها مجتمع. ما در بندر پهلوی زندگی آرام و خرسندی داشتیم و پسرمان آرش در دبستان پیشاهنگ بود. او پسر من بود، پسر ایران؛ مام میهن. بعد یکهو طوفان شده، همه چیز زیر و رو گشت. آشوب طلب ها راحت ما بردند و رخت سیاه بر تنمان کردند. شوهرم بی گناه کشته شد. ده سال بعد که ما در تهران زندگی می کردیم، پسرم آرش را(علی رغم قانون تک فرزندی) به اجبار به خدمت زیر پرچم بردند. از قضا خدمت او به جایی افتاد که حتی نمی شد برایش نامه نوشت. در نهایت او در جنگ به ناخرسندی و ناکامی کشته شد و نامزدش را تنها گذاشت. اما شوهرم از قبل پیش بینی کرده و زن دیگری در خفا گرفته، فرزندی از او ساخته بود که پس از مرگ مادرش، به نزد من آمد و جای آرش مرا پر کرد. اما او هم در پاییز ۱۳۸۴ در دانشگاه علامه پس از اعتراض به دولت جدید، دستگیر و زندانی شد. امین رانندۀ قدیم ما، پس از انقلاب آدم گردن کلفتی شده بود. وقتی او را پیدا کردم گفت که مرا نمی شناسد. ولی در خفا آمد و اعتراف کرد که یکی از عاملان انقلاب و آشوب در بندر انزلی بوده و شیلات بندر را او به آتش کشیده است. او خود را مسبّب اصلی مرگ شوهرم معرفی کرد. چند روز بعد او از من خواستگاری کرد، از من، از ایران، از مام میهن. من سی سال است که هنوز نخندیده ام و لباس شاد بر تن نکرده ام. به هر حال اکنون دوْر، دوْر اینهاست و من مجبور به تحملشان هستم تا نوبت آنها نیز به زودی تمام شود. و بالاخره تمام می شود. به زودی پسرم از خارجه برمی گردد و به این حکومت پایان می دهد و مرا از شر اینها آزاد می کند و روزهای خوب گذشته بازمی گردد؛ صدها سال که از این سال ها بهتر است.



نقد و نظر
این خلاصۀ داستان فیلمی است که با تکلف بسیار مرتباً دروغ می گوید تا عداوت خود را با انقلاب اسلامی نشان دهد. فیلم با گرمی و شادی و طراوت و زیبایی به سال ۱۳۵۵ در بندر پهلوی شروع شده و با سردی و غم و بیچارگی و زشتی در تهران بعد از انقلاب در سال ۱۳۸۵ پایان می گیرد. جناب کارگردان که فیلمنامه را نیز خودش نوشته است، به هر ضرب و زوری هست می خواهد که ما قصۀ او را باور کنیم. آیا او یک داستان تخیلی محض نوشته یا از مکانی مثل کرۀ مریخ برای ما خبر آورده است؟ ما که از نسل انقلابیم و هنوز اینجا زنده و شاهد هستیم اینقدر برای ما دروغ بافته اند چه برسد به وقتی که ما زنده نباشیم.

آرش اگر پدرش نیز زنده بود مشمول معافیت تک فرزندی می شد چه برسد به اینکه او کفیل مادرش نیز هست. و مگر هر کسی لیاقت داشت تا به جنگ برود؟ مگر از نسل یک شرابخوار فرزندی به دنیا می آید که لیاقت شهادت داشته باشد؟ این همان گناهی است که خداوند فرموده است که تا چهار پشت از آن عقوبت خواهد کشید.



فیلمنامه از درام و ماجرا خالی است و آنچه فیلم را سر پا نگه داشته طراحی صحنۀ آن است که برای ما که دهۀ پنجاه را دیده ایم نوستالژیک است. و جناب کارگردان برای ایجاد این حس در ما برنامه ریزی کرده است تا بتواند دوران انقلاب را سیاه تر نشان دهد و ضعف های فیلمنامه را پر کند. او ما را احمق پنداشته و تاریخ کشور ایران را به طور سمبلیک، گویا از منظر خاندان هزار فامیل پهلوی بیان کرده که با این انقلاب بساطشان جمع شد. این تمثیل، دیگر خیلی سطحی است که جناب کارگردان مملکت ما را در قالب زنی به نام «ایران» تصویر نموده و همه مصیبت ها را بر او بار کرده است. آرش همواره مادرش را به نامش «ایران» صدا می زند تا ما حتی یک لحظه هم فراموش نکنیم که در حال تماشای قصه ای سمبلیک در خصوص مام میهن هستیم. اما مادران نسل انقلاب و شهدای آن، که اینگونه نبودند! ما که «مادر» این فیلم را نشناختیم. این مادر، مادر کیست؟


این، اولین نوبت نیست که شبه روشنفکران وطن فروشی می کنند. شاید نخستین بار داریوش مهرجویی بود که در اجاره نشین ها(۱۳۶۶) این جسارت را کرد تا قصۀ این مملکت را به زعم خود با زبان تمثیلی تصویر کند. او خانه ای را محور قصۀ خود قرار داد که مثل اجتماع واقعی، همه نوع آدم در آن بودند و بعد کم کم اضمحلال و تخریب خانه را نشان داد. فیلم مادر(۱۳۶۸) نیز مجلس ختمی بود برای همین مادر که به زودی می میرد. او دو پسر جاهل و روشنفکر دارد و دو دختر سنتی و متجدد. فرزند پنجم نیز یک عرب است که سر می رسد و تمثیلی است از صدام که ادعای میراثداشت. فیلم دیگر در این مقوله، نخستین ساختۀ بیژن میرباقری است؛ ما همه خوبیم(۱۳۸۳). خانوادۀ در حال اضمحلالی که ادعای سلامت می کنند و برای فرزند مهاجرت کردۀ خود در فیلمی که برای او پر می کنند تا به یادگار بفرستند مرتب به دروغ می گویند که «ما همه خوبیم»! در حالیکه در اوقات دیگر مدام با هم نزاع و مشاجره دارند. و از قضا پسر جوان خانواده که سرباز است و نامش هم «امید»، و حس خوبی را نیز در مخاطب برمی انگیزد در انتها می فهمیم که امیدی به او نیست و او نیز در پی مهاجرت به خارجه است! در این فیلم آهو خردمند، محسن قاضی مرادی و لیلا زارع بازی کرده اند.


آیا وقت آن نرسیده است که برخی شبه روشنفکران وطنی القای یأس نکنند و دست از این گندم نمایی و جو فروشی بردارند و به جای ساخت فیلم های تمثیلی، صادقانه و برای مردم فیلم بسازند؟

ارسال نظر

پربیننده ترین

آخرین اخبار