مشروح گفتگوی طالب زاده با ده نمکی؛
انتقاد نویسنده آمریکایی از ده نمکی
مسعود ده نمکی نویسنده و کارگردان سینما، شب گذشته در گفتگویی با نادر طالب زاده میهمان برنامه " راز " در شبکه چهار سیما بود.
گروه فرهنگی مشرق- مسعود ده نمکی نویسنده و کارگردان سینما، شب گذشته در گفتگویی با نادر طالب زاده میهمان برنامه " راز " در شبکه چهار سیما بود.
ده نمکی گفت: شاید بشود اینگونه گفت که بخش اعظم فعالیت های من به خصوص پس از جنگ به حال و هوای بازگشت ما از جنگ مربوط می شد، یعنی تصوری که از جامعه شهری پشت جبهه ها داشتیم، آرمان و ایده هایی که به خاطر آن مابه جبهه رفتیم، تضادهای موجود در جامعه با ارزش هایی که رزمنده ها به خاطر آنها جنگیدند و این که اصلا چه باید کرد.
وی ادامه داد: قبول و باور قطع نامه برای ما مانند " پتک " بود و شاید بتوان گفت چند ماه اول، خود من درگیر همین " چه باید کرد " بودم و بارها پیام قطعنامه امام(ره) را گوش می دادم که جنگ ما جنگ عقیده است مرز جغرافیا نمی شناسد، جنگ ما جنگ حق و باطل بوده است و تمام شدنی نیست، جنگ فقر و غنا، جنگ ما جنگ بین ایمان و رذالت بود و محکم می گفتند که می دانم که به شما سخت می گذرد ولی مگر به پدر پیر شما سخت نمی گذرد؟
می دانم که شهادت برای شما شیرین تر از عسل است، گویی که خود امام(ره) بین ما و در گردان ها و میان نیروهای پیاد بوده است.
این کارگردان افزود: امام(ره) به جنگ دیپلماتیک نگاه نمی کرد و انگار از بسته شدن باب شهادت و مدینه فاضله ای صبحت می کرد که واقعا در آن ۱۴۰۰ کیلومتر دیده می شد، چرا که می فرمود: هیچ چیزی تغییر نکرده است، جنگ تمام شده اما خود را برای یک مبارزه علمی و عملی بزرگ برای رسیدن به آرمان ها آماده کنید.
ده نمکی اظهار داشت: صحبت من همیشه این بود که اگر جنگ تحمیلی هشت سال بود آن جنگ و مقاومت فرهنگی از سال ۶۷ تا سال ۹۳ ادامه دارد و فکر می کنم که آنان که در عرصه فرهنگ حوزه مطالبات اجتماعی و عدالت می جنگند، بسیار سخت تر از جبهه و جنگ است.
وی افزود: اگر در دوران جنگ پای کسی روی " مین " می رفت، ارزش محسوب می شد اما اینجا اگر پای کسی روی " مین " برود برخلاف مسیر آب شنا کردن است، آنجا گروهی راه را باز می کنند تا گردان ها عبور کنند و رزمنده ها شهدایی را که برای باز کردن راه رفته اند با احترام کنار می گذاشتند، اما در حوزه فرهنگ این گونه نیست و در جنگ فرهنگی هنگام رد شدن از معبر پای خود را به نام " نقد " روی آن شخص گذاشته و رد می شوند.
کارگردان فیلم سینمایی " رسوایی " بیان کرد: زمانی ممکن است کسی حرفی بزند که متهم به " افراطی گری " شود، اما سال های بعد همان حرف های او را دیگران تکرار کنند که این در حقیقت همان جلوتر از زمان خود حرکت کردن و به نوعی همان روی " مین " رفتن است؛ به همین این جنگ خیلی سخت تر بوده و درجه و نشان هم به کسی داده نمی شود و تنها حاصل آن در " سیبل حملات " قرار گرفتن است.
وی افزود: پس از جنگ، " چه باید کرد " همان مبارزه علمی و عملی بود و من اولین فعالیتی که در راستای فعالیت فرهنگی و اجتماعی کردم، توزیع نشریاتی در نماز جمعه های تهران بود.
ده نمکی ادامه داد: زمانی که من فعالیت اجتماعی خود را آغاز کردم، در نمازهای جمعه یک سری شعارهای کلیشه ای داده می شد و ما همان جا به این نتیجه رسیدیم، جایی که باید معضلات فرهنگی مردم، به گوش مسئولان مملکت برسد، همین نمازهای جمعه است و در آن زمان از پخش مستقیم تلویزیون استفاده کرد و بین شعارهای رسمی، شعارهای اعتراضی در حوزه فرهنگ می دادیم کرد و جامعه بازتاب داشت؛ چرا که در آن زمان تمام بحثو حرف ما این بود که به جای نقد مردم به عنوان معلولان، به سمت نقد دولت برویم، دولتی که به عنوان سیاستگذار و مهندس فرهنگی، علت است و نباید اشتباهات دهه ۶۰ تکرار شود.
وی در ادامه گفت: اینگونه بود که پیکان نقد به سمت دولت، مجلس، الگوی توسعه و سیاستگذاران رفت و اتفاقا از جایی که تنش به سمت سیاستگذاران و مدیران رفت، اعتراضایی آغاز در نقد مردم وجود نداشت.
کارگردان مستند " فقر و فحشا " اظهار داشت: بی مناسبت نیست که در سالگرد " شهید آوینی " گفته شود که " شهید آوینی " هم به کار تئوریک محض اعتقادی نداشت و بر این اندیشه بود که ما اگر تنها حرف بزنیم و فشار اجتماعی نباشد، کسی به حرفهای ما گوش نخواهد داد و اتفاقا اینگونه بهتر است که همگی باهم به میدان بیاییم.
ده نمکی بیان کرد: به اعتقاد من فقدان " شهید آوینی " به حلقه وصل اعتراض های مدنی که بعد از جنگ شروع شد و متصل به عقبه تئوریک " شهید آوینی " می شد لطمه زد.
وی که در دهه هفتاد به روزنامه نگاری می پرداخت، در ادامه گفت: بعد از مدتی به این نتیجه رسیدیم که رسانه های رسمی حاضر نبودند حرف های ما را منعکس کنند و بنابراین باید رسانه داشت تا بتوان فریادها را تبدیل به اندیشه و اندیشه را تبدیل به رسانه کرد و به گوش همه رساند و در همان جا، نشریه " شلمچه " را راه اندازی کردم و همزمان با آن تلاش کردیم عقبه تئوریک خود را تقویت کنیم تا فریادها و آرمان های خود را ما تبدیل به مبانی محکمی کنیم که ناشی از احساس خوانده نشود.
وی افزود: و به این ترتیب شلمچه در دوران خود، پر مخاطب ترین هفته نامه ایران و اولین هفته نامه سیاسی بود که بصورت رنگی منتشر می شد و در زمانی که جامعه به رسم شاداب کردن به اجتماع به سمت " ارزش زدایی " پیش می رفت و المان ها و شعارهای جنگ و انقلاب از خیابان های شهر پاک می شد، ما به این روند اعتراض کردیم، در حالی که در آن زمان حتی روزنامه های اصول گرا این شعارها را بد خطی می دانستند ولی خط فکری بد سیاستگذاری فرهنگی آن زمان را نمی دیدند.
ده نمکی اظهار داشت: پس از " شلمچه " نشریه " جبهه " را راه اندازی کردم که گفتمان آن با " شلمچه " تفاوت داشت و لبه تیز تیغ به سمت " فقر و غنا " و " سیاستمداران " گرفته شد.
وی ادامه داد: ما به نوعی " مرغ عزا و عروسی " بودیم، چرا که نشریه " شلمچه " در آن زمان توسط اصلاح طلبان بسته شد، جبهه هم بعد از ۲ سال، همزمان با پایگاه های دشمن و نشریاتی که آن زمان تعطیل شدند، به کارش خاتمه داده شد و آن گونه حرف زدن هزینه هایی داشت که من طبیعت مبارزه می دانستم، چرا که کسی قرار نیست برای این حرف ها کف بزند.
ده نمکی افزود: پس در زمانی که احساس کردم به جای کار ژورنالیستی باید کار فکری و عمیق تر کرد، نشریه " صبح " را راه اندازی کردم، چرا که نشریات موازی دیگری برای زدن همان حرف ها راه اندازی شده بود و احتیاجی نبود من در آن مدیوم کار کنم.
کارگردان فیلم سینمایی " اخراجی ها " گفت: حرف هایی که در آن دوره زده می شد، جلوتر از زمان خودش بود، مانند بحثگفتمان سازی عدالت و تبدیل آن از چک نقد به یک جریان و موج اجتماعی و مطالبه همه جانبه آن که در آن سال ها خیلی سخت بود، حرف هایی که در آن زمان زده می شد مانند اشرافی گری، فاصله طبقاتی، الگوی غلط توسعه فرهنگی در جامعه، امروز جواب داده است، حرف هایی که بخاطر زده شدن آنها بارها " علی نصیری " یا حتی ما دادگاهی شدیم؛ این فعالیت ها که آن زمان، توسط کسانی انجام می شد که با مظلومیت از همه طرف به عنوان " افراطی گری " متهم می شدند، امروزه به یک مطالبه اجتماعی تبدیل شده است که همه سیاستمداران به دنبال آن هستند.
*آوینی اگر بود به افراطی گری متهم می شد
وی افزود: مفاهیمی که " شهید آوینی " در خصوص توسعه مبانی تمدن غرب مطرح می کرد به نوعی تبدیل به شعارهایی می شد که در خیابان ها سر داده می شد و مشکلاتی در نشریات ما انعکاس می یافت، اگر چه اگر " شهید آوینی " هم امروز بود " افراطی گری " متهم می شد و به نوعی " آوینی " با شهادتش اینها را راحت کرد چرا که یک منتقد حدی که با سواد و تحلیل آینده سیاست آنها را در حوزه فرهنگ نقد می کرد، از میان رفته بود.
این نویسنده در ادامه گفت: اگر یک نقد و نگاه واقع بینانه و نه سیاه نمایی از جامعه امروز داشته باشیم می بینیم که نکات منفی در حوزه اجتماعی هم سیاستگذاری های غلط آنها در حوزه فرهنگ و لیبرالیسم فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بوده است.
وی بیان کرد: همان صفحه " جنگ " و " فقر و غنا " در نشریات من تبدیل شد به مستند " فقر و فحشا " که در حقیقت نقد به اشرافی گری در میان مسئولینی بود که باید زندگی آنها در حد ضعیف ترین مردم باشد.
ده نمکی اظهار داشت: نکته ای که این فیلم را متمایز کرد، نگاه آسیب شناسانه اش بود، چرا که این مستند به سراغ نقد و مقصر دانستن معلول نرفته بود، بلکه به دنبال ریشه به وجود آمدن این آسیب و علت آن بود؛ چرا که اگر این فاصله طبقاتی بوجود آمده، محصول همان اقتصاد لیبرالیستی است.
وی ادامه داد: اگر این مستند از زبان کس دیگری ساخته می شد، مورد تمجید خارجی ها قرار می گرفت که چرا که در آن حالت نظام و انقلاب را متهم می کرد، اما ما در این مستند سیاستگذاران را متهم کردیم و آنها را از درون نقد کردیم.
ده نمکی توضیح داد: ما به دنبال جواب این پرسش بودم که چطور می شود سیاست های کلان یک نظام مبارزه با " اشرافی گری " و فاصله طبقاتی باشد ولی خروجی مدیریت اجرایی کشور، همان فاصله طبقاتی باشد.
وی در ادامه گفت: در خصوص " فقر و فحشا " اتفاقی که در حوزه سینما افتاد این بود که یک برنامه مستند که غالبا مخاطب خاص دارد، در ایران مخاطب عام را جذب کرد و به نوعی حس مردم برانگیخته شده و غرور ملی آنها جریحه دار گشت.
ده نمکی افزود: تمام این مفاهیم وقتی در خطابه ها زده می شود با عنوان اقتصاد اسلامی ویژگی های حکومت اسلامی و فاصله فقیر و غنی حرف های بی نقصی هستند، ولی وقتی به سمت مصداق پیدا کردن پیش می رویم اعتراضات صورت می گیرد.
*حمایت نکردند، کشاورز شدم
این کارگردان اظهار داشت: بعد از بسته شدن نشریه " جبهه " به واقع کم آوردم و حس کردم نمی خواهند ما صحبت کنیم و حمایتی هم صورت نمی گرفت، پس ترجیح دادم با حضور و فعالیت نشریات و رسانه های جدید، به کشاورزی بپردازم که پس از مدتی مهدی نصیری امتیاز نشریه اش را به من واگذار کرد و من نشریه " صبح " را منتشر کردم.
وی افزود: تغییر ذائقه مخاطب از رسانه های نوشتاری به رسانه های دیداری سبب شد من به سلامت به مدیوم سینما بروم.
* اعتراف یک نویسنده آمریکایی در برابر یک کارگردان ایرانی
ده نمکی بیان کرد: یک نویسنده آمریکایی به نام " پیترسون " از چند سال قبل برای شناخت ماهیت انقلاب رصد می کند و صادقانه برای من اعتراف کرد که مسئولیت یک آکادمی برای تحقیقات در خصوص ماهیت انقلاب ایران و دفاع مقدس را برعهده دارد و نکته جالب این بود که روزی به من گفت: من نسبت به سینمای شما انتقاد دارم چرا که تمام دنیا به این نتیجه رسیده است که صدام به کشور شما تجاوز کرده است ولی در سینمای شما فیلم هایی که می بینم رنگ وبوی " ضد جنگ " دارد؛ شما اگر می خواهید از ما تقلید کنید باید بدانید باید بدانید ما در فیلم های ضد جنگ خود، " جنگ ویتنام " را نقد کردیم که یک جنگ تجاوزکارانه بود، اما شما در جنگ خود در مقابل تجاوز صدام " دفاع " کردید؛ درحالی که در فیلم های خود نه تنها نسبت به سربازانتان بی مهری کرده اید بلکه اصل جنگ را هم زیر سوال برده اید.
وی افزود: به اعتقاد پیتر سون روح جنگ و مقاومتی که در دفاع مقدس در مقابل امریکا و کل دنیا صورت گرفت در فیلم ها و نقش های شهید آوینی است و جالب است که یک نویسندۀ آمریکایی " آوینی " را این گونه شناخته اما در اینجا بیش از اندیشه های " شهید آوینی " عکس های او را می شناسند.
این فیلمساز بیان کرد: این گونه است که شرق شناسی یک امریکایی آنقدر قوی است که خروجی این تحقیقات او کتاب " شمشیرها مرا در بر گیرید " یعنی جمله امام حسین بود چرا که اعتقاد داشت ماهیت جنگ ما به کربلا و امام حسین(ع) باز می گردد اما ما نه تنها غرب شناسی نداریم بلکه در تقلید از آنها به ورطه فیلم های ضد جنگ می افتیم.
ده نمکی ادامه داد: " اخراجی ها ۲ " در روزنامه " لس آنجلس تایمز " اینگونه منعکس شد که «این فیلم مسعود ده نمکی محاسبات امریکا در خصوص جوانان ایرانی رابه هم ریخت»، چراکه به اعتقاد آنان بعد از گذشته ۲۰ سال از زمان جنگ اگر در مملکت ما جنگی شود همان " کهنه سربازان بسیجی " مبارزه خواهند کرد. ولی استقبالی که از این فیلم صورت گرفت نشان داد که مردم ایران هر زمانی که جنگ صورت گیرد دوباره باهم یکی خواهند شد.
وی افزود: در تمام جنگ ها، دنیا تبدیل می شد به متحدین و متفقین، اما درجنگ تحمیلی متحدین و متفقین یکی شده و علیه ایران جنگ را به راه انداختند؛ زمانی ایران بسیار گسترده بود اما در ادوار مختلف تاریخی کوچک و کوچک تر شد تا جایی که به قول " ابراهیم حاتمی کیا " تبدیل می شود به این گربه ملوس کوچولو و به دست ما می رسد و در جنگی که طولانی ترین جنگ دنیا در قرن حاضر است حتی یک وجب از خاک ما کم نمی شود؛ اکنون پرسش من این است که آیا زیبنده است با این نسل که این گونه از خاک ما محافظت کرده اند این گونه برخوردکنیم؟ به گونه ای که درکشور خود احساس غربت بکنند!
ده نمکی اظهار داشت: این دیالوگ سید جواد هاشمی در فیلم " من ناراحتم صف های اعزام به کنکور طولانی تر ازصف های اعزام به جبهه است " نقدی است بر کسانی که در زمان جنگ سرکار بودند و بعداً اندیشه های لیبرالیستی آنها حاکم شد؛ اینها همان کسانی بودند که می گفتند مردم به جبهه نمی روند و حتی نتوانستند در حوزه فرهنگی اقدامی کنند که مردم را برای رفتن به جبهه تهییج کنند.
وی ادامه داد: آنهایی که اعتقاد به دفاع نداشتند بعداً آمدند درحوزه اقتصاد و سیاست و فرهنگ جنگ را به جایی رساندند که امام(ره) مانند یک جام زهرآگین، قطعنامه را قبول کرد.
این کارگران افزود: همین اشخاص در حوزه فرهنگ نیز " جام زهراگین " را به ملت نوشاندند و خروجی آن، این گونه است که امروز زنگ های خطر به صدا درآمده اند؛ چرا که اگر آمارهایی که از اعتیاد، طلاق، روابط و… داده می شود درست باشد، این محصول عملکرد چپ و راست حوزه مدیریت فرهنگی در کشور است.
وی اظهار داشت: بالاخره در یک نقطه اندیشه های چپ و راست باید به جای نزاع برهم اندیشی مشترک پرداخته و بررسی کنند که محصول عملکرد آنان همین اتفاقاتی است که امروز درجامعه رخ داده است.
ده نمکی گفت: یکی از دیالوگ های فیلم من برگرفته از سخن امام(ره) است که وقتی پرسیده می شود «این رزمنده ها را پیش از انقلاب کجا می شد پیدا کرد؟ پاسخ داده می شود در سینما، لاله زار، گمرک و پایین تر»، همانگونه که امام(ره) فرمودند: " یوم الله " روزی است که جوانان ما را از عشرتکده ها به جبهه ها کشاند.
* نتیجه ی قناعت ملت و رفاه مسئولان
وی ادامه داد: اینکه چرا این روند ادامه پیدا نکرد برمی گردد به عملکرد مسئولینی که به حرف های خود عمل نکرده، مردم را دعوت به قناعت می کردند و خود در رفاه زندگی می گذراندند، بنابر این به جای نقد مردم، باید عملکرد این گونه مسئولان را نقد کرد.
ده نمکی افزود: به من گفته شده هر گاه تو یک مدت طولانی سکوت می کنی، پس از آن ما منتظر یک انفجار بزرگ هستیم؛ چراکه از نظر " خارجی ها " ماملت غیر قابل پیش بینی هستیم که به طور مثال با تمامی المان های جنگ " اخراجی ها ۱ " را می سازیم و پرمخاطب ترین می شود و درحوزه اسارت " اخراجی ها ۲ " ساخته شده و اتفاقی در سینمای ایران می افتد که بی سابقه است و در حوزه سیاسی " اخراجی ها۳ " ساخته می شود که فروش بسیار بالایی دارد.
این فیلمساز درادامه گفت: من به هیچ عنوان اعتقاد ندارم که مردم ایران دین گریز شده اند بلکه تنها ازنحوه مسلمانی و دینداری عده ای ناراحت هستند، و گرنه مردم چه درحوزه انقلاب چه درحوزه جنگ و چه حتی درحوزه بخشیدن یارانه ها ثابت کردند که مردمی پای بند به اصول هستند.
وی توضیح داد: در فیلم سینمای " رسوایی " نیز مفاهیم دینی، اخلاقی و عرفانی در قالب غیر طنز گنجانده شد و بدون تبلیغات گسترده فروش بالایی کرد.
ده نمکی اظهار داشت: در فیلم " معراجی ها " نیز فاکتور هایی که در فیلم های دیگر بعنوان شعار حذف می شود و به نوعی درحال ایدئولوژی زدایی هستند را بیان می کند اما باز مردم استقبال می کنند.
این کارگردان ادامه داد: من حس کردم وقتی فطرت و مطالبات مشترک انسانها موضوع فیلم قرار گیرد آنها را پای حرف می نشاند، چرا که ارزش های مشترک در چهار چوب اختلاف سلیقه ها نیز می گنجد.
وی بیان کرد: وجود قومیت های مختلف در " اخراجی ها ۲ " در هواپیمای ربوده شده نمادی از وحدت ملی است و مردم نیز به پای این حرف ها ایستاده، کف می زنند و به آنها افتخار می کنند؛ بنابر این حرف زدن با فطرت مشترک آدم ها، این ارتباط را با مخاطب چه در قالب نوشتار، چه سینما، چه مستند و چه حتی برنامه زنده تلویزیونی ایجاد می کند.
ده نمکی افزود: هر کسی درجنگ بوده اگر فلاش بک به گذشته بزند جنگ را چیزی جز همین گریه و خنده، شکست و پیروزی، شجاعت و ترس در کنارهم نمی ایستند، نمی بیند؛ من تعجب می کنم کسانی که در حوزه مکتوب، در کتب قطور فرهنگ جنگ را در قالب شوخی ها، مثل ها و شعارها جمع آوری کرده اند، اما وقتی اینها تبدیل به تصویر می شود، گروهی بر نمی تابند.
این فیلمساز توضیح داد: نگاه تک بعدی به آدم ها و وقایع جنگ، مخاطب سینمای جنگ را پس می زند و این همان اتفاقی است که در سال های اخیر افتاده، درحالی که به نظر من زندگی در جبهه جریان داشت.
وی گفت: لزومی ندارد کسی که فیلم جنگ را می سازد، حتما سابقه حضور در جبهه را داشته باشد، اما باید با پژوهشی دقیق تمام این مطالب را متناسب نشان دهد.
ده نمکی ادامه داد: آنچه که اهمیت دارد شناخت خطوط قرمز و چیدمان کاراکتر های مختلف کنار هم است، به گونه ای که این شخصیت ها تبدیل به ضد خود نشوند؛ چرا که کسی که فرصت طلبانه به این قصد نگاه کند، به ضد خود تبدیل می شود که تبدیل به هجو فرهنگ جنگ می شود.
وی بیان کرد: رهبر معظم انقلاب از مردم خواسته اند که در حوزه فرهنگ به صورت " چریکی " فعالیت کنند؛ من نیز در حوزه فرهنگی همیشه سعی داشتم کاری را انجام دهم که دیگران انجام نمی دهند و یکی از مباحثی که در حوزه دفاع مقدس نسبت به آن اجحاف شده است، بحثمقاومت آزادگان ما در اسارت است؛ یکی از کارهایی که من در این حیطه انجام دادم، تحقیق و پژوهش در حوزه اسارت بود که با چهره های اصلی اردوگاه حدود ۵۰ ساعت شخصاً مصاحبه می کردم تا محور اصلی پرسش نامه را تهیه کرده و بر اساس آن بتوانم فعالیت خود را به انجام برسانم.
ده نمکی ادامه داد: بعداز مدتها فعالیت آن را تبدیل به۸۰جلد کردم که به نظرم باید حتی به ۱۰۰ جلد هم رسانده شود چرا که اسرا و آزادگان همزمان با مقاومت ما این سوی خاک ما انقلاب را در اسارت گاه خود به مفهوم واقعی، آن سوی خاک صادر کردند، اما وقتی بازگشتند نسبت به سایر اقشار، غریب و مظلوم واقع شدند.
این نویسنده اظهار داشت: صدام در فاصله بین جنگ ایران و عراق و جنگ ایران و کویت چند جلد کتاب شهدای بلاکفن در خصوص اسیران عراقی در اردوگاه های ما منتشر کرد در حالی که در اینجا چند هزار اسیر عراقی پناهنده شدند و تحت تاثیر جهان موازی مردم ما لشکر ایجاد کردند و علیه خود صدام جنگیدند.
وی ادامه داد: من حس کردم این جنبه از جنگ مهجور مانده بنابر این با انگیزه شخصی شروع به فعالیت کردم و مجموعه کار بیش از هفت هزار ساعت مصاحبه و تبدیل آن ها به نوشتار و ترجمه متون صلیب سرخ بود که نه به عنوان خاطره نویسی، بلکه به عنوان کتب موضوعی و مرجع تهیه گردید و با این همه زحمت، مقام رسمی برای رونمایی از کتب نیامد و اگر هم کسی آمد به صورت دوستانه بود و هنوز کتب در آرشیو در حال خاک خوردن هستند و همه این ها شاید به این دلیل باشد که این کار مجموعه فعالیت های من است.
وی بیان کرد: از کشور دیگری نیز با من تماس گرفتند و گفتند که مشغول فعالیت در حوزه جنگ هستند و از من خواستند که pdf کتاب را در اختیار آن ها قرار دهم تا روی مطالعه کنند کاری که در کشور خودمان کسی خواستار انجام آن روی این اثر نشد.
این فیلم ساز در ادامه گفت: به اعتقاد من اینکه کشورهای بیگانه تصمیم به رمز گشایی انقلاب و دفاع مقدس گرفتند عامدانه است چرا که می خواهند روش های مقابله با ایران را تغییر دهند.
وی توضیح داد: آن ها تنبیه نشدند بلکه تصمیم گرفتند ابتدا ما بشناسند و بعد وارد عمل شوند چرا که پیش از این قبل از آنکه ما را بشناسند دست به جنگ فیزیکی کودتا و جنگ اقتصادی زدند تا انقلاب را حذف کنند اما با استفاده از تمام این روش ها موفق نشدند، اما اکنون استعمار نو روش جنگ نرم است و برای این موضوع ابتدا باید ما را خوب بشناسند و بر اساس آن برنامه بریزند به همین علت شرق شناسی آن به مراتب قوی تر از غرب شناسی ما است.
ده نمکی ادامه داد: وقتی برنامه های آنان را رصد کردم به این نتیجه رسیدم که آن ها درصدد تخریب فرهنگ جنگ نیستند بلکه می خواهند آن را مصادره به مطلوب کنند چرا که حساسیت های مردم را شناختند و فهمیده اند اگر با باور ها و اعتقادات مردم ستیزه کنند مردم سایر حرف های آنان را باور نخواهند کرد بنابراین این رمزگشایی یک استراتژی محسوب می شود و اگر غیر از این باشد صرفا بر اساس یک انگیزه شخصی است.
این نویسنده در ادامه گفت: یکی از راهکارهای مهم آن ها جاسوسی از طریق نفوذ در درون سیستم ما است و همین باعثمی شود در راستای حساسیت زدایی از ارزش ها و باورهای مردم گام بردارند، خروجی آن این گونه ظهور پیدا می کند که مضامین همان سریال ها و فیلم های ماهواره ای در جشنواره فیلم ما منعکس می شود و این نشان می دهد افکار هنرمند ما بیش از جامعه، از برنامه های ماهواره ای متاثر است یعنی همان محتوا را به نوعی ایرانیزه کرده است که خروجی آن هجو غیرت و تبدیل تعصب ایرانی به یک جامعه بی تفاوت است.
ده نمکی بیان کرد: چون مقوله جنگ تلخ است مخاطب تمایل زیادی برای جذب شدن ندارد و در این میان اسارت تلخ تر از جنگ است و من در اخراجی ها دو با همان زبان طنز سعی کردم یکی از رویدادهای واقعی اردوگاه جنگی را ترسیم کنم.
وی در ادامه گفت: جای خوشبختی است که پر مخاطب ترین فیلم تاریخ سینمای ایران در حوزه اسارت ساخته شده است و به نظرم این همان عنایت خداوند به آزادگان است
وی بیان کرد: من فقر سوژهٔ در سینمای ایران را قبول ندارم، مطالعه تاریخ برای ما سرشار از ایده است، من به جوانان حق می دهم که اطلاعات زیادی نسبت به دوره قبل از انقلاب نداشته باشند چرا که این دوره یا نشان داده نشده یا ضعیف نمایش داده شده است در حالی که در آن سوی آب ها مستندی به نام از تهران تا قاهره ساخته می شود و آن چنان مظلوم نمایی می شود که هر کسی می بیند بگوید: پس پدران ما اشتباه کرده اند.
وی ادامه داد: مدارک و اسناد زیادی برای افشای حقایق وجود دارد به جای ارائه آن ها در مقالات و کتاب ها درسی و رسانه ها باید مانند دنیای امروزه از زبان تصویر و رسانه استفاده کرد.
* حق مسلم سنتی سازی فرهنگی
ده نمکی افزود: البته مطالبات نظام از حوزه فرهنگ نیز باید به میزان داده های اختصاص یافته به این حوزه باشد به عبارت دیگر باید به میزانی که سرمایه گذاری در این حوزه شده توقع داشته باشیم.
این کارگردان اظهار داشت: همانطور که غنی سازی امروزه به صورت که مطالبه اجتماعی درآمده حوزه سنتی سازی فرهنگی نیز باید به صورت یک خواست ملی در بیاید و دولت و نظام نیز سرمایه گذاری کند.
وی بیان کرد: کسانی باید به این حیطه بپردازند که به این مفاهیم اعتقاد دارند و این نکته در اندیشه های شهید آوینی نیز دیده می شود.
ده نمکی در ادامه گفت: من شخصا معتقدم " حکیم " در سینمای غرب بیشتر از سینمای ایران است یعنی با فلسفه، اندیشه و باورهای عمیق خود، فیلم می سازند اما در اینجا یا نگاه کاسب کارانه حاکم است یعنی بودجه ای برای فیلم سازی به فرد داده می شود و یا اینکه کسانی که این گونه فیلم ها را می سازند به آن اعتقاد ندارند در حالیکه باور و اعتقاد افراد از پشت دوربین منتقل می شود.
این نویسنده بیان کرد: شخصی مانند مرحوم جواد شریفی یک قهرمان است کسی که در ۱۵۰۰عملیات برای خنثی سازی بمب و موشک های ناشناخته شرکت کرده و برای خنثی سازی آن ها تیمی را آموزش داده و بعد وارد سینمای ایران می شود و در بسیاری از پروژه های سینمایی و از جمله فعالیت های سینمایی من همکاری می کند در حقیقت چنین افرادی به تنهایی سوژه هستند چرا که اگر می دید امکانات نیست خودش امکانات را خلق می کرد.
وی ادامه داد: من نقدی بر این موضوع دارم که مسئولین ما مطالبه می کنند که در حوزه جنگ فیلم ساخته شود ولی به واقع امکانات کافی در این حوزه فراهم نشده است.
این فیلم ساز حوزه دفاع مقدس افزود: به خاطر دارم حتی به گروهی از مسئولین نیز گفتم که ساخت فیلم جنگی بدون امکانات جنگی علاوه بر اینکه پر هزینه و دشوار است خطر آفرین می باشد در حقیقت می توان گفت ساخت فیلم جنگی به مراتب سخت تر از خود جنگ است چرا که اینجا نه رزمنده، که با هنرور طرف حساب هستیم تا آنجا که در هر یک از فیلم ها ممکن است همین اتفاق برای خود من بیفتد.
ده نمکی اظهار داشت: من برای خود تکلیف می دانم که در حوزه فیلم دفاع مقدس فعالیت کنم ولو اینکه برای من خطر جانی داشته باشد، اما آیا برای نسل جدیدی که وارد این حیطه می شوند امکانات تکنیکان فراهم کرده اید که از آن ها توقع فعالیت داشته باشید؟
وی توضیح داد: ما اگر بخواهیم ظرفیت ها را آزاد کنیم باید امکانات کافی و مناسب را فراهم کنیم.
ده نمکی در پایان خاطر نشان کرد: مردم را دعوت می کنم فیلم " چ " را حتما ببینند چرا که با بخشی از تاریخ دفاع مقدس آشنا می شوید و به همین جا به " ابراهیم حاتمی کیا " خسته نباشید می گویم به قول شهید آوینی: " جز برای شقایق ها مخوان کلاغ ها زبان شما را نمی فهمند برای همین قار قار می کنند ".
ده نمکی گفت: شاید بشود اینگونه گفت که بخش اعظم فعالیت های من به خصوص پس از جنگ به حال و هوای بازگشت ما از جنگ مربوط می شد، یعنی تصوری که از جامعه شهری پشت جبهه ها داشتیم، آرمان و ایده هایی که به خاطر آن مابه جبهه رفتیم، تضادهای موجود در جامعه با ارزش هایی که رزمنده ها به خاطر آنها جنگیدند و این که اصلا چه باید کرد.
وی ادامه داد: قبول و باور قطع نامه برای ما مانند " پتک " بود و شاید بتوان گفت چند ماه اول، خود من درگیر همین " چه باید کرد " بودم و بارها پیام قطعنامه امام(ره) را گوش می دادم که جنگ ما جنگ عقیده است مرز جغرافیا نمی شناسد، جنگ ما جنگ حق و باطل بوده است و تمام شدنی نیست، جنگ فقر و غنا، جنگ ما جنگ بین ایمان و رذالت بود و محکم می گفتند که می دانم که به شما سخت می گذرد ولی مگر به پدر پیر شما سخت نمی گذرد؟
می دانم که شهادت برای شما شیرین تر از عسل است، گویی که خود امام(ره) بین ما و در گردان ها و میان نیروهای پیاد بوده است.
این کارگردان افزود: امام(ره) به جنگ دیپلماتیک نگاه نمی کرد و انگار از بسته شدن باب شهادت و مدینه فاضله ای صبحت می کرد که واقعا در آن ۱۴۰۰ کیلومتر دیده می شد، چرا که می فرمود: هیچ چیزی تغییر نکرده است، جنگ تمام شده اما خود را برای یک مبارزه علمی و عملی بزرگ برای رسیدن به آرمان ها آماده کنید.
ده نمکی اظهار داشت: صحبت من همیشه این بود که اگر جنگ تحمیلی هشت سال بود آن جنگ و مقاومت فرهنگی از سال ۶۷ تا سال ۹۳ ادامه دارد و فکر می کنم که آنان که در عرصه فرهنگ حوزه مطالبات اجتماعی و عدالت می جنگند، بسیار سخت تر از جبهه و جنگ است.
وی افزود: اگر در دوران جنگ پای کسی روی " مین " می رفت، ارزش محسوب می شد اما اینجا اگر پای کسی روی " مین " برود برخلاف مسیر آب شنا کردن است، آنجا گروهی راه را باز می کنند تا گردان ها عبور کنند و رزمنده ها شهدایی را که برای باز کردن راه رفته اند با احترام کنار می گذاشتند، اما در حوزه فرهنگ این گونه نیست و در جنگ فرهنگی هنگام رد شدن از معبر پای خود را به نام " نقد " روی آن شخص گذاشته و رد می شوند.
کارگردان فیلم سینمایی " رسوایی " بیان کرد: زمانی ممکن است کسی حرفی بزند که متهم به " افراطی گری " شود، اما سال های بعد همان حرف های او را دیگران تکرار کنند که این در حقیقت همان جلوتر از زمان خود حرکت کردن و به نوعی همان روی " مین " رفتن است؛ به همین این جنگ خیلی سخت تر بوده و درجه و نشان هم به کسی داده نمی شود و تنها حاصل آن در " سیبل حملات " قرار گرفتن است.
وی افزود: پس از جنگ، " چه باید کرد " همان مبارزه علمی و عملی بود و من اولین فعالیتی که در راستای فعالیت فرهنگی و اجتماعی کردم، توزیع نشریاتی در نماز جمعه های تهران بود.
ده نمکی ادامه داد: زمانی که من فعالیت اجتماعی خود را آغاز کردم، در نمازهای جمعه یک سری شعارهای کلیشه ای داده می شد و ما همان جا به این نتیجه رسیدیم، جایی که باید معضلات فرهنگی مردم، به گوش مسئولان مملکت برسد، همین نمازهای جمعه است و در آن زمان از پخش مستقیم تلویزیون استفاده کرد و بین شعارهای رسمی، شعارهای اعتراضی در حوزه فرهنگ می دادیم کرد و جامعه بازتاب داشت؛ چرا که در آن زمان تمام بحثو حرف ما این بود که به جای نقد مردم به عنوان معلولان، به سمت نقد دولت برویم، دولتی که به عنوان سیاستگذار و مهندس فرهنگی، علت است و نباید اشتباهات دهه ۶۰ تکرار شود.
وی در ادامه گفت: اینگونه بود که پیکان نقد به سمت دولت، مجلس، الگوی توسعه و سیاستگذاران رفت و اتفاقا از جایی که تنش به سمت سیاستگذاران و مدیران رفت، اعتراضایی آغاز در نقد مردم وجود نداشت.
کارگردان مستند " فقر و فحشا " اظهار داشت: بی مناسبت نیست که در سالگرد " شهید آوینی " گفته شود که " شهید آوینی " هم به کار تئوریک محض اعتقادی نداشت و بر این اندیشه بود که ما اگر تنها حرف بزنیم و فشار اجتماعی نباشد، کسی به حرفهای ما گوش نخواهد داد و اتفاقا اینگونه بهتر است که همگی باهم به میدان بیاییم.
ده نمکی بیان کرد: به اعتقاد من فقدان " شهید آوینی " به حلقه وصل اعتراض های مدنی که بعد از جنگ شروع شد و متصل به عقبه تئوریک " شهید آوینی " می شد لطمه زد.
وی که در دهه هفتاد به روزنامه نگاری می پرداخت، در ادامه گفت: بعد از مدتی به این نتیجه رسیدیم که رسانه های رسمی حاضر نبودند حرف های ما را منعکس کنند و بنابراین باید رسانه داشت تا بتوان فریادها را تبدیل به اندیشه و اندیشه را تبدیل به رسانه کرد و به گوش همه رساند و در همان جا، نشریه " شلمچه " را راه اندازی کردم و همزمان با آن تلاش کردیم عقبه تئوریک خود را تقویت کنیم تا فریادها و آرمان های خود را ما تبدیل به مبانی محکمی کنیم که ناشی از احساس خوانده نشود.
وی افزود: و به این ترتیب شلمچه در دوران خود، پر مخاطب ترین هفته نامه ایران و اولین هفته نامه سیاسی بود که بصورت رنگی منتشر می شد و در زمانی که جامعه به رسم شاداب کردن به اجتماع به سمت " ارزش زدایی " پیش می رفت و المان ها و شعارهای جنگ و انقلاب از خیابان های شهر پاک می شد، ما به این روند اعتراض کردیم، در حالی که در آن زمان حتی روزنامه های اصول گرا این شعارها را بد خطی می دانستند ولی خط فکری بد سیاستگذاری فرهنگی آن زمان را نمی دیدند.
ده نمکی اظهار داشت: پس از " شلمچه " نشریه " جبهه " را راه اندازی کردم که گفتمان آن با " شلمچه " تفاوت داشت و لبه تیز تیغ به سمت " فقر و غنا " و " سیاستمداران " گرفته شد.
وی ادامه داد: ما به نوعی " مرغ عزا و عروسی " بودیم، چرا که نشریه " شلمچه " در آن زمان توسط اصلاح طلبان بسته شد، جبهه هم بعد از ۲ سال، همزمان با پایگاه های دشمن و نشریاتی که آن زمان تعطیل شدند، به کارش خاتمه داده شد و آن گونه حرف زدن هزینه هایی داشت که من طبیعت مبارزه می دانستم، چرا که کسی قرار نیست برای این حرف ها کف بزند.
ده نمکی افزود: پس در زمانی که احساس کردم به جای کار ژورنالیستی باید کار فکری و عمیق تر کرد، نشریه " صبح " را راه اندازی کردم، چرا که نشریات موازی دیگری برای زدن همان حرف ها راه اندازی شده بود و احتیاجی نبود من در آن مدیوم کار کنم.
کارگردان فیلم سینمایی " اخراجی ها " گفت: حرف هایی که در آن دوره زده می شد، جلوتر از زمان خودش بود، مانند بحثگفتمان سازی عدالت و تبدیل آن از چک نقد به یک جریان و موج اجتماعی و مطالبه همه جانبه آن که در آن سال ها خیلی سخت بود، حرف هایی که در آن زمان زده می شد مانند اشرافی گری، فاصله طبقاتی، الگوی غلط توسعه فرهنگی در جامعه، امروز جواب داده است، حرف هایی که بخاطر زده شدن آنها بارها " علی نصیری " یا حتی ما دادگاهی شدیم؛ این فعالیت ها که آن زمان، توسط کسانی انجام می شد که با مظلومیت از همه طرف به عنوان " افراطی گری " متهم می شدند، امروزه به یک مطالبه اجتماعی تبدیل شده است که همه سیاستمداران به دنبال آن هستند.
*آوینی اگر بود به افراطی گری متهم می شد
وی افزود: مفاهیمی که " شهید آوینی " در خصوص توسعه مبانی تمدن غرب مطرح می کرد به نوعی تبدیل به شعارهایی می شد که در خیابان ها سر داده می شد و مشکلاتی در نشریات ما انعکاس می یافت، اگر چه اگر " شهید آوینی " هم امروز بود " افراطی گری " متهم می شد و به نوعی " آوینی " با شهادتش اینها را راحت کرد چرا که یک منتقد حدی که با سواد و تحلیل آینده سیاست آنها را در حوزه فرهنگ نقد می کرد، از میان رفته بود.
این نویسنده در ادامه گفت: اگر یک نقد و نگاه واقع بینانه و نه سیاه نمایی از جامعه امروز داشته باشیم می بینیم که نکات منفی در حوزه اجتماعی هم سیاستگذاری های غلط آنها در حوزه فرهنگ و لیبرالیسم فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بوده است.
وی بیان کرد: همان صفحه " جنگ " و " فقر و غنا " در نشریات من تبدیل شد به مستند " فقر و فحشا " که در حقیقت نقد به اشرافی گری در میان مسئولینی بود که باید زندگی آنها در حد ضعیف ترین مردم باشد.
ده نمکی اظهار داشت: نکته ای که این فیلم را متمایز کرد، نگاه آسیب شناسانه اش بود، چرا که این مستند به سراغ نقد و مقصر دانستن معلول نرفته بود، بلکه به دنبال ریشه به وجود آمدن این آسیب و علت آن بود؛ چرا که اگر این فاصله طبقاتی بوجود آمده، محصول همان اقتصاد لیبرالیستی است.
وی ادامه داد: اگر این مستند از زبان کس دیگری ساخته می شد، مورد تمجید خارجی ها قرار می گرفت که چرا که در آن حالت نظام و انقلاب را متهم می کرد، اما ما در این مستند سیاستگذاران را متهم کردیم و آنها را از درون نقد کردیم.
ده نمکی توضیح داد: ما به دنبال جواب این پرسش بودم که چطور می شود سیاست های کلان یک نظام مبارزه با " اشرافی گری " و فاصله طبقاتی باشد ولی خروجی مدیریت اجرایی کشور، همان فاصله طبقاتی باشد.
وی در ادامه گفت: در خصوص " فقر و فحشا " اتفاقی که در حوزه سینما افتاد این بود که یک برنامه مستند که غالبا مخاطب خاص دارد، در ایران مخاطب عام را جذب کرد و به نوعی حس مردم برانگیخته شده و غرور ملی آنها جریحه دار گشت.
ده نمکی افزود: تمام این مفاهیم وقتی در خطابه ها زده می شود با عنوان اقتصاد اسلامی ویژگی های حکومت اسلامی و فاصله فقیر و غنی حرف های بی نقصی هستند، ولی وقتی به سمت مصداق پیدا کردن پیش می رویم اعتراضات صورت می گیرد.
*حمایت نکردند، کشاورز شدم
این کارگردان اظهار داشت: بعد از بسته شدن نشریه " جبهه " به واقع کم آوردم و حس کردم نمی خواهند ما صحبت کنیم و حمایتی هم صورت نمی گرفت، پس ترجیح دادم با حضور و فعالیت نشریات و رسانه های جدید، به کشاورزی بپردازم که پس از مدتی مهدی نصیری امتیاز نشریه اش را به من واگذار کرد و من نشریه " صبح " را منتشر کردم.
وی افزود: تغییر ذائقه مخاطب از رسانه های نوشتاری به رسانه های دیداری سبب شد من به سلامت به مدیوم سینما بروم.
* اعتراف یک نویسنده آمریکایی در برابر یک کارگردان ایرانی
ده نمکی بیان کرد: یک نویسنده آمریکایی به نام " پیترسون " از چند سال قبل برای شناخت ماهیت انقلاب رصد می کند و صادقانه برای من اعتراف کرد که مسئولیت یک آکادمی برای تحقیقات در خصوص ماهیت انقلاب ایران و دفاع مقدس را برعهده دارد و نکته جالب این بود که روزی به من گفت: من نسبت به سینمای شما انتقاد دارم چرا که تمام دنیا به این نتیجه رسیده است که صدام به کشور شما تجاوز کرده است ولی در سینمای شما فیلم هایی که می بینم رنگ وبوی " ضد جنگ " دارد؛ شما اگر می خواهید از ما تقلید کنید باید بدانید باید بدانید ما در فیلم های ضد جنگ خود، " جنگ ویتنام " را نقد کردیم که یک جنگ تجاوزکارانه بود، اما شما در جنگ خود در مقابل تجاوز صدام " دفاع " کردید؛ درحالی که در فیلم های خود نه تنها نسبت به سربازانتان بی مهری کرده اید بلکه اصل جنگ را هم زیر سوال برده اید.
وی افزود: به اعتقاد پیتر سون روح جنگ و مقاومتی که در دفاع مقدس در مقابل امریکا و کل دنیا صورت گرفت در فیلم ها و نقش های شهید آوینی است و جالب است که یک نویسندۀ آمریکایی " آوینی " را این گونه شناخته اما در اینجا بیش از اندیشه های " شهید آوینی " عکس های او را می شناسند.
این فیلمساز بیان کرد: این گونه است که شرق شناسی یک امریکایی آنقدر قوی است که خروجی این تحقیقات او کتاب " شمشیرها مرا در بر گیرید " یعنی جمله امام حسین بود چرا که اعتقاد داشت ماهیت جنگ ما به کربلا و امام حسین(ع) باز می گردد اما ما نه تنها غرب شناسی نداریم بلکه در تقلید از آنها به ورطه فیلم های ضد جنگ می افتیم.
ده نمکی ادامه داد: " اخراجی ها ۲ " در روزنامه " لس آنجلس تایمز " اینگونه منعکس شد که «این فیلم مسعود ده نمکی محاسبات امریکا در خصوص جوانان ایرانی رابه هم ریخت»، چراکه به اعتقاد آنان بعد از گذشته ۲۰ سال از زمان جنگ اگر در مملکت ما جنگی شود همان " کهنه سربازان بسیجی " مبارزه خواهند کرد. ولی استقبالی که از این فیلم صورت گرفت نشان داد که مردم ایران هر زمانی که جنگ صورت گیرد دوباره باهم یکی خواهند شد.
وی افزود: در تمام جنگ ها، دنیا تبدیل می شد به متحدین و متفقین، اما درجنگ تحمیلی متحدین و متفقین یکی شده و علیه ایران جنگ را به راه انداختند؛ زمانی ایران بسیار گسترده بود اما در ادوار مختلف تاریخی کوچک و کوچک تر شد تا جایی که به قول " ابراهیم حاتمی کیا " تبدیل می شود به این گربه ملوس کوچولو و به دست ما می رسد و در جنگی که طولانی ترین جنگ دنیا در قرن حاضر است حتی یک وجب از خاک ما کم نمی شود؛ اکنون پرسش من این است که آیا زیبنده است با این نسل که این گونه از خاک ما محافظت کرده اند این گونه برخوردکنیم؟ به گونه ای که درکشور خود احساس غربت بکنند!
ده نمکی اظهار داشت: این دیالوگ سید جواد هاشمی در فیلم " من ناراحتم صف های اعزام به کنکور طولانی تر ازصف های اعزام به جبهه است " نقدی است بر کسانی که در زمان جنگ سرکار بودند و بعداً اندیشه های لیبرالیستی آنها حاکم شد؛ اینها همان کسانی بودند که می گفتند مردم به جبهه نمی روند و حتی نتوانستند در حوزه فرهنگی اقدامی کنند که مردم را برای رفتن به جبهه تهییج کنند.
وی ادامه داد: آنهایی که اعتقاد به دفاع نداشتند بعداً آمدند درحوزه اقتصاد و سیاست و فرهنگ جنگ را به جایی رساندند که امام(ره) مانند یک جام زهرآگین، قطعنامه را قبول کرد.
این کارگران افزود: همین اشخاص در حوزه فرهنگ نیز " جام زهراگین " را به ملت نوشاندند و خروجی آن، این گونه است که امروز زنگ های خطر به صدا درآمده اند؛ چرا که اگر آمارهایی که از اعتیاد، طلاق، روابط و… داده می شود درست باشد، این محصول عملکرد چپ و راست حوزه مدیریت فرهنگی در کشور است.
وی اظهار داشت: بالاخره در یک نقطه اندیشه های چپ و راست باید به جای نزاع برهم اندیشی مشترک پرداخته و بررسی کنند که محصول عملکرد آنان همین اتفاقاتی است که امروز درجامعه رخ داده است.
ده نمکی گفت: یکی از دیالوگ های فیلم من برگرفته از سخن امام(ره) است که وقتی پرسیده می شود «این رزمنده ها را پیش از انقلاب کجا می شد پیدا کرد؟ پاسخ داده می شود در سینما، لاله زار، گمرک و پایین تر»، همانگونه که امام(ره) فرمودند: " یوم الله " روزی است که جوانان ما را از عشرتکده ها به جبهه ها کشاند.
* نتیجه ی قناعت ملت و رفاه مسئولان
وی ادامه داد: اینکه چرا این روند ادامه پیدا نکرد برمی گردد به عملکرد مسئولینی که به حرف های خود عمل نکرده، مردم را دعوت به قناعت می کردند و خود در رفاه زندگی می گذراندند، بنابر این به جای نقد مردم، باید عملکرد این گونه مسئولان را نقد کرد.
ده نمکی افزود: به من گفته شده هر گاه تو یک مدت طولانی سکوت می کنی، پس از آن ما منتظر یک انفجار بزرگ هستیم؛ چراکه از نظر " خارجی ها " ماملت غیر قابل پیش بینی هستیم که به طور مثال با تمامی المان های جنگ " اخراجی ها ۱ " را می سازیم و پرمخاطب ترین می شود و درحوزه اسارت " اخراجی ها ۲ " ساخته شده و اتفاقی در سینمای ایران می افتد که بی سابقه است و در حوزه سیاسی " اخراجی ها۳ " ساخته می شود که فروش بسیار بالایی دارد.
این فیلمساز درادامه گفت: من به هیچ عنوان اعتقاد ندارم که مردم ایران دین گریز شده اند بلکه تنها ازنحوه مسلمانی و دینداری عده ای ناراحت هستند، و گرنه مردم چه درحوزه انقلاب چه درحوزه جنگ و چه حتی درحوزه بخشیدن یارانه ها ثابت کردند که مردمی پای بند به اصول هستند.
وی توضیح داد: در فیلم سینمای " رسوایی " نیز مفاهیم دینی، اخلاقی و عرفانی در قالب غیر طنز گنجانده شد و بدون تبلیغات گسترده فروش بالایی کرد.
ده نمکی اظهار داشت: در فیلم " معراجی ها " نیز فاکتور هایی که در فیلم های دیگر بعنوان شعار حذف می شود و به نوعی درحال ایدئولوژی زدایی هستند را بیان می کند اما باز مردم استقبال می کنند.
این کارگردان ادامه داد: من حس کردم وقتی فطرت و مطالبات مشترک انسانها موضوع فیلم قرار گیرد آنها را پای حرف می نشاند، چرا که ارزش های مشترک در چهار چوب اختلاف سلیقه ها نیز می گنجد.
وی بیان کرد: وجود قومیت های مختلف در " اخراجی ها ۲ " در هواپیمای ربوده شده نمادی از وحدت ملی است و مردم نیز به پای این حرف ها ایستاده، کف می زنند و به آنها افتخار می کنند؛ بنابر این حرف زدن با فطرت مشترک آدم ها، این ارتباط را با مخاطب چه در قالب نوشتار، چه سینما، چه مستند و چه حتی برنامه زنده تلویزیونی ایجاد می کند.
ده نمکی افزود: هر کسی درجنگ بوده اگر فلاش بک به گذشته بزند جنگ را چیزی جز همین گریه و خنده، شکست و پیروزی، شجاعت و ترس در کنارهم نمی ایستند، نمی بیند؛ من تعجب می کنم کسانی که در حوزه مکتوب، در کتب قطور فرهنگ جنگ را در قالب شوخی ها، مثل ها و شعارها جمع آوری کرده اند، اما وقتی اینها تبدیل به تصویر می شود، گروهی بر نمی تابند.
این فیلمساز توضیح داد: نگاه تک بعدی به آدم ها و وقایع جنگ، مخاطب سینمای جنگ را پس می زند و این همان اتفاقی است که در سال های اخیر افتاده، درحالی که به نظر من زندگی در جبهه جریان داشت.
وی گفت: لزومی ندارد کسی که فیلم جنگ را می سازد، حتما سابقه حضور در جبهه را داشته باشد، اما باید با پژوهشی دقیق تمام این مطالب را متناسب نشان دهد.
ده نمکی ادامه داد: آنچه که اهمیت دارد شناخت خطوط قرمز و چیدمان کاراکتر های مختلف کنار هم است، به گونه ای که این شخصیت ها تبدیل به ضد خود نشوند؛ چرا که کسی که فرصت طلبانه به این قصد نگاه کند، به ضد خود تبدیل می شود که تبدیل به هجو فرهنگ جنگ می شود.
وی بیان کرد: رهبر معظم انقلاب از مردم خواسته اند که در حوزه فرهنگ به صورت " چریکی " فعالیت کنند؛ من نیز در حوزه فرهنگی همیشه سعی داشتم کاری را انجام دهم که دیگران انجام نمی دهند و یکی از مباحثی که در حوزه دفاع مقدس نسبت به آن اجحاف شده است، بحثمقاومت آزادگان ما در اسارت است؛ یکی از کارهایی که من در این حیطه انجام دادم، تحقیق و پژوهش در حوزه اسارت بود که با چهره های اصلی اردوگاه حدود ۵۰ ساعت شخصاً مصاحبه می کردم تا محور اصلی پرسش نامه را تهیه کرده و بر اساس آن بتوانم فعالیت خود را به انجام برسانم.
ده نمکی ادامه داد: بعداز مدتها فعالیت آن را تبدیل به۸۰جلد کردم که به نظرم باید حتی به ۱۰۰ جلد هم رسانده شود چرا که اسرا و آزادگان همزمان با مقاومت ما این سوی خاک ما انقلاب را در اسارت گاه خود به مفهوم واقعی، آن سوی خاک صادر کردند، اما وقتی بازگشتند نسبت به سایر اقشار، غریب و مظلوم واقع شدند.
این نویسنده اظهار داشت: صدام در فاصله بین جنگ ایران و عراق و جنگ ایران و کویت چند جلد کتاب شهدای بلاکفن در خصوص اسیران عراقی در اردوگاه های ما منتشر کرد در حالی که در اینجا چند هزار اسیر عراقی پناهنده شدند و تحت تاثیر جهان موازی مردم ما لشکر ایجاد کردند و علیه خود صدام جنگیدند.
وی ادامه داد: من حس کردم این جنبه از جنگ مهجور مانده بنابر این با انگیزه شخصی شروع به فعالیت کردم و مجموعه کار بیش از هفت هزار ساعت مصاحبه و تبدیل آن ها به نوشتار و ترجمه متون صلیب سرخ بود که نه به عنوان خاطره نویسی، بلکه به عنوان کتب موضوعی و مرجع تهیه گردید و با این همه زحمت، مقام رسمی برای رونمایی از کتب نیامد و اگر هم کسی آمد به صورت دوستانه بود و هنوز کتب در آرشیو در حال خاک خوردن هستند و همه این ها شاید به این دلیل باشد که این کار مجموعه فعالیت های من است.
وی بیان کرد: از کشور دیگری نیز با من تماس گرفتند و گفتند که مشغول فعالیت در حوزه جنگ هستند و از من خواستند که pdf کتاب را در اختیار آن ها قرار دهم تا روی مطالعه کنند کاری که در کشور خودمان کسی خواستار انجام آن روی این اثر نشد.
این فیلم ساز در ادامه گفت: به اعتقاد من اینکه کشورهای بیگانه تصمیم به رمز گشایی انقلاب و دفاع مقدس گرفتند عامدانه است چرا که می خواهند روش های مقابله با ایران را تغییر دهند.
وی توضیح داد: آن ها تنبیه نشدند بلکه تصمیم گرفتند ابتدا ما بشناسند و بعد وارد عمل شوند چرا که پیش از این قبل از آنکه ما را بشناسند دست به جنگ فیزیکی کودتا و جنگ اقتصادی زدند تا انقلاب را حذف کنند اما با استفاده از تمام این روش ها موفق نشدند، اما اکنون استعمار نو روش جنگ نرم است و برای این موضوع ابتدا باید ما را خوب بشناسند و بر اساس آن برنامه بریزند به همین علت شرق شناسی آن به مراتب قوی تر از غرب شناسی ما است.
ده نمکی ادامه داد: وقتی برنامه های آنان را رصد کردم به این نتیجه رسیدم که آن ها درصدد تخریب فرهنگ جنگ نیستند بلکه می خواهند آن را مصادره به مطلوب کنند چرا که حساسیت های مردم را شناختند و فهمیده اند اگر با باور ها و اعتقادات مردم ستیزه کنند مردم سایر حرف های آنان را باور نخواهند کرد بنابراین این رمزگشایی یک استراتژی محسوب می شود و اگر غیر از این باشد صرفا بر اساس یک انگیزه شخصی است.
این نویسنده در ادامه گفت: یکی از راهکارهای مهم آن ها جاسوسی از طریق نفوذ در درون سیستم ما است و همین باعثمی شود در راستای حساسیت زدایی از ارزش ها و باورهای مردم گام بردارند، خروجی آن این گونه ظهور پیدا می کند که مضامین همان سریال ها و فیلم های ماهواره ای در جشنواره فیلم ما منعکس می شود و این نشان می دهد افکار هنرمند ما بیش از جامعه، از برنامه های ماهواره ای متاثر است یعنی همان محتوا را به نوعی ایرانیزه کرده است که خروجی آن هجو غیرت و تبدیل تعصب ایرانی به یک جامعه بی تفاوت است.
ده نمکی بیان کرد: چون مقوله جنگ تلخ است مخاطب تمایل زیادی برای جذب شدن ندارد و در این میان اسارت تلخ تر از جنگ است و من در اخراجی ها دو با همان زبان طنز سعی کردم یکی از رویدادهای واقعی اردوگاه جنگی را ترسیم کنم.
وی در ادامه گفت: جای خوشبختی است که پر مخاطب ترین فیلم تاریخ سینمای ایران در حوزه اسارت ساخته شده است و به نظرم این همان عنایت خداوند به آزادگان است
وی بیان کرد: من فقر سوژهٔ در سینمای ایران را قبول ندارم، مطالعه تاریخ برای ما سرشار از ایده است، من به جوانان حق می دهم که اطلاعات زیادی نسبت به دوره قبل از انقلاب نداشته باشند چرا که این دوره یا نشان داده نشده یا ضعیف نمایش داده شده است در حالی که در آن سوی آب ها مستندی به نام از تهران تا قاهره ساخته می شود و آن چنان مظلوم نمایی می شود که هر کسی می بیند بگوید: پس پدران ما اشتباه کرده اند.
وی ادامه داد: مدارک و اسناد زیادی برای افشای حقایق وجود دارد به جای ارائه آن ها در مقالات و کتاب ها درسی و رسانه ها باید مانند دنیای امروزه از زبان تصویر و رسانه استفاده کرد.
* حق مسلم سنتی سازی فرهنگی
ده نمکی افزود: البته مطالبات نظام از حوزه فرهنگ نیز باید به میزان داده های اختصاص یافته به این حوزه باشد به عبارت دیگر باید به میزانی که سرمایه گذاری در این حوزه شده توقع داشته باشیم.
این کارگردان اظهار داشت: همانطور که غنی سازی امروزه به صورت که مطالبه اجتماعی درآمده حوزه سنتی سازی فرهنگی نیز باید به صورت یک خواست ملی در بیاید و دولت و نظام نیز سرمایه گذاری کند.
وی بیان کرد: کسانی باید به این حیطه بپردازند که به این مفاهیم اعتقاد دارند و این نکته در اندیشه های شهید آوینی نیز دیده می شود.
ده نمکی در ادامه گفت: من شخصا معتقدم " حکیم " در سینمای غرب بیشتر از سینمای ایران است یعنی با فلسفه، اندیشه و باورهای عمیق خود، فیلم می سازند اما در اینجا یا نگاه کاسب کارانه حاکم است یعنی بودجه ای برای فیلم سازی به فرد داده می شود و یا اینکه کسانی که این گونه فیلم ها را می سازند به آن اعتقاد ندارند در حالیکه باور و اعتقاد افراد از پشت دوربین منتقل می شود.
این نویسنده بیان کرد: شخصی مانند مرحوم جواد شریفی یک قهرمان است کسی که در ۱۵۰۰عملیات برای خنثی سازی بمب و موشک های ناشناخته شرکت کرده و برای خنثی سازی آن ها تیمی را آموزش داده و بعد وارد سینمای ایران می شود و در بسیاری از پروژه های سینمایی و از جمله فعالیت های سینمایی من همکاری می کند در حقیقت چنین افرادی به تنهایی سوژه هستند چرا که اگر می دید امکانات نیست خودش امکانات را خلق می کرد.
وی ادامه داد: من نقدی بر این موضوع دارم که مسئولین ما مطالبه می کنند که در حوزه جنگ فیلم ساخته شود ولی به واقع امکانات کافی در این حوزه فراهم نشده است.
این فیلم ساز حوزه دفاع مقدس افزود: به خاطر دارم حتی به گروهی از مسئولین نیز گفتم که ساخت فیلم جنگی بدون امکانات جنگی علاوه بر اینکه پر هزینه و دشوار است خطر آفرین می باشد در حقیقت می توان گفت ساخت فیلم جنگی به مراتب سخت تر از خود جنگ است چرا که اینجا نه رزمنده، که با هنرور طرف حساب هستیم تا آنجا که در هر یک از فیلم ها ممکن است همین اتفاق برای خود من بیفتد.
ده نمکی اظهار داشت: من برای خود تکلیف می دانم که در حوزه فیلم دفاع مقدس فعالیت کنم ولو اینکه برای من خطر جانی داشته باشد، اما آیا برای نسل جدیدی که وارد این حیطه می شوند امکانات تکنیکان فراهم کرده اید که از آن ها توقع فعالیت داشته باشید؟
وی توضیح داد: ما اگر بخواهیم ظرفیت ها را آزاد کنیم باید امکانات کافی و مناسب را فراهم کنیم.
ده نمکی در پایان خاطر نشان کرد: مردم را دعوت می کنم فیلم " چ " را حتما ببینند چرا که با بخشی از تاریخ دفاع مقدس آشنا می شوید و به همین جا به " ابراهیم حاتمی کیا " خسته نباشید می گویم به قول شهید آوینی: " جز برای شقایق ها مخوان کلاغ ها زبان شما را نمی فهمند برای همین قار قار می کنند ".
ارسال نظر