|
|
کدخبر: ۱۷۳۹۳۶

هرچقدر تکنولوژی پیشرفت می کند، کار اطلاع رسانی و روزنامه نگاری نیز دستخوش تغییر می شود. شاید در روزهایی که روزنامه ها به وسیله ی چاپ سنگی منتشر می شدند و روزنامه نگاران برای گرفتن اطلاعات باید به شخص یا محلی مراجعه می کردند، قابل باور نبود که روزی با وجود فضای آن لاین و ظهور صفحات تحت وب، اطلاعات فقط با یک کلیک ساده به دست آید.

خبرگزاری ایسنا:هرچقدر تکنولوژی پیشرفت می کند، کار اطلاع رسانی و روزنامه نگاری نیز دستخوش تغییر می شود. شاید در روزهایی که روزنامه ها به وسیله ی چاپ سنگی منتشر می شدند و روزنامه نگاران برای گرفتن اطلاعات باید به شخص یا محلی مراجعه می کردند، قابل باور نبود که روزی با وجود فضای آن لاین و ظهور صفحات تحت وب، اطلاعات فقط با یک کلیک ساده به دست آید.

آغاز فعالیت وب۱ خودش موجی عظیم از تحول را به دنبال داشت، این موج آن قدر عظیم بود که خیلی از نهادها را وادار کرد تا اطلاعات کاغذی خود را به فرمت الکترونیک درآورند. وب۱ موجب شد تا کاربران رفته رفته با انبوهی از اطلاعات در اینترنت مواجه شوند که خودشان هیچ تأثیر در آن نداشتند. این گونه بود که وب۲ شکل گرفت. وب۲ به کاربران این اجازه را می داد که در اصلاح یا اضافه کردن مطالب، نقش اساسی داشته باشند و در حقیقت، فضایی تعاملی تر میان کاربران و صاحبان اطلاعات برقرار می کرد.

یکی از اتفاقاتی که وب۲ در خود داشت، شکل گیری دانشنامه های آن لاین بود. یکی از بزرگ ترین و فراگیرترین این دانشنامه ها که هر روز بر تأثیر گذاری اش افزوده می شود، «ویکی پدیا» است. این دانشنامه آن قدر تأثیر گذار است که به یکی از منابع اطلاعات تبدیل شده که خیلی ها به عنوان نخستین منبع، به آن مراجعه می کنند.

ویکی پدیا چیست و براساس چه اصولی فعالیت می کند؟

آن گونه که خود این دانشنامه در تعریف خود آورده، ویکی پدیا دانش نامه ای است همگانی و آزاد؛ به این معنی که همه می توانند به نوشتن و ویرایش نوشته های موجود در آن بپردازند. البته این نوشته ها و ویرایش ها باید مطابق اساس نامه ویکی پدیا باشند، یعنی مطالب بی طرفانه و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران نوشته شوند. مدیریت بررسی نوشته ها توسط کاربران انجام می شود. کسانی که در امر تکمیل این پروژه ی بی پایان مشارکت می کنند، به هم زبانان خود یاری رسانده اند تا در زمینه ی گردآوری این دانشنامه ی جهانی، سهمی داشته باشند.

دانشنامه ی ویکی پدیا هم زمان، به بسیاری از زبان ها نوشته می شود و همکاران آن افرادی از سراسر جهان اند و هر کسی می تواند به رشد آن کمک کند. این دانشنامه از زمان تولد تا کنون رشد بسیار سریعی داشته و بزرگ ترین وب گاه دانشنامه ای با بیش از ۸۰میلیون بازدیدکننده در ماه است و بیش از ۹۰هزار کاربر فعال دارد که روی بیش از ۱۸هزار مقاله به ۲۷۰ زبان کار می کنند. در ویکی پدیای فارسی تا این لحظه ۳۸۸هزار و ۶۳۴ مقاله وجود دارد و هر روز هزاران کاربر از این دانشنامه دیدن می کنند.

پنج بنیاد اصلی ویکی پدیا


هر کاربری می تواند به دانشنامه ی ویکی پدیا مطلب اضافه کند، اما در برخی موارد، این دانشنامه مطلب را حذف می کند. دلیل آن هم این است که ویکی پدیا پنج اصل بنیادی دارد که به استناد آن ها، مطلبی را حذف یا اضافه می کند. این پنج اصل عبارتند از:

۱ - ویکی پدیا یک دانشنامه است که ویژگی های دانشنامه های عمومی و تخصصی و سالنامه ها را در خود ترکیب کرده است. ویکی پدیا نه یک فرهنگ واژگان، نه سکوی سخنرانی، نه روزنامه، نه یک فضای وبلاگ نویسی، نه ارائه کننده فضای برخط رایگان، نه یک مشت مطالب بیهوده، نه محل یادگاری نویسی، نه تمرین آنارشیسم و دموکراسی و نه یک لینک دانی است. تجربه ها و دیدگاه های شخصی نیز جایی در ویکی پدیا ندارند. سیاست منع تحقیق دست اول باید مورد نظر همه ی ویرایشگران باشد. مقاله ها نباید شامل نظریه ها، داده ها، عبارت ها، مفاهیم، استدلال ها یا عقایدی باشند که تا به حال در هیچ جا منتشر نشده اند. تمام توجه ویراستاران باید بر دقت، صحت و درستی مقالات متمرکز باشد.

۲ - ویکی پدیا دیدگاهی بی طرف دارد، یعنی ما در ویکی پدیا کوشش بر آن داریم تا مقالات تنها یک دیدگاه خاص را تبلیغ نکنند، بلکه به تمام دیدگاه ها در مورد هر موضوع بپردازند. گاهی این کار مستلزم بیان کردن چند دیدگاه مختلف و گسترش هریک به حد کافی است؛ تا کاربر بداند هر دیدگاه از کدام منبع می آید و هیچ دیدگاهی نباید به عنوان «حقیقت محض» یا «بهترین دیدگاه» معرفی شود. برای رسیدن به چنین هدفی، آوردن منابع معتبر و قابل استناد در هر جای ممکن و بخصوص در موضوع های مورد اختلاف، ضروری است. وقتی درباره ی این که کدام نسخه بی طرف تر است، اختلاف نظری پیش آید، یک دوره دست کشیدن از ویرایش های اختلاف برانگیز اعلام می شود، مقاله برچسب «درستی» یا «بی طرفی» می خورد و جزییات اختلاف برانگیز در صفحه ی بحثبه گفت وگو گذاشته و به اختلاف ها رسیدگی می شود.

۳ - ویکی پدیا یک محتوای آزاد است که هر کسی می تواند آن را تغییر دهد، ویرایش کند، استفاده و توزیع کند. به قانون حق نشر احترام بگذارید و از منابع دزدی ادبی نکنید. محتوای ناآزاد را می توان تحت استفاده ی منصفانه به کار برد؛ اما همه ی تلاش تان را در استفاده از جایگزین های آزاد برای محتوایی که می خواهید به ویکی پدیا بیفزایید بکنید. از آنجا که همه ی مشارکت های شما با پروانه ی آزاد در اختیار عموم قرار می گیرد، هیچ ویرایش گری مالک هیچ مقاله ای نخواهد بود، همه ی ویرایش های شما ممکن است بدون هیچ چشم پوشی، ویرایش و بازتوزیع شود و چنین هم خواهد شد.

۴ - ویکی پدیا در موارد اختلاف، شیوه های خاصی دارد؛ به دیگر ویکی پدیانویسان احترام بگذارید، حتی اگر با آن ها موافق نیستید. نزاکت را حفظ کنید. از حمله های شخصی و تعمیم دادن های کلی بپرهیزید. وقتی بحثبالا می گیرد، آرام بمانید. با پیروی از قانون ۳ برگردان از درگیر شدن در جنگ های ویرایشی بیهوده خودداری کنید و به یاد داشته باشید ۳۸۸٬۶۳۷ مقاله در ویکی پدیای فارسی هست که می توانید به جای نزاع، به ویرایش، تکمیل و بحثدرباره ی آن ها بپردازید. با حسن نیت عمل کنید و برای اثبات یک موضوع، مقاله ها را تکه پاره نکنید و تا وقتی که شاهدی برای عملکردی غیر از این ندیده اید، فرض را بر این بگذارید که دیگران هم چنین می کنند. از حساب های زاپاس سوءاستفاده نکنید. آزاداندیش، پذیرا و کل نگر باشید.

۵ - قوانین ویکی پدیا تغییرناپذیر نیستند، قوانین ویکی پدیا روی سنگ کنده نشده اند، روح قوانین بر حروف و واژگان آن ها برتری دارد. در ویرایش، انتقال و تغییر مقالات بی باک باشید، زیرا این شوق ویراستن و پیراستن است که باید به عنوان هدف شناخته شود. کامل بودن لازم نیست. از این نترسید که ممکن است خرابکاری شود. نسخه های قبلی مقالات محفوظ هستند، پس امکان ندارد که تصادفا ویکی پدیا را خراب کنید یا محتوای مقالات را به صورت بازگشت ناپذیری نابود کنید؛ اما به یاد داشته باشید، هرچه بنویسید شاید که برای آیندگان بماند.

چند اشتباه بزرگ ویکی پدیا

این دانشنامه که به اعتقاد بسیاری، یکی از منابع معتبر در فضای آن لاین است، در طول فعالیت خود بی اشتباه نبوده و در مواردی، خطاهایی فاحش داشته است. چند اشتباه فاحش ویکی پدیا براساس گزارش ایندیپندنت به این شرح است:

۱ - ویکدی پدیا در سال ۲۰۰۶ میلادی نوشت: «رابی ویلیامز» بازیگر و خواننده ی معروف انگلیسی، همسترهای خانگی را می خورد!

۲ - در ویکی پدیا به اشتباه اصلیت «نانسی پلوسی» از اعضای حزب دموکرات و رییس سابق مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا، ایتالیایی گزارش شد و پس از این جریان، فرد دیگری این مطلب را با این جمله ی جنجالی تر کامل کرد: ایتالیایی ها خون کودکان را می نوشند!

۳ - انتشار تصویر شیطانی از «بیل گیتس»! تصویری از سرمایه دار بزرگ کمپانی «مایکروسافت» با شاخ های شیطانی و سبیل هایی شبیه سبیل های هیتلر از دیگر اقدامات بحثبرانگیز در ویکی پدیا بود که توسط یکی از هکرها روی سایت قرار گرفت.

۴ - در یکی از صفحه های ویکی پدیا «افلاطون» فیلسوف بزرگ یونانی، به عنوان هواشناس قدیمی اهل هاوایی معرفی شد!

ویکی پدیا تا کنون ۲۵ اشتباه فاحش داشته که در خبرگزاری های دنیا مطرح شده و باعثایجاد دردسر برای این دانشنامه شده است. البته این دانشنامه چند سال پیش برای کم کردن این حاشیه ها، به سمت ایجاد محدودیت برای ویرایش داده ها توسط کاربران رفت. به این صورت که هر ویرایشی در این دانشنامه بدون تأیید یکی از کاربران حرفه ای نمی تواند اعمال شود.

آیا ویکی پدیا می تواند منبع موثقی باشد؟

سرعت به روز شدن دانشنامه ویکی پدیا به قدری زیاد است که مثلا اگر یک شخص مشهور فوت کند و شما به دنبال بیوگرافی اش در ویکی پدیا بگردید، متوجه می شوید که در فاصله ی زمانی کمی، خبر فوت او به زندگی نامه اش اضافه شده است. همین موضوع و اطلاعات تقریبا مناسب این دانشنامه موجب شده که ویکی پدیا به یک منبع خبری تبدیل شود.

استفاده از ویکی پدیا به عنوان منبع خبری به گونه ای است که اگر بخواهید در خبرگزاری ها به دنبال زندگی نامه ی یک نفر بگردید، متوجه می شوید که متن خبر در اکثر خبرگزاری ها به یک شکل و با استفاده از اطلاعات دانشنامه ی ویکی پدیا تکمیل شده است. چنین روندی می تواند نگران کننده باشد، چون خبرگزاری ها به عنوان منابع اصلی اخبار اصولا تلاش می کنند تا در تنوع خبر با یکدیگر رقابت کنند، اما وجود دانشنامه ای به نام ویکی پدیا که به شما اجازه می دهد به راحتی هر اطلاعاتی را به دست آورید و چنین اتفاقی، زمینه ی رقابت و تنوع را در تولید اخبار کم می کند.

از سوی دیگر، به اذعان ویکی پدیا، این دانشنامه همیشه به عنوان یک منبع معتبر، مورد اختلاف بوده است. برخی آن را به خاطر انتشار رایگان، ویژگی قابل ویرایش بودن، سیاست بی طرفی و گستردگی عناوین ستوده اند. از سوی دیگر، منتقدانی نیز درستی و اعتبار ویکی پدیا را به خاطر آزادی ویرایش زیر سوال برده اند.

با چنین شرایطی این پرسش مطرح می شود که آیا کانال های رسمی اطلاع رسانی مانند خبرگزاری ها می توانند به راحتی از دانشنامه ی ویکی پدیا به عنوان یک منبع استفاده کنند؟

ارسال نظر

پربیننده ترین

آخرین اخبار