|
|
کدخبر: ۱۶۴۴۳۰

تسنیم گزارش می دهد /

خبرگزاری تسنیم: امام جمعه سابق تبریز و نماینده سابق ولی فقیه در آذربایجان شرقی امروز در تهران جان به جان آفرین تسلیم گفت.

به گزارشخبرگزاری تسنیمازتبریز، آیت الله ملکوتی مدتی بود که به علت بیماری ریوی در بیمارستان مسیح دانشوری تهران بستری شده بود، امروز جان به جان آفرین تسلیم کرد.

زندگینامه علمی

آیت الله العظمی میرزا مسلم ملکوتی از مراجع تقلید شیعه است.

ولادت

مسلم ملکوتی در هفتم شهریور سال ۱۳۰۲ هجری شمسی مطابق با ۱۷ محرم ۱۳۴۲هجری قمری در خانواده ای مذهبی بدنیا آمد. پدرش مشهدی یوسف کشاورزی متدین، خیر و خوشنام بود و باعلمای منطقه ارتباط مستمر داشت. وی که به آموزش علم و خواندن و نوشتن علاقه مند بود به مکتب خانه می رفت و فرزندش مسلم را نیز با خود بدان جا می برد. والدین مسلم بر اساس اعتقادات مذهبی خوداین نام را برای او برگزیدند. دوران رشد و طفولیت مسلم در خانواده ای سپری شد که اعضای آن به باورهای دینی پایبند و به احکام الهی ملتزم بودند.

تحصیلات

‏از پنج سالگی نزد پدرش به آموختن روخوانی و حفظ قرآن پرداخت، در شش سالگی حافظ سوره های قرآن(از اوّل تا سوره قاف) بود، سپس نزد یکی از علمای منطقه که از منسوبانش بود به تکمیل آموخته های خود پرداخت و با هوش و استعداد فوق العاده ای که داشت در مدتی اندک خواندن، نوشتن و قرآن مجید را فراگرفت. سپس برای ادامه تحصیل به شهر سراب در چهار کیلومتری زادگاهش رفته و در آن شهر کتابهای متداول ادبی از قبیل مقدمات، سیوطی، شرح جامی، مغنی، مطول و مقداری از منطق و اصول فقه مانند کتاب های حاشیه ومعالم را نزد علمای آن زمان همچون آقایان، میرزا رضا قلی، میرزا یعقوب، میرزا غلامعلی اصغری و میرزا حسین محدثی فرا گرفت.

در هفده سالگی برای ادامه تحصیل به تبریز مهاجرت و در مدرسه طالبیه به تحصیل مشغول گشت. در تبریز به مدت چهار سال از علمای آن عصر، کتاب های شرح لمعه، رسائل، مکاسب و کفایه را فراگرفت. اساتید او در این زمان آیات سید مهدی انگجی، حاج میرزا فتاح شهیدی(نماینده آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی)، حاج میرزا محمود دوزدوزانی و حاج سید محمد بادکوبه ای و جمعی دیگر بودند. در طول اقامت وتحصیل مستمر در حوزه علمیه تبریز، به عنوان مدرسی پرکار و دقیق کتاب هایی را که پیشتر خوانده بود به طلاب تدریس می کرد.

مهاجرت به قم

در سال ۱۳۲۱ پس از به پایان رساندن دوره سطح در حوزه علمیه تبریز، برای ادامه تحصیل و بهره گیری از علماء و دانشمندان حوزه علمیه قم، به شهر مقدس قم مهاجرت کرد. در آن زمان به دلیل تلاش ها و زحمات آیت الله شیخ عبدالکریم حائری بنیان گذار حوزه علمیه قم دانشمندان و علمایی در این حوزه تربیت شده و حضور داشتند که بعد از فوت او هر کدام در حد توان خود برای تربیت و تعلیم طلبه های جوان و علاقه مند تلاش می­کردند.

استقرار در حوزه علمیه قم با آن کیفیت بالا، نهایت آرزوی او بود. برای همین از آغاز ورود بدون از دست دادن کمترین فرصت با عشق و علاقه مشغول تحصیل در نزد علمای موجود شد. وی از حوزه درسی فقه واصول آیات عظام آقایان شیخ عبدالنبی نمازی، فیض، سید محمد حجت کوه کمری بهره برده در زمره طلاّب ممتاز درس آنان محسوب می شد.

او همچنین از شاگردان برجسته آیت الله خمینی و مورد علاقه و توجه وی بود، در حوزهٔ درس علوم عقلی وی حضوری مداوم داشت و تا آخرین سال هائی که آیت الله خمینی فلسفه تدریس می کرد جزء شرکت کنندگان در درس های او بود. زمانی که آیت الله خمینی تدریس خارج را شروع کرد، آیت الله ملکوتی مشتاقانه از درس آیت الله خمینی فیض برده و دیگران را نیز به این کار ترغیب می کرد.

در زمان اقامت وی در قم، آیت الله بروجردی که تا آن زمان بعد از مراجعت از نجف اشرف در شهر بروجرد اقامت می کرد در پاسخ به دعوت جمعی از بزرگان قم از جمله آیت الله خمینی به قم آمد و آیت الله ملکوتی تا زمان مهاجرت به نجف اشرف در دروس او شرکت می کرد.

آیت الله ملکوتی در علم فلسفه از آیت الله میرزا مهدی مازندرانی، آیت الله شیخ ابوالقاسم اصفهانی، آیت الله میرزا مهدی آشتیانی و آیت الله علامه طباطبائی شرکت کرد و قسمت الهیات شرح منظومه را در به طور خصوصی از علامه طباطبائی خواند.

آیت الله ملکوتی در یک دوره یک ساله به همراه دوستانش، همچون احمدی میانجی، موسوی اردبیلی، و حقی سرابی به مشهد مقدّس رفت و در مدرسه خیرات خان سکونت گزید. در این حوزه در درس فقه و معارف دینی استادانی چون سید یونس اردبیلی و میرزا مهدی غروی اصفهانی شرکت جست و نزد آیت الله شیخ محمّد رضا کرباسی، ریاضیات و هیئت را آموخت. بخشی از شرح اشارات را نیز نزد آیت الله شیخ سیف الله ایسی میانجی فرا گرفت و آنگاه دوباره به قم بازگشت.

آیت الله ملکوتی آن گونه که پیشتر به صورت گذرا اشاره شد در کنار تحصیلات مداوم خود همیشه به عنوان مدرسی محقق و محققی متتبع مشغول تربیت طلبه ها در علوم مختلف بود و قبل از رفتن به نجف در حوزة علمیة قم از اساتید فلسفه، کلام، فقه واصول به شمار می آمد. مجالس درس وی از مجالس پرجمعیت و حوزه تدریسش از حوزه های گرم و پر بار حوزه علمیه قم بود.

سفر به نجف

آیت الله ملکوتی، پس از سیزده سال اقامت و تحصیل مداوم و استفاده عمیق از استادان بزرگ فقه، اصول و فلسفه در قم و مشهد، در سال ۱۳۳۴ش. برای تکمیل اندوخته های علمی و کسب معارف بیشتر، از استادان حوزه علمیه نجف اشرف، عازم این شهر شد و پس از ورود در درس های خارج فقه و اصول آیت الله سید محسن حکیم، آیت الله سید عبدالهادی شیرازی، آیت الله سید محمود شاهرودی، آیت الله سید ابوالقاسم خویی و آیت الله شیخ حسین حلّی حاضر شد و به مدت دوازده سال از این استادان بهره برد و در این مدت یک دوره کامل درس اصول آیت الله خویی را به رشته تحریر درآورد و از شاگردان بارز وی بود. او با بیش از سه دهه تلاش و فداکاری در وادی تحصیل و تحقیق در علوم مختلف حوزوی و علوم غریبه، سرانجام به قله اجتهاد رسید و از استادان بزرگی همچون آیت الله حجت، آیت الله سید عبدالهادی شیرازی، آیت الله حکیم و آیت الله خویی، اجازه اجتهاد دریافت کرد و با شخصیت هایی مانند: آقابزرگ تهرانی، و علامه امینی ارتباط علمی و دوستی پیدا کرد و از محضر این دو بزرگوار نیز موفق به کسب اجازه روایت شد.

تدریس

آیت الله ملکوتی از همان دوران ابتدایی تحصیل در سراب و تبریز، به تدریس اهتمام داشت. او در کنار تحصیل، آموخته های خود را به طلاّب و روحانیون دیگر تعلیم می داد و در طول تدریس در حوزه های علمیه سراب، تبریز، قم، مشهد و نجف، طلاّب و روحانیون بسیاری را تعلیم و تربیت نمود و هم اکنون اغلب شخصیت های برجسته حوزوی و بیشتر روحانیونی که در مسئولیت های سیاسی و اجرایی فعالیت می کنند، از شاگردان او به شمار می آیند. آیت الله ملکوتی در اوایل دهه سی، در حوزه علمیه قم، از استادان برجسته سطوح عالی به شمار می آمد و از این جهت، مورد توجه مراجع و طلاّب و روحانیون این حوزه بود. او علاوه بر کتاب های رسائل، مکاسب و کفایه، کتاب شفای بوعلی را در قم برای طلاّب تدریس می کرد به طوری که آوازه علمی اش به حوزه نجف رسیده بود. از این رو، چون وارد این حوزه کهن شیعی شد با این که قصد داشت تنها به استفاده علمی از محضر بزرگان این حوزه بسنده کند و تدریس را موقتاً کنار بگذارد، با استقبال و درخواست طلاّب و روحانیون نجف مواجه شد و او را به تدریس و تعلیم علمی واداشتند از این رو، وی در حوزه نجف، در مقبره میرزای شیرازی به تدریس رسائل، مکاسب، کفایه، شرح اشارات، شرح منظومه، اسفار، ریاضیات و علم هیئت همّت گماشت.

آیت الله ملکوتی علاوه بر فقه و اصول، در فلسفه نیز صاحب نظر می باشد و بر کتاب های اسفار، منظومه سبزواری و شفای بوعلی حاشیه نگاشته است. نام «میرزا مسلم سرابی»، حوزه نجف را تحت شعاع قرار داده بود. تدریس فلسفه و در حوزه نجف شهره آفاق شد و این در حالی بود که در اثر مخالفت برخی محافل، تدریس فلسفه در این حوزه ممنوع بود و کرسی درس فلسفه شخصیت های بزرگی همچون، شیخ صدرای بادکوبه ای و میرزا باقر زنجانی منتهی به تعطیلی و انزوا شده بود. جسارت علمی، اهتمام ذاتی و اعتقاد قلبی آیت الله ملکوتی به راه و مبانی خویش از یک سو و حمایت و عنایت برخی مراجع تقلید از شخصیت علمی او از سوی دیگر، آیت الله ملکوتی را در ادامه مسیر مقاوم و استوار ساخت و موفق شد تا آخرین روز اقامت خود در آن حوزه، علاوه بر فقه، اصول و… همچنان به تدریس فلسفه ادامه دهد، به گونه ای که درس فلسفه او در نجف منحصر به فرد شده بود.

مراجعت به شهر قم و تدریس

آیت الله ملکوتی در سال ۱۳۴۷ ش. برای صله ارحام، دیدار با بستگان و دوستان، با هدف بازگشت به نجف به ایران آمد. کمی پس از ورود به ایران روابط دولت های ایران و عراق تیره شد و دولت عراق، اقدام به اخراج ایرانیان کرده و دیگر امکان بازگشت او به نجف نبود در حالیکه کتابخانه و نوشته های علمی اش در نجف مانده بود، برای همین تصمیم گرفت تا در شهر مقدس قم اقامت کند، سرانجام پس از یک سال با پی گیرهای بسیار شاگردان پاکستانی اش توانست کتابخانه را به قم انتقال دهد که در این نقل و انتقال، بعضی از کتاب های خطی و نفیس و یادداشت ها و تقریرات او خسارت اساسی دید، آیت الله ملکوتی پس از استقرار در حوزه علمیه قم، بنا به درخواست استادان و عالمان بزرگ این حوزه، به تدریس خارج فقه و اصول اقدام کرد.

درس خارج فقه و اصول او تا انقلاب اسلامی به مدت یک دهه، همچنان به طور مستمر و پرنشاط ادامه پیدا کرد. او از استادان برجسته درس خارج در این حوزه مطرح و مورد توجه و احترام همگان گشت. آیت الله ملکوتی علاوه بر فقه، اصول، در فلسفه، حدیث، رجال، درایه که از علوم رایج در حوزه های علمیه به شمار می آید و نیز در رشته هایی همچون ریاضیات، هیئت، تاریخ اسلام و تاریخ گذشته و معاصر ایران نیز بسیار کار کرده; در هر کدام از این رشته ها صاحب نظر است.

شیوه تدریس و تحقیق

روش علمی و شیوه تحقیقی آیت الله ملکوتی در تحقیق و تدریس، در مرحله نخست، بررسی آرا و نظرات استادان خود و نیز نقد و بررسی مبانی و اقوال استادانِ استادانش مانند میرزای نایینی، شیخ محمّد حسین کمپانی، آقا ضیاء عراقی و آخوند خراسانی است. پژوهش و تحقیق آیت الله ملکوتی در مسائل اصولی، فقهی و فلسفی، بسیار ژرف و گسترده است. برای او پیشرفت کمی در تحقیق و تدریس اهمیت نداشته و آنچه که برای او از اهمیت بسیاری برخورد است این است که مسئله ای را که مطرح می کند، به گونه ای درست، دقیق و اطمینان آور، درباره آن تحقیق و تفحص و ریشه یابی نماید.

آیت الله ملکوتی به نظر علمای اهل سنت اهمیت ویژه ای می دهد و به سیر تاریخی موضوعات و مسائل، توجه و عنایت خاصی دارد و نقطه آغاز و روند تکاملی آن را به خوبی مورد بررسی قرار می دهد و در این راستا، چه بسا به موارد حساسی می رسد، گاهی معلوم می شود که یک مسئله از اصل منحرف و غلط عنوان شده و اصلاً نباید مطرح می شد، ولی دیگران برای دست یابی به مقاصدی، به آن اقدام و مطرح کرده اند.

آیت الله ملکوتی در شأن و جهت صدور روایات، موقعیت تاریخی و اجتماعی آن روز و مخاطب را مورد توجه و ریشه یابی قرار می دهد، به آرا و اقوال عالمان متقدم و متأخر اسلام و تشیع به دیده احترام می نگرد و در طرح و نقد نظر بزرگان و حتی مخالفان، کمال امانت و احترام را رعایت می نماید و در عین حال، به طور جدی به نقد آرای آنان می پردازد. آیت الله العظمی ملکوتی استقلال رأی عجیبی داشته و هرگز تحت تأثیر عوامل کاذب و فضاسازی های برخی محافل و افراد واقع نشده و از اعتماد به نفس کم نظیری برخوردار می باشد.

فعالیتهای اجتماعی و سیاسی

با این که آیت الله ملکوتی از دهه سی به نجف اشرف هجرت کرد و در سال های آغازین و سرنوشت ساز انقلاب اسلامی در حوزه علمیه قم حضور نداشت، ولی به اعتبار این که از شاگردان خاص امام خمینی به شمار می آمد، ناگزیر مسائل انقلاب را در نجف دنبال می کرد. هنگامی که امام خمینی در سال۱۳۴۴ش. به نجف تبعید شد، وی جزو اوّلین کسانی بود که در منطقه خان یونس، مکانی در میان کربلا و نجف، به استقبال امام خمینی رفت و وقتی اکثر علمای مقیم نجف جهت دیدار او به صف ایستاده بودند، چون امام خمینی با وی مواجه شد، خیلی با محبت و چهره ای گشاده از شاگردش احوال پرسی کرد و بعد برای بازدید، به منزلش آمد. از آن پس، دوباره ارتباط استادی و شاگردی همچنان در میان آن دو استمرار یافت تا این که آیت الله ملکوتی در سال ۱۳۴۷ش. به ایران آمد. با این حال، ارتباط معنوی و انقلابی این شاگرد با استادش، همچنان ادامه پیدا کرد; به گونه ای که آیت الله ملکوتی در فعالیت های تبلیغی و اجتماعی خود، از مبانی فکری و انقلابی آیت الله خمینی الهام می گرفت و وقتی برای تبلیغ به شهر سراب و روستاهای اطراف آن می رفت، در آبان ماه سال ۱۳۵۶ش. که حرکت انقلاب با شهادت حاج آقا مصطفی، روند تکاملی خود را آغاز کرد، آیت الله ملکوتی به عنوان عضو برجسته جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در عرصه های مختلف و سرنوشت ساز انقلاب حضوری پررنگ داشت و در اکثر اعلامیه های جامعه مدرسین صادر می شد آیت الله ملکوتی اوّلین یا دومین امضا کننده بود. این حقیقت، جایگاه ویژه ای به آیت الله ملکوتی در میان اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم داده است و عمق شخصیت انقلابی او را به خوبی آشکار می سازد، چنان که در بیانیه معروف و موصوف به خلع شاه از سلطنت امضای آیت الله ملکوتی اوّلین امضای در این بیانه است. موضوعات بعضی از این بیانیه ها که در دوران محمد رضا پهلوی از سوی جامعه مدرسین صادر شد و امضای آیت الله ملکوتی هم در آنها به چشم می خورد، عبارت اند از:

۱. قیام ۲۹ بهمن مردم تبریز

۲. فجایع شهر یزد

۳. درباره اوضاع سیاسی ایران.

۴. اعتراض به حمله مزدوران شاه به منازل مراجع.

۵. درباره حادثه ۱۹ اردیبهشت قم.

۶. به مناسبت تحریم جشن نیمه شعبان به عنوان اعتراض.

۷. محکومیت جنایت میدان ژاله(۱۷ شهریور) تهران

۸. اعتراض به تشکیل دولت نظامی ازهاری

۹. پیام به کارکنان شرکت نفت

۱۰. پشتیبانی ازاعتصاب کارکنان شرکت نفت.

۱۱. درباره راهپیمایی تاسوعا و عاشورا.

۱۲. خلع شاه از سلطنت

۱۳. به مناسبت سالگرد قیام خونین قم

۱۴. حمایت از استادان دانشگاه ها.

۱۵. تلگرام به رئیس جمهور فرانسه، برای ورود امام به پاریس

۱۶. اعتراض به جنایات عمال شاه.

۱۷. اعتراض به روی کار آمدن شاهپور بختیار

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آیت الله ملکوتی با حکم کتبی امام خمینی برای حل اختلافات شهرستان زنجان مأموریت یافت و اختلافات عمیق و حساس را که بین عالمان و برخی گروه های دیگر آن جا وجود داشت، به نحو شایسته ای حل و فصل کرد. یک بار نیز به همین منظور به استان آذربایجان شرقی و تبریز اعزام شد ه و این مأموریت خطیر را با موفقیت به انجام رساند

امامت جمعه در تبریز

این مجتهد در طول زندگی پیوسته به دنبال وظیفه الهی، انسانی و اجتماعی خود بود و هرگز به نتیجه و منافع شخصی خود نیاندیشیده است. در اوایل پیروزی انقلاب با ۱۰ سال سابقه تدریس خارج فقه و اصول و نزدیک به سی سال تدریس سطوح عالی در نجف و قم، با اینکه زمینه مرجعیت کاملاً برایش فراهم شده بود، هنگامی که آیت الله خمینی او را به عنوان نماینده ولی فقیه در آذربایجان و امام جمعه شهر تبریز برگزید، او تمام سوابق تدریس در حوزه، شاگردان و سایر تعلقات ظاهری دیگر را کنار گذاشته، در خدمت آیت الله خمینی، انقلاب و مردم قرار گرفت و که قبلا دو شخصیت بزرگ از سلسله روحانیت در این سِمت در تبریز به شهادت رسیده بودند و اوضاع آذربایجان و تبریز، به خاطر فعالیت های وابستگان به حزب جمهوری خلق مسلمان، آشفته بود و کنترل آن بس دشوار و حتی غیر ممکن به نظر می آمد و قبول این مسئولیت، به نوعی استقبال از مرگ بود. متن حکم امام خمینی به آیت الله ملکوتی برای امامت جمعه تبریز به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

«چون جناب مستطاب حجة الاسلام والمسلمین آقای مشکینی دامت افاضاته به طور موقت اقامه جمعه شهر تبریز را می نمودند و پس از تعطیل دروس قم، لازم است به محل خود، حوزه علمیه قم مراجعت نمایند، پس از تشکر از معظم له که قبول زحمت نمودند، جناب مستطاب عمادالاعلام و حجة الاسلام آقای حاج شیخ مسلم ملکوتی دامت افاضاته را که سوابق ایشان و مراتب علم و تقوای معظم اله معلوم است، به سمت نمایندگی از جانب خویش و منصب امامت جمعه منصوب نمودم. امید است که جناب ایشان در تمشیت امور و رسیدگی به احتیاجات محل و خدمت به اسلام و مسلمین، موفق باشند و از اهالی محترم آذربایجان، خصوصاً علمای اعلام و حجج اسلام دامت برکاتهم تقاضا می نمایم که در پشتیبانی ایشان توجه داشته باشند. ان شاءالله تعالی، معظم له با مشورت حجج اسلام در خدمت به جمهوری اسلامی توفیق حاصل نمایند. سلامت و سعادت همگان و عظمت اسلام و مسلمین را از خداوند متعال خواستارم.

والسلام علی عبادالله الصالحین.

۲۱ آبان ۱۳۶۰/۱۵ محرم ۱۴۰۲

روح الله الموسوی الخمینی

خط مشی ها

هم زمان با ورود آیت الله ملکوتی به تبریز، حزب جمهوری خلق مسلمان منحل و وابستگان آن از صحنه سیاسی خارج شده و به کشورهای همسایه گریخته بودند و این مشکل در ظاهر برطرف شده بود، ولی پیامدهای ناگوار و شکننده آن در سطح آذربایجان و به ویژه در تبریز، همچنان باقی بود. عده زیادی از روحانیون که معمولاً مقلد و طرفدار آیت الله شریعتمداری بودند، به همین سبب، به عضویت حزب جمهوری خلق مسلمان درآمده و در این غائله به انزوا کشیده شده بودند و بعضی از آنها به اتهاماتی دستگیر و محاکمه شده، در زندان به سر می بردند. علاوه بر این، در همین ایام، موضع گیری هایی که از سوی برخی برضد آیت الله خویی انجام گرفته بود، تعداد دیگری از روحانیون را نسبت به انقلاب دلسرد کرد و آنان را به انزوا کشانده بود. بدین ترتیب، اکثر مساجد در تبریز و حومه به علت نبودن امام جماعت، به تعطیلی گراییده و این موضوع، در میان توده مردم نیز تأثیر بدی گذاشته بود، در این میان، آیت الله ملکوتی با برخوردهای معقول و بزرگوارانه ای که در پیش گرفت، در نقش یک پدر مهربان، تعداد زیادی از این افراد، اعم از روحانی و غیر روحانی را که در این ماجرا به ضد انقلاب تبدیل شده بودند، به عناصر انقلابی، کارآمد و در خدمت نظام و انقلاب تبدیل کرد و همه را به جرگه طرفداران امام خمینی بازگرداند.

آیت الله ملکوتی در برخورد با جریان های مخالف سعی می کرد طرز تفکر و اندیشه های آنها را به نقد بکشد ولی به مخالفین به دیده احترام می نگریست. آیت الله ملکوتی برای شخصیت ها و سرمایه های علمی; فرهنگی و مذهبی استان، اعم از روحانی و غیر روحانی، احترام ویژه ای قائل بود. آیت الله ملکوتی با این که عضو جامعه مدرسین و از بنیان گزاران و سیاست گذاران این نهاد به شمار می آمد، اما به عنوان نماینده امام و امام جمعه تبریز، هرگز به یک گروه خاصی گرایش پیدا نکرد و همه گروه های چپ و راست و جناح های دیگر را زیر بال خود گرفت.

خدمات عمرانی

آیت الله ملکوتی در مدت حضور و رفت و آمدهای تبلیغی مذهبی در شهرهای سراب و تبریز، با جذب افراد خیرخواه و نیکوکار، اقدام به تأسیس و تجدید بنای مراکز علمی، فرهنگی و مذهبی زیادی، مانند مسجد، مدرسه علمیه، صندوق قرض الحسنه، کتابخانه و مصلا کرده است.

آثار و تألیفات

۱ - المحاکمات. این کتاب نقد و بررسی آرا و نظرات میرزای نایینی، آقاضیاء عراقی و کمپانی در اصول و مقایسه آنها با یکدیگر که در سال ۱۳۷۱ ق. در نجف به چاپ رسیده است.

۲ - الربا فی التشریع الاسلامی. این کتاب، ۳ جلد است که جلد اوّل، شامل سیر تاریخی ربا، نظرات ادیان و مکتب های اقتصادی درباره ربا و طرح و ردّ اشکالات وارده بر حرمت رباست که در سال ۱۳۹۲ ق. به چاپ رسیده است. جلد دوم و سوم آن درباره ربای قرضی و ربای معامله ای است که هنوز چاپ نشده است.

۳ - ماالفرق بین الدّین و العلم و الفلسفه. این کتاب، دارای بحثهای علمی تحقیقی در ردّ مکتب مارکسیسم و فلسفه کمونیستی است که در روزهای گسترش آن در عراق، آیت الله ملکوتی ان را به نگارش درآورده و برای آگاهی طلاّب و دانشجویان عراقی در نجف، آن را تدریس کرده است این کتاب نیز هنوز چاپ نشده است.

۴ - الامن العام فی الاسلام. آیت الله ملکوتی در این کتاب به بحثمبسوط و مفصلی درباره ضرورت امر به معروف و نهی از منکر و شرایط آن از دیدگاه قرآن، سنت و عقل پرداخته است که در نوع خود، از محتوای بدیعی برخوردار است. این اثر در سال ۱۴۰۳ ق. در تبریر به چاپ رسیده است.

۵ - المنافقون فی القرآن والسنة والتاریخ(خطی)

۶ - تفسیر سوره فاتحه(خطی).

۷ - مقتل الامام الحسین(علیه السلام)(خطی).

۸ - شرح مبسوط بر کفایه الاصول(خطی).

۹ - تقریرات درس مرحوم آیت الله حجت(خطی).

۱۰ - حاشیه بر عروة الوثقی که به چاپ رسیده است.

۱۱ - حاشیه بر اسفار ملاّصدرای شیرازی(خطی).

۱۲ - حاشیه بر شفای بوعلی(خطی).

۱۳ - مناسک حج که چند بار چاپ شده است.

۱۴ - توضیح المسائل که چندین بار به چاپ رسید.

۱۵ - مسجد، مسجد شد

۱۶ یکدوره اصول

۱۷ وقف نامه

۱۸ کتاب الطهارت

۱۹ کتاب الصلاه

یکی از آثار ارزشمند این فقیه، کتاب «مسجد، مسجد شد» است. انگیزه نگارش او از این اثر، احیا و تجدید بنای مصلای بزرگ تبریز بود. این کتاب، در سال ۱۳۶۴ش. در دو جلد در تبریز به چاپ رسید. یک بخش آن از تحقیق عالمانه وعمیق تاریخ موقوفات در آذربایجان حکایت دارد و بخش های دیگر آن، درباره رویدادهای مهم تاریخی در آذربایجان و ایران است. این اثر نفیس را می توان یک دوره کامل تاریخ ایران و آذربایجان به شمار آورد.

کتابخانه شخصی

بیش از پنجاه هزار جلد کتاب، با موضوعات گوناگون به زبان های فارسی، عربی، ترکی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، لاتینی و… در کتابخانه آیت الله ملکوتی وجود دارد از این تعداد یک هزار جلد آن متعلق به نسخه های خطی است که در میان آنها نسخه های نفیس و گرانبها نیز دیده می شود.

مرجعیت

آیت الله العظمی ملکوتی در پی درخواست آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی و آیت الله علی مشکینی از آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی و پس از کسب نظر موافق ایشان به شهر قم مراجعت کرد. متن نامه آیت الله خامنه ای خطاب به وی چنین است:

بسم الله الرحمن الرحیم

جناب مستطاب آیت الله حاج شیخ مسلم ملکوتی دامت ایام افاداته

بعدالسلام و التحیه، امید است وجود شریف حضرتعالی مشمول الطاف و تفضلات الهی بوده و از توفیقات عالیه برخوردار بوده باشید. اخیراً بعضی از اعاظم اعلام قم که از دوستان جنابعالی و مرجع حوائج دینی و فقهی خاص و عام می باشند، طی مرقومه های جداگانه از اینجانب درخواست کرده اند که انتقال جنابعالی را به حوزهٔ علمیهٔ قم صانهاالله عن المکار والفتن و اشتغال علمی در آن مرکز بزرگ تعلیم فقه و اصول و تفسیر و فلسفه و حدیثو کلام خواستار گردم. اینجانب ضمن تقدیر از خدمات با ارزش جنابعالی در شهر تبریز عزیز و خطه عظیم الشان آذربایجان و با دعا برای مردم غیور و انقلابی و سرشار از شور و شعور ایمانی آن سامان، مرقومهٔ شریف حضرات آقایان بزرگوار را برای جنابعالی می فرستم و از خداوند متعال مسئلت می کنم که در مقام تدریس و تعلیم در حوزهٔ مبارکهٔ قم، مشمول اعانت و توفیق الهی بوده باشید. سلام اینجانب را به آقایان علما و مردم تبریز ابلاغ فرمایید.

والسلام علیکم و رحمة الله

۱۵ ذیحجة الحرام ۱۴۱۵ ق.

۲۵/۲ / ۱۳۷۴ ش.

سید علی خامنه ای

انتهای پیام / ق

ارسال نظر

پربیننده ترین

آخرین اخبار