همبرگر های تهران از مک دونالد خوشمزه ترند!
بچه ها از این غذاها دوست دارند من هم مجبور هستم که آنها را به اینجا بیاورم تا از خوردن غذا لذت ببرند، مثل خیلی چیزهای قدیمی دیگری که بچه های امروزی دوست ندارند، آنها هم غذاهای قدیمی را نمی پسندند
تابناک:«پنجشنبه و جمعه ها تا یک ساعت هم منتظر غذا شده ایم. اما می خواستیم از اینجا همبرگر بگیریم.» داخل مغازه هوا نسبت به بیرون گرم تر است، از دیوار رستوران آدم بالا می رود تا برای نشستن و همبرگر خوردن صندلی پیدا کند. در میانه های صف صندوق، خانواده ای ایستاده اند، ساعت حدود ۱۱ شب، دو فرزند حدودا دبستانی دارند که خمیازه های طولانی می کشند. آنها فردا باید به مدرسه بروند و این طور که از شواهد مشخص است، تا همبرگر نخورند خواب شان نمی برد.
رضا با دوستانش به این همبرگرفروشی آمده، رضا می گوید: گاهی اوقات پیش می آید که آخر هفته تا یک ساعت هم منتظر غذا شده ایم. رضا از میزان علاقه اش به همبرگر گفت: «اینکه شما می گویید، تازگی ها همبرگرفروشی های زیادی در تهران افتتاح شده برای من هم جالب است، شخصا من و دوستانم ترجیح می دهیم که اگر خواستیم غذای بیرون بخوریم، همبرگر را انتخاب کنیم. به نظرم میزان ضرر این فست فود نسبت به فست فودهای دیگر کمتر است. حالا هم خیلی گرسنه ام بیشتر از این نمی توانم صحبت کنم.»
به گفته مقام های سازمان جهانی بهداشت، دومین علت ایجاد سرطان، مصرف فست فود است. دکتر پیام آزاده، دبیر پنجمین همایش سالانه سرطان ایران از آمار ۷ میلیونی موارد مرگ و میر ناشی از سرطان در دنیا در سال گذشته خبر می دهد و می گوید: انتظار می رود تا سال ۲۰۲۰ این رقم به ۱۰ میلیون نفر برسد.
یک ساعت صبر کردن برای یک ربع غذا خوردن
فرآیند از تولید به مصرف همبرگرفروشی ها یا به صورت کلی فست فودها این گونه است که شما باید البته بیشتر در ایران، مدت زمان زیادی را در صف منتظر باشید اما بلا فاصله تا غذای شما حاضر شد، تند تند آن را بخورید و جای خود را به فرد دیگری دهید. در کنار میز یک خانواده ایستادم تا محاسبه کنم، کل مدت زمانی که غذای آنها تمام می شود چند دقیقه طول می کشد، آنها برای سفارش و سپس تحویل غذایشان حدود ۴۵ دقیقه صبر کردند اما تنها ۱۵ دقیقه کل خوردن غذای آنها طول کشید و زود از رستوران خارج شدند. صادقی، پدر خانواده است، او درباره انتخاب فست فود آن هم ساعت ۱۱ شب برای خانواده اش گفت: «بچه ها از این غذاها دوست دارند من هم مجبور هستم که آنها را به اینجا بیاورم تا از خوردن غذا لذت ببرند، مثل خیلی چیزهای قدیمی دیگری که بچه های امروزی دوست ندارند، آنها هم غذاهای قدیمی را نمی پسندند و ترجیح می دهند که هفته ای یک بار از فست فود ها استفاده کنند.» البته این را بگویم که خودش هم از خوردن همبرگر لذت عجیبی می برد، ازش پرسیدم که به نظر می رسد خودتون هم از خوردن همبرگر و البته فست فود لذت می برید، درسته؟ صادقی گفت: «البته پدر خانواده هم از خوردن این غذاها لذت می برد و همه تقصیر فست فود خوردن را هم نمی توان گردن بچه ها انداخت، می دانم که نباید زیاد هم خودمان و هم بچه ها را به این غذاها عادت داد» سپس خندید و البته اضافه وزن به مقدار زیادی در ایشان مشاهده می شد. از این همبرگرفروشی بیرون آمدم و مقصد دیگری که انتخاب کردم، همبرگرفروشی دیگری بود که تنها با فاصله ۵۰۰ متر آن طرف قرار داشت، با دکوراسیون چوبی و زرد رنگ که به دلیل فضای محدودی که در داخل رستوران بود بیشتر مردم بیرون از رستوران روی ماشین های شان غذا می خوردند. داخل این مغازه نهایتا جای نشستن پنج تا شش نفر بیشتر نبود. رامین با حدود ۱۰ همبرگر، از رستوران بیرون آمد، همبرگرها را روی ماشین گذاشت و دوستانش یکی یکی آمدند تا شروع به خوردن غذا کنند. از رامین پرسیدم که چرا این همبرگرفروشی را انتخاب کرده و آن یکی که نزدیک اینجاست را انتخاب نکرده و اصلا چرا همبرگر و فست فود. رامین گفت: «به نظرم نسبت به فست فودهای دیگر در تهران خوشمزه تر و به صرفه تر است، البته این همبرگرفروشی هایی که به تازگی باز شده اند، نسبت به بقیه گران تر هستند، اما واقعا خوشمزه هستند، من چندماه پیش ترکیه بودم و آنجا مک دونالد خوردم، به نظر خودم و دوستانم بسیاری از همبرگرفروشی های تهران از مک دونالد خوشمزه ترند. اما سعی می کنیم که زیاد از فست فود استفاده نکنیم هم ضرر دارد هم اینکه پول نداریم.»
دومین علت ایجاد سرطان فست فود است
به گفته مقام های سازمان جهانی بهداشت، دومین علت ایجاد سرطان، مصرف فست فود است. دکتر پیام آزاده، دبیر پنجمین همایش سالانه سرطان ایران از آمار ۷ میلیونی موارد مرگ و میر ناشی از سرطان در دنیا در سال گذشته خبر می دهد و می گوید: انتظار می رود تا سال ۲۰۲۰ این رقم به ۱۰ میلیون نفر برسد و در ۴۰ سال آینده این رقم به دوبرابر خواهد رسید. شبیه این آمار به خصوص در زمینه سرطان های دستگاه گوارش در کشور ما نیز وجود دارد و از آنجا که نخستین محل ورود غذا به بدن دستگاه گوارش است، شکی نداریم که تغییر عادت های غذایی یکی از علل شیوع سرطان های دستگاه گوارش در کشور ما است. حدود ۳۰ درصد سرطان های سینه، روده و پروستات با تغذیه ارتباط مستقیم دارند. طبق تحقیقات عادت های غذایی در ۱۰ سال اول زندگی دختران با ابتلای آنها به سرطان سینه در بزرگسالی مرتبط است. هرچه رژیم غذایی آنها گیاهی تر و حاوی حبوب، غله، میوه ها و سبزی متنوع باشد، در پیشگیری از بیشتر سرطان ها موثر است. میزان استفاده مردم ایران از فست فودها در چند سال اخیر به شدت زیاد بوده و به همین خاطر شما در هر خیابانی که حرکت کنید علاوه بر بانک که همه جا هست، در کنار همین بانک ها یک فست فود هم باز شده است، تهدید سلامتی مردم، از جمله مهم ترین مشکلاتی است که مصرف زیاد این فست فود ها به همراه خواهد داشت. آن طور که در گزارش های زمستان سال ۱۳۹۲ توسط بانک مرکزی اعلام شد، ۷۷ میلیون ایرانی سالانه بیش از ۱/۱۱ هزار میلیارد تومان برای خوردن غذا و فست فود هزینه می کنند. این رقم را با توجه به دلار سه هزار تومانی می توان به ۷/۳ میلیارد دلار تبدیل کرد. طبق آخرین بررسی های بانک مرکزی تا پایان سال ۹۰ هر خانوار ایرانی سالانه ۳۸۰ هزار تومان صرف خرید فست فود می کردند. هرچند هنوز ارقام جدید اعلام نشده اما با توجه به اینکه شاخص بهای گروه غذاها و خوراکی های آماده و آشامیدنی ها در سال ۹۱ نسبت به سال ۹۰ معادل ۷/۳۹ درصد افزایش یافته می توان اشاره کرد با احتساب تورم ۷/۳۹ درصدی شاخص این گروه در سال ۹۱ میزان هزینه سالانه هر خانوار در این بخش از ۳۸۰ هزار و ۷۴۲ تومان در سال ۹۰ با بیش از ۱۵۱ هزار تومان افزایش به ۵۳۱ هزار و ۸۹۶ تومان رسیده است. با توجه به وجود ۲۱ میلیون خانوار ایرانی(طبق اعلام مرکز آمار ایران) حجم بازار غذاها و خوراکی های آماده در ایران به بیش از ۱/۱۱ هزار میلیارد تومان می رسد.
چرا فست فودهای تهران عمر زیادی نمی کنند؟
به یکی دیگر از همبرگرفروشی های محبوب تهران می روم، در یکی از روزهای میان هفته، برای گرفتن غذا باید مدت زمان ۲۰ دقیقه ای را منتظر بمانید، میثم همین الان غذایش تمام شد، از او درباره رستوران های فست فود می پرسم و گسترش همبرگرفروشی در تهران. میثم گفت: یکی از دلایلی که به نظرم خیلی از رستوران هایی که حالت فست فودی دارند در ایران عمر زیادی نمی کنند، این مساله است که روی برند خود کار نمی کنند، با توجه به اینکه شعب زیادی هم دارند اما پس از یک مدتی کیفیت غذایی شان کم می شود و کم کم مشتری های خود را از دست می دهند، الان همین جایی که من غذا خوردم ممکن است که تا یک سال دیگر خوب باشد و پس از آن کیفیتش تغییر کند.
تورم به فست فودها هم رسیده است، به صورت تقریبی پس از گرانی هایی که در تمام زمینه ها در کشور وجود داشت، تورم برای فست فود حدود ۴۰ درصد محاسبه شده است، بررسی هزینه خانوار در بخش خرید فست فود طی سال های ۱۳۸۴ تا سال گذشته نشان می دهد که سال ۱۳۹۱ بیشترین تورم در این بخش رخ داده است. در حالی این میزان افزایش قیمت در سال ۱۳۹۱ به ۷/۳۹ درصد رسیده که میانگین تورم این بخش تا قبل از سال ۱۳۹۱ معادل ۹/۱۶ درصد بود.
شاید نداشتن ثبات در میان فست فودهای ایرانی یکی از دلایلی است که آنها عمر زیادی نمی کنند. محمد، کارشناس ارتباطات است، او مشغول سفارش دادن همبرگر است، از او درباره کیفیت غذاهای فست فود در ایران و دلایل از بین رفتن زودهنگام این رستوران ها پرسیدم که گفت: شاید نبود مواد غذایی خوب برای مدت طولانی و آشپزهای حرفه یی یکی از مهم ترین دلایلی باشد که فست فودها در ایران بعد از یک مدتی مشتری خود را از دست می دهند. در واقع ممکن است که یک رستوران به هر دلیلی آشپز خود را از دست داده باشد سپس نتوانسته کسی را جایگزین کند و کیفیت غذایش پایین آمده، کسی مثل من که شاید ماهی یک مرتبه به همبرگرفروشی بیایم، ترجیح می دهم همان طعم مورد علاقه ام را دوباره استفاده کنم اما اگر با یک طعم متفاوت روبه رو شوم، حتما دیگر آنجا را انتخاب نمی کنم.
کمبود رشد مصرف مواد غذایی در ایران
به عقیده کارشناسان بخش زیادی از مواد غذایی در ایران در چرخه تولید، توزیع و مصرف به هدر می رود و با انجام اصلاحات در این سه بخش می توان رشد بی رویه مصرف مواد غذایی در این کشور را مهار کرد. رتبه بندی جهانی ایران از نظر رشد مصرف مواد غذایی نیز دچار تغییر عمده شده است. در حالی که ایران از نظر رشد مصرف مواد غذایی طی سال های ۱۹۹۰تا ۱۹۹۷به عنوان کشور ۶۷ جهان شناخته می شد در دوره ۱۹۹۸تا ۲۰۰۵ به جایگاه ۱۲۲ ارتقا پیدا کرد. کشور آفریقایی رواندا بیشترین رشد مصرف مواد غذایی را طی دوران دوم داشته است. رشد مصرف مواد غذایی در این کشور طی دوره مذکور ۱/۷ درصد اعلام شده است. پس از این کشور، کویت با ۳/۵ درصد، کنگو با ۸۲/۴ درصد، نیجر با ۸/۴ درصد و لیبریا با ۷/۴ درصد به ترتیب در رتبه های دوم تا پنجم قرار گرفته اند. کمترین رشد مصرف مواد غذایی نیز به کشور بلاروس اختصاص دارد که رشد منفی ۲ درصد را در این مدت تجربه کرده است. الگوی صحیح مصرف غذایی در حفظ سلامت انسان و پیشگیری از بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی و عروقی، دیابت، افزایش فشارخون، افزایش چربی خون و انواع سرطان ها موثر است. در سال ۱۳۹۰، دکتر زهرا عبداللهی، معاون دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در این باره گفت: روزانه ۸۰۰ مورد مرگ در کشور اتفاق می افتد که ۳۰۰ مورد آن به دلیل بیماری های قلبی و عروقی است و یکی از دلایل عمده آن مصرف روغن نباتی جامد است که با داشتن اسیدهای چرب اشباع شده موجب رسوب پلاک های چربی در جدار عروق و بسته شدن آنها می شود. یکی دیگر از عوامل خطر بروز بیماری های متابولیک، افزایش مصرف مواد قندی است که علت آن مصرف بی رویه نوشابه های گازدار است. بر اساس آمار موجود سرانه مصرف نوشابه در کشور ۴۲ لیتر در سال است و هر بطری معمولی ۳۰۰ میلی لیتری نوشابه حاوی ۲۸ گرم قند است. به گفته وی، مصرف بی رویه نوشابه های گازدار یکی از عوامل عمده بروز چاقی است و چاقی زمینه ساز انواع بیماری های قلبی و عروقی، دیابت و انواع سرطان ها ست.
سرمایه گذاران برای ثبت برند فست فودهای ایرانی تلاش نمی کنند
بر این اساس شاخص هزینه غذاها و خوراکی های آماده در سال ۸۴ معادل ۹/۱۱ درصد، سال ۸۵ معادل ۸/۱۳ درصد، سال ۸۶ معادل ۳/۲۷ درصد، سال ۸۷ معادل ۸/۱۳ درصد، سال ۸۸ معادل ۲/۱۵ درصد، سال ۸۹ معادل ۴/۱۰ درصد و سال ۹۰ معادل ۹/۲۵ درصد بوده است. مراجعه به میزان هزینه ها نیز نشان می دهد که طی سال های ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۱ هزینه یی که خانوار برای خرید فست فود صرف کرده اند ۱/۴ برابر شده است. حسین، فروشنده یکی از این همبرگرفروشی هاست، او درباره فعالیت فست فودها و مدت زمان مفید فعالیت شان گفت: در ایران این گونه است که اگر کسی بخواهد از رستورانی نمایندگی داشته باشد تقریبا رقمی بین ۷۰ تا بیشتر از ۱۵۰ میلیون تومان که بستگی به شهرت و سابقه فعالیت رستوران دارد باید هزینه کند و آن رستوران تمامی تجهیزات مربوط با رستوران را در اختیارشان می گذارند. در ایران به صورت حرفه یی روی تجارتی به نام فست فود و رستوران تمرکز نشده است، هر کسی برای مدت زمان کوتاهی رستوران می زند و وقتی به آن میزان پولی که نیاز داشت رسید کار و کاسبی را تعطیل می کند، به همین خاطر ما هیچ فست فود با سابقه یی نداریم. مردم که غذایشان را می خورند کم کم بسته های مقوای غذایشان را به داخل سطل می اندازند و راهی خانه هایشان می شوند. زمانی عکس های همبرگرهای خارجی فقط به در و دیوار رستوران ها و فست فود های ایرانی بود، اما حالا همان عکس ها به واقعیت تبدیل شده و شما تصویر همبرگری را که می بینید می خورید، با توجه به گسترش شبکه های اجتماعی، افزایش به اشتراک گذاشتن عکس های غذا به خصوص در شبکه اجتماعی اینستاگرام باعثشده تا بعضی از مردمی که با آدرس و مدل این غذاها آشنا نیستند به خوبی بتوانند برای انتخاب رستوران و همبرگرفروشی مورد علاقه خود دست به انتخاب بزنند. کافی است در بخش جست وجو اسم غذاها را با هشتگ آن سرچ کنند، آن وقت با مقدار زیادی از رستوران و فست فود مواجه می شوید.
ثروتمندان ایران، ۴۱ برابر فقرا به رستوران می روند
اما جزییات دیگری از بررسی های بانک مرکزی درباره مصرف غذاهای آماده خانوار نشان از افزایش سهم این بخش از کل هزینه خانوار دارد. در حالی که طی سال های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ خانوار ایرانی ۱/۲ درصد از کل هزینه ناخالص خود را صرف خرید غذاها و خوراکی های آماده می کردند، این میزان در سال ۱۳۹۰ بالاخره تغییر کرده است. در سال ۱۳۹۰ این میزان به ۲/۲ درصد افزایش یافته است. هرچند این میزان افزایش در حد ۱/۰ درصد، ناچیز به نظر می رسد اما با توجه به ثبات هفت ساله این نرخ تغییر ۱/۰ درصدی آن هم به نظر قابل توجه می رسد. اما بعضی اظهارنظرهای جالب مردم را نمی توان به راحتی از کنارش گذر کرد، از بیشتر آنها پرسیدم که اگر به کشورهای دیگر سفر کرده اید، به نظرتان همبرگرها و فست فودهای ایرانی خوشمزه ترند یا خارجی ها، وقتی با این سوال مواجه می شدند، ابتدا کمی فکر می کردند و خیلی با اکراه و به گونه یی که خودشان هم باورشان نمی شد، می گفتند، واقعا ایرانی ها خوشمزه تر است. الهام، ۱۱ سال در خارج از ایران زندگی کرده است و دو سه سالی می شود که در تهران است، الهام درباره مقایسه فست فودها و همبرگرفروشی های تهران با خارج از ایران گفت: با قاطعیت نمی توان گفت که فست فودهای ایرانی خوشمزه هستند اما نسبت به خیلی از کشورهای اروپایی واقعا فست فودهای ایرانی به خصوص همبرگر و غذاهای ایتالیایی خوشمزه تر هستند اما استفاده از روغن های نامرغوب و نبود نان های خوشمزه از جمله تفاوت های بزرگی است که میان رستوران های ایرانی و خارجی وجود دارد.
در کنار این، بررسی های بانک مرکزی نشان می دهد دهک دهم یعنی پولدارترین قشر کشور ۴۱ برابر بیشتر از دهک اول یعنی ضعیف ترین قشر برای رستوران و هتل هزینه می کنند که بخشی از این گروه رستوران و هتل شامل غذاها و خوراکی های آماده است. در این بخش آن طور که بانک مرکزی گزارش داده در سال ۱۳۹۰ دهک دهم سالانه بیش از یک میلیون و ۴۰۲ هزار تومان و دهک اول سالانه ۳۴ هزار تومان هزینه می کنند. این در حالی است که در سال ۱۳۸۵ دهک دهم ۴۵ برابر بیشتر از دهک اول در بخش رستوران و هتل هزینه می کرد. در آن سال در حالی که دهک دهم سالانه ۵۸۷ هزار تومان برای هزینه های مربوط به رستوران و هتل هزینه می کرد، دهک اول ۱۳ هزار تومان هزینه می کرد. چندی پیش روزنامه واشنگتن پست در گزارشی که بیشتر به صورت عکس بود، درباره موج افتتاح همبرگرفروشی های مختلف در تهران عکس گرفته و تهیه کرده بود. در گزارش واشنگتن پست آمده است: شهر تهران به طور فزاینده یی شاهد گسترش رستوران های مخصوص فروش همبرگر است که موسیقی «راک اند رول» نیز از آنها پخش می شود. همبرگر دیگر تنها ویژه امریکایی ها نیست بلکه این ساندویچ محبوب، به میزان گسترده یی در میان جوانان ایران نیز طرفدار دارد. موسیقی راک از رستوران فست فود «گاراژ گریل» در یکی از مناطق گرانقیمت تهران شنیده می شود. در جایی که عکس های بازیگرانی مانند پل نیومن و جیمز دین روی دیوارهای آن دیده می شود. این رستوران یکی از مکان های مورد علاقه جوانان پایتخت ایران است، افرادی که برای لذت بردن از همبرگر اشتهاآور به این مکان می آیند.
مردم با خوردن فست فود تفریح می کنند
حالا در کنار این همبرگرفروشی های جذاب در تهران می توان به رستوران های مختلفی دیگری اشاره کرد از جمله رستوران های ایتالیایی، ژاپنی، چینی، مغولی، عربی و ترکی که تهران را تبدیل کرده به شهری برای خوردن غذا، از پایین ترین قیمت ها تا گران ترین قیمت ها. اما میزان بالای استفاده ایرانی ها از فست فودها باعثبه وجود آمدن بیماری های بسیار خطرناکی می شود. به گفته سازمان جهانی بهداشت، فست فود در مجموع دشمن سلامت است، غذایی عموما بی ارزش، پر از چربی غیر اشباع که منجر به دیابت، سکته مغزی و قلبی، بیماری های قلبی و عروقی می شود. فست فود به خصوص اگر ماده اولیه آن گوشت باشد، فرآوری شده است یعنی با افزودن مواد نگه دارنده که در بدن صددرصد منجر به جهش های ژنتیکی می شود تولید می شود، البته همیشه جهش های ژنتیکی مساوی با بروز سرطان نیست اما می دانیم که گوشت فرآوری شده موجود در فست فود منجر به ایجاد موادی می شود که می توانند در پی جهش ژنتیکی به ابتلای فرد به سرطان بینجامند، به خصوص به علت وجود موادی مثل نیترات سدیم که فست فود را خوشمزه تر می کند و در کالباس، سوسیس و برگر استفاده می شود. این ماده در بدن تبدیل به نیتروزامین که صددرصد سرطان زاست می شود. مهم ترین علت ایجاد سرطان های دستگاه گوارش همین ماده است و تاثیر آن در به وجود آمدن سرطان قطعی است. در کشور ما آلودگی مواد غذایی به مواد سرطان زا و روش پخت مواد غذایی دو علت اصلی افزایش سرطان های دستگاه گوارش است. ساعت نزدیکای ۱۱:۳۰، ۱۲ شب که می شود کم کم فست فود ها و این همبرگرفروشی ها دیگر سفارش دریافت نمی کنند، بعضی که دیر حرکت کرده اند یا در ترافیک مانده اند، با در بسته آنها مواجه می شوند. عباس شهروند دیگری که معتقد است، مردم نمی دانند که باید برای تفریح به چه مکانی بروند به همین خاطر هم تصمیم می گیرند که به فست فودها و این مدل رستوران ها بروند، شاید خیلی از مردم خودشان هم می دانند مصرف زیاد این فست فودها مضر است اما ترجیح می دهند به آن به چشم تفریح نگاه کنند.
کارگران همبرگرفروشی که تا چند دقیقه پیش وقت سر خاراندن نداشتند حالا زباله های مغازه را به سطل های آشغال می اندازند و با ریختن آبی کف مغازه، کم کم چراغ ها را خاموش می کنند تا راهی خانه شوند.
رضا با دوستانش به این همبرگرفروشی آمده، رضا می گوید: گاهی اوقات پیش می آید که آخر هفته تا یک ساعت هم منتظر غذا شده ایم. رضا از میزان علاقه اش به همبرگر گفت: «اینکه شما می گویید، تازگی ها همبرگرفروشی های زیادی در تهران افتتاح شده برای من هم جالب است، شخصا من و دوستانم ترجیح می دهیم که اگر خواستیم غذای بیرون بخوریم، همبرگر را انتخاب کنیم. به نظرم میزان ضرر این فست فود نسبت به فست فودهای دیگر کمتر است. حالا هم خیلی گرسنه ام بیشتر از این نمی توانم صحبت کنم.»
به گفته مقام های سازمان جهانی بهداشت، دومین علت ایجاد سرطان، مصرف فست فود است. دکتر پیام آزاده، دبیر پنجمین همایش سالانه سرطان ایران از آمار ۷ میلیونی موارد مرگ و میر ناشی از سرطان در دنیا در سال گذشته خبر می دهد و می گوید: انتظار می رود تا سال ۲۰۲۰ این رقم به ۱۰ میلیون نفر برسد.
یک ساعت صبر کردن برای یک ربع غذا خوردن
فرآیند از تولید به مصرف همبرگرفروشی ها یا به صورت کلی فست فودها این گونه است که شما باید البته بیشتر در ایران، مدت زمان زیادی را در صف منتظر باشید اما بلا فاصله تا غذای شما حاضر شد، تند تند آن را بخورید و جای خود را به فرد دیگری دهید. در کنار میز یک خانواده ایستادم تا محاسبه کنم، کل مدت زمانی که غذای آنها تمام می شود چند دقیقه طول می کشد، آنها برای سفارش و سپس تحویل غذایشان حدود ۴۵ دقیقه صبر کردند اما تنها ۱۵ دقیقه کل خوردن غذای آنها طول کشید و زود از رستوران خارج شدند. صادقی، پدر خانواده است، او درباره انتخاب فست فود آن هم ساعت ۱۱ شب برای خانواده اش گفت: «بچه ها از این غذاها دوست دارند من هم مجبور هستم که آنها را به اینجا بیاورم تا از خوردن غذا لذت ببرند، مثل خیلی چیزهای قدیمی دیگری که بچه های امروزی دوست ندارند، آنها هم غذاهای قدیمی را نمی پسندند و ترجیح می دهند که هفته ای یک بار از فست فود ها استفاده کنند.» البته این را بگویم که خودش هم از خوردن همبرگر لذت عجیبی می برد، ازش پرسیدم که به نظر می رسد خودتون هم از خوردن همبرگر و البته فست فود لذت می برید، درسته؟ صادقی گفت: «البته پدر خانواده هم از خوردن این غذاها لذت می برد و همه تقصیر فست فود خوردن را هم نمی توان گردن بچه ها انداخت، می دانم که نباید زیاد هم خودمان و هم بچه ها را به این غذاها عادت داد» سپس خندید و البته اضافه وزن به مقدار زیادی در ایشان مشاهده می شد. از این همبرگرفروشی بیرون آمدم و مقصد دیگری که انتخاب کردم، همبرگرفروشی دیگری بود که تنها با فاصله ۵۰۰ متر آن طرف قرار داشت، با دکوراسیون چوبی و زرد رنگ که به دلیل فضای محدودی که در داخل رستوران بود بیشتر مردم بیرون از رستوران روی ماشین های شان غذا می خوردند. داخل این مغازه نهایتا جای نشستن پنج تا شش نفر بیشتر نبود. رامین با حدود ۱۰ همبرگر، از رستوران بیرون آمد، همبرگرها را روی ماشین گذاشت و دوستانش یکی یکی آمدند تا شروع به خوردن غذا کنند. از رامین پرسیدم که چرا این همبرگرفروشی را انتخاب کرده و آن یکی که نزدیک اینجاست را انتخاب نکرده و اصلا چرا همبرگر و فست فود. رامین گفت: «به نظرم نسبت به فست فودهای دیگر در تهران خوشمزه تر و به صرفه تر است، البته این همبرگرفروشی هایی که به تازگی باز شده اند، نسبت به بقیه گران تر هستند، اما واقعا خوشمزه هستند، من چندماه پیش ترکیه بودم و آنجا مک دونالد خوردم، به نظر خودم و دوستانم بسیاری از همبرگرفروشی های تهران از مک دونالد خوشمزه ترند. اما سعی می کنیم که زیاد از فست فود استفاده نکنیم هم ضرر دارد هم اینکه پول نداریم.»
دومین علت ایجاد سرطان فست فود است
به گفته مقام های سازمان جهانی بهداشت، دومین علت ایجاد سرطان، مصرف فست فود است. دکتر پیام آزاده، دبیر پنجمین همایش سالانه سرطان ایران از آمار ۷ میلیونی موارد مرگ و میر ناشی از سرطان در دنیا در سال گذشته خبر می دهد و می گوید: انتظار می رود تا سال ۲۰۲۰ این رقم به ۱۰ میلیون نفر برسد و در ۴۰ سال آینده این رقم به دوبرابر خواهد رسید. شبیه این آمار به خصوص در زمینه سرطان های دستگاه گوارش در کشور ما نیز وجود دارد و از آنجا که نخستین محل ورود غذا به بدن دستگاه گوارش است، شکی نداریم که تغییر عادت های غذایی یکی از علل شیوع سرطان های دستگاه گوارش در کشور ما است. حدود ۳۰ درصد سرطان های سینه، روده و پروستات با تغذیه ارتباط مستقیم دارند. طبق تحقیقات عادت های غذایی در ۱۰ سال اول زندگی دختران با ابتلای آنها به سرطان سینه در بزرگسالی مرتبط است. هرچه رژیم غذایی آنها گیاهی تر و حاوی حبوب، غله، میوه ها و سبزی متنوع باشد، در پیشگیری از بیشتر سرطان ها موثر است. میزان استفاده مردم ایران از فست فودها در چند سال اخیر به شدت زیاد بوده و به همین خاطر شما در هر خیابانی که حرکت کنید علاوه بر بانک که همه جا هست، در کنار همین بانک ها یک فست فود هم باز شده است، تهدید سلامتی مردم، از جمله مهم ترین مشکلاتی است که مصرف زیاد این فست فود ها به همراه خواهد داشت. آن طور که در گزارش های زمستان سال ۱۳۹۲ توسط بانک مرکزی اعلام شد، ۷۷ میلیون ایرانی سالانه بیش از ۱/۱۱ هزار میلیارد تومان برای خوردن غذا و فست فود هزینه می کنند. این رقم را با توجه به دلار سه هزار تومانی می توان به ۷/۳ میلیارد دلار تبدیل کرد. طبق آخرین بررسی های بانک مرکزی تا پایان سال ۹۰ هر خانوار ایرانی سالانه ۳۸۰ هزار تومان صرف خرید فست فود می کردند. هرچند هنوز ارقام جدید اعلام نشده اما با توجه به اینکه شاخص بهای گروه غذاها و خوراکی های آماده و آشامیدنی ها در سال ۹۱ نسبت به سال ۹۰ معادل ۷/۳۹ درصد افزایش یافته می توان اشاره کرد با احتساب تورم ۷/۳۹ درصدی شاخص این گروه در سال ۹۱ میزان هزینه سالانه هر خانوار در این بخش از ۳۸۰ هزار و ۷۴۲ تومان در سال ۹۰ با بیش از ۱۵۱ هزار تومان افزایش به ۵۳۱ هزار و ۸۹۶ تومان رسیده است. با توجه به وجود ۲۱ میلیون خانوار ایرانی(طبق اعلام مرکز آمار ایران) حجم بازار غذاها و خوراکی های آماده در ایران به بیش از ۱/۱۱ هزار میلیارد تومان می رسد.
چرا فست فودهای تهران عمر زیادی نمی کنند؟
به یکی دیگر از همبرگرفروشی های محبوب تهران می روم، در یکی از روزهای میان هفته، برای گرفتن غذا باید مدت زمان ۲۰ دقیقه ای را منتظر بمانید، میثم همین الان غذایش تمام شد، از او درباره رستوران های فست فود می پرسم و گسترش همبرگرفروشی در تهران. میثم گفت: یکی از دلایلی که به نظرم خیلی از رستوران هایی که حالت فست فودی دارند در ایران عمر زیادی نمی کنند، این مساله است که روی برند خود کار نمی کنند، با توجه به اینکه شعب زیادی هم دارند اما پس از یک مدتی کیفیت غذایی شان کم می شود و کم کم مشتری های خود را از دست می دهند، الان همین جایی که من غذا خوردم ممکن است که تا یک سال دیگر خوب باشد و پس از آن کیفیتش تغییر کند.
تورم به فست فودها هم رسیده است، به صورت تقریبی پس از گرانی هایی که در تمام زمینه ها در کشور وجود داشت، تورم برای فست فود حدود ۴۰ درصد محاسبه شده است، بررسی هزینه خانوار در بخش خرید فست فود طی سال های ۱۳۸۴ تا سال گذشته نشان می دهد که سال ۱۳۹۱ بیشترین تورم در این بخش رخ داده است. در حالی این میزان افزایش قیمت در سال ۱۳۹۱ به ۷/۳۹ درصد رسیده که میانگین تورم این بخش تا قبل از سال ۱۳۹۱ معادل ۹/۱۶ درصد بود.
شاید نداشتن ثبات در میان فست فودهای ایرانی یکی از دلایلی است که آنها عمر زیادی نمی کنند. محمد، کارشناس ارتباطات است، او مشغول سفارش دادن همبرگر است، از او درباره کیفیت غذاهای فست فود در ایران و دلایل از بین رفتن زودهنگام این رستوران ها پرسیدم که گفت: شاید نبود مواد غذایی خوب برای مدت طولانی و آشپزهای حرفه یی یکی از مهم ترین دلایلی باشد که فست فودها در ایران بعد از یک مدتی مشتری خود را از دست می دهند. در واقع ممکن است که یک رستوران به هر دلیلی آشپز خود را از دست داده باشد سپس نتوانسته کسی را جایگزین کند و کیفیت غذایش پایین آمده، کسی مثل من که شاید ماهی یک مرتبه به همبرگرفروشی بیایم، ترجیح می دهم همان طعم مورد علاقه ام را دوباره استفاده کنم اما اگر با یک طعم متفاوت روبه رو شوم، حتما دیگر آنجا را انتخاب نمی کنم.
کمبود رشد مصرف مواد غذایی در ایران
به عقیده کارشناسان بخش زیادی از مواد غذایی در ایران در چرخه تولید، توزیع و مصرف به هدر می رود و با انجام اصلاحات در این سه بخش می توان رشد بی رویه مصرف مواد غذایی در این کشور را مهار کرد. رتبه بندی جهانی ایران از نظر رشد مصرف مواد غذایی نیز دچار تغییر عمده شده است. در حالی که ایران از نظر رشد مصرف مواد غذایی طی سال های ۱۹۹۰تا ۱۹۹۷به عنوان کشور ۶۷ جهان شناخته می شد در دوره ۱۹۹۸تا ۲۰۰۵ به جایگاه ۱۲۲ ارتقا پیدا کرد. کشور آفریقایی رواندا بیشترین رشد مصرف مواد غذایی را طی دوران دوم داشته است. رشد مصرف مواد غذایی در این کشور طی دوره مذکور ۱/۷ درصد اعلام شده است. پس از این کشور، کویت با ۳/۵ درصد، کنگو با ۸۲/۴ درصد، نیجر با ۸/۴ درصد و لیبریا با ۷/۴ درصد به ترتیب در رتبه های دوم تا پنجم قرار گرفته اند. کمترین رشد مصرف مواد غذایی نیز به کشور بلاروس اختصاص دارد که رشد منفی ۲ درصد را در این مدت تجربه کرده است. الگوی صحیح مصرف غذایی در حفظ سلامت انسان و پیشگیری از بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی و عروقی، دیابت، افزایش فشارخون، افزایش چربی خون و انواع سرطان ها موثر است. در سال ۱۳۹۰، دکتر زهرا عبداللهی، معاون دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در این باره گفت: روزانه ۸۰۰ مورد مرگ در کشور اتفاق می افتد که ۳۰۰ مورد آن به دلیل بیماری های قلبی و عروقی است و یکی از دلایل عمده آن مصرف روغن نباتی جامد است که با داشتن اسیدهای چرب اشباع شده موجب رسوب پلاک های چربی در جدار عروق و بسته شدن آنها می شود. یکی دیگر از عوامل خطر بروز بیماری های متابولیک، افزایش مصرف مواد قندی است که علت آن مصرف بی رویه نوشابه های گازدار است. بر اساس آمار موجود سرانه مصرف نوشابه در کشور ۴۲ لیتر در سال است و هر بطری معمولی ۳۰۰ میلی لیتری نوشابه حاوی ۲۸ گرم قند است. به گفته وی، مصرف بی رویه نوشابه های گازدار یکی از عوامل عمده بروز چاقی است و چاقی زمینه ساز انواع بیماری های قلبی و عروقی، دیابت و انواع سرطان ها ست.
سرمایه گذاران برای ثبت برند فست فودهای ایرانی تلاش نمی کنند
بر این اساس شاخص هزینه غذاها و خوراکی های آماده در سال ۸۴ معادل ۹/۱۱ درصد، سال ۸۵ معادل ۸/۱۳ درصد، سال ۸۶ معادل ۳/۲۷ درصد، سال ۸۷ معادل ۸/۱۳ درصد، سال ۸۸ معادل ۲/۱۵ درصد، سال ۸۹ معادل ۴/۱۰ درصد و سال ۹۰ معادل ۹/۲۵ درصد بوده است. مراجعه به میزان هزینه ها نیز نشان می دهد که طی سال های ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۱ هزینه یی که خانوار برای خرید فست فود صرف کرده اند ۱/۴ برابر شده است. حسین، فروشنده یکی از این همبرگرفروشی هاست، او درباره فعالیت فست فودها و مدت زمان مفید فعالیت شان گفت: در ایران این گونه است که اگر کسی بخواهد از رستورانی نمایندگی داشته باشد تقریبا رقمی بین ۷۰ تا بیشتر از ۱۵۰ میلیون تومان که بستگی به شهرت و سابقه فعالیت رستوران دارد باید هزینه کند و آن رستوران تمامی تجهیزات مربوط با رستوران را در اختیارشان می گذارند. در ایران به صورت حرفه یی روی تجارتی به نام فست فود و رستوران تمرکز نشده است، هر کسی برای مدت زمان کوتاهی رستوران می زند و وقتی به آن میزان پولی که نیاز داشت رسید کار و کاسبی را تعطیل می کند، به همین خاطر ما هیچ فست فود با سابقه یی نداریم. مردم که غذایشان را می خورند کم کم بسته های مقوای غذایشان را به داخل سطل می اندازند و راهی خانه هایشان می شوند. زمانی عکس های همبرگرهای خارجی فقط به در و دیوار رستوران ها و فست فود های ایرانی بود، اما حالا همان عکس ها به واقعیت تبدیل شده و شما تصویر همبرگری را که می بینید می خورید، با توجه به گسترش شبکه های اجتماعی، افزایش به اشتراک گذاشتن عکس های غذا به خصوص در شبکه اجتماعی اینستاگرام باعثشده تا بعضی از مردمی که با آدرس و مدل این غذاها آشنا نیستند به خوبی بتوانند برای انتخاب رستوران و همبرگرفروشی مورد علاقه خود دست به انتخاب بزنند. کافی است در بخش جست وجو اسم غذاها را با هشتگ آن سرچ کنند، آن وقت با مقدار زیادی از رستوران و فست فود مواجه می شوید.
ثروتمندان ایران، ۴۱ برابر فقرا به رستوران می روند
اما جزییات دیگری از بررسی های بانک مرکزی درباره مصرف غذاهای آماده خانوار نشان از افزایش سهم این بخش از کل هزینه خانوار دارد. در حالی که طی سال های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ خانوار ایرانی ۱/۲ درصد از کل هزینه ناخالص خود را صرف خرید غذاها و خوراکی های آماده می کردند، این میزان در سال ۱۳۹۰ بالاخره تغییر کرده است. در سال ۱۳۹۰ این میزان به ۲/۲ درصد افزایش یافته است. هرچند این میزان افزایش در حد ۱/۰ درصد، ناچیز به نظر می رسد اما با توجه به ثبات هفت ساله این نرخ تغییر ۱/۰ درصدی آن هم به نظر قابل توجه می رسد. اما بعضی اظهارنظرهای جالب مردم را نمی توان به راحتی از کنارش گذر کرد، از بیشتر آنها پرسیدم که اگر به کشورهای دیگر سفر کرده اید، به نظرتان همبرگرها و فست فودهای ایرانی خوشمزه ترند یا خارجی ها، وقتی با این سوال مواجه می شدند، ابتدا کمی فکر می کردند و خیلی با اکراه و به گونه یی که خودشان هم باورشان نمی شد، می گفتند، واقعا ایرانی ها خوشمزه تر است. الهام، ۱۱ سال در خارج از ایران زندگی کرده است و دو سه سالی می شود که در تهران است، الهام درباره مقایسه فست فودها و همبرگرفروشی های تهران با خارج از ایران گفت: با قاطعیت نمی توان گفت که فست فودهای ایرانی خوشمزه هستند اما نسبت به خیلی از کشورهای اروپایی واقعا فست فودهای ایرانی به خصوص همبرگر و غذاهای ایتالیایی خوشمزه تر هستند اما استفاده از روغن های نامرغوب و نبود نان های خوشمزه از جمله تفاوت های بزرگی است که میان رستوران های ایرانی و خارجی وجود دارد.
در کنار این، بررسی های بانک مرکزی نشان می دهد دهک دهم یعنی پولدارترین قشر کشور ۴۱ برابر بیشتر از دهک اول یعنی ضعیف ترین قشر برای رستوران و هتل هزینه می کنند که بخشی از این گروه رستوران و هتل شامل غذاها و خوراکی های آماده است. در این بخش آن طور که بانک مرکزی گزارش داده در سال ۱۳۹۰ دهک دهم سالانه بیش از یک میلیون و ۴۰۲ هزار تومان و دهک اول سالانه ۳۴ هزار تومان هزینه می کنند. این در حالی است که در سال ۱۳۸۵ دهک دهم ۴۵ برابر بیشتر از دهک اول در بخش رستوران و هتل هزینه می کرد. در آن سال در حالی که دهک دهم سالانه ۵۸۷ هزار تومان برای هزینه های مربوط به رستوران و هتل هزینه می کرد، دهک اول ۱۳ هزار تومان هزینه می کرد. چندی پیش روزنامه واشنگتن پست در گزارشی که بیشتر به صورت عکس بود، درباره موج افتتاح همبرگرفروشی های مختلف در تهران عکس گرفته و تهیه کرده بود. در گزارش واشنگتن پست آمده است: شهر تهران به طور فزاینده یی شاهد گسترش رستوران های مخصوص فروش همبرگر است که موسیقی «راک اند رول» نیز از آنها پخش می شود. همبرگر دیگر تنها ویژه امریکایی ها نیست بلکه این ساندویچ محبوب، به میزان گسترده یی در میان جوانان ایران نیز طرفدار دارد. موسیقی راک از رستوران فست فود «گاراژ گریل» در یکی از مناطق گرانقیمت تهران شنیده می شود. در جایی که عکس های بازیگرانی مانند پل نیومن و جیمز دین روی دیوارهای آن دیده می شود. این رستوران یکی از مکان های مورد علاقه جوانان پایتخت ایران است، افرادی که برای لذت بردن از همبرگر اشتهاآور به این مکان می آیند.
مردم با خوردن فست فود تفریح می کنند
حالا در کنار این همبرگرفروشی های جذاب در تهران می توان به رستوران های مختلفی دیگری اشاره کرد از جمله رستوران های ایتالیایی، ژاپنی، چینی، مغولی، عربی و ترکی که تهران را تبدیل کرده به شهری برای خوردن غذا، از پایین ترین قیمت ها تا گران ترین قیمت ها. اما میزان بالای استفاده ایرانی ها از فست فودها باعثبه وجود آمدن بیماری های بسیار خطرناکی می شود. به گفته سازمان جهانی بهداشت، فست فود در مجموع دشمن سلامت است، غذایی عموما بی ارزش، پر از چربی غیر اشباع که منجر به دیابت، سکته مغزی و قلبی، بیماری های قلبی و عروقی می شود. فست فود به خصوص اگر ماده اولیه آن گوشت باشد، فرآوری شده است یعنی با افزودن مواد نگه دارنده که در بدن صددرصد منجر به جهش های ژنتیکی می شود تولید می شود، البته همیشه جهش های ژنتیکی مساوی با بروز سرطان نیست اما می دانیم که گوشت فرآوری شده موجود در فست فود منجر به ایجاد موادی می شود که می توانند در پی جهش ژنتیکی به ابتلای فرد به سرطان بینجامند، به خصوص به علت وجود موادی مثل نیترات سدیم که فست فود را خوشمزه تر می کند و در کالباس، سوسیس و برگر استفاده می شود. این ماده در بدن تبدیل به نیتروزامین که صددرصد سرطان زاست می شود. مهم ترین علت ایجاد سرطان های دستگاه گوارش همین ماده است و تاثیر آن در به وجود آمدن سرطان قطعی است. در کشور ما آلودگی مواد غذایی به مواد سرطان زا و روش پخت مواد غذایی دو علت اصلی افزایش سرطان های دستگاه گوارش است. ساعت نزدیکای ۱۱:۳۰، ۱۲ شب که می شود کم کم فست فود ها و این همبرگرفروشی ها دیگر سفارش دریافت نمی کنند، بعضی که دیر حرکت کرده اند یا در ترافیک مانده اند، با در بسته آنها مواجه می شوند. عباس شهروند دیگری که معتقد است، مردم نمی دانند که باید برای تفریح به چه مکانی بروند به همین خاطر هم تصمیم می گیرند که به فست فودها و این مدل رستوران ها بروند، شاید خیلی از مردم خودشان هم می دانند مصرف زیاد این فست فودها مضر است اما ترجیح می دهند به آن به چشم تفریح نگاه کنند.
کارگران همبرگرفروشی که تا چند دقیقه پیش وقت سر خاراندن نداشتند حالا زباله های مغازه را به سطل های آشغال می اندازند و با ریختن آبی کف مغازه، کم کم چراغ ها را خاموش می کنند تا راهی خانه شوند.
ارسال نظر