آیه ای از قرآن در وصف حضرت علی(ع)

در این آیه آمده است؛

«إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؛کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، بهترین مخلوقات(خدا) یند!».

«علی(ع)» و شیعیانش «خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» اند

در روایات فراوانی که از طرق اهل سنت و منابع معروف آنها و همچنین در منابع معروف شیعه نقل شده، آیه «أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؛ آنها بهترین مخلوقات خدا هستند» به «علی(ع)» و پیروان او تفسیر شده است.

«حاکم حسکانی نیشابوری» از دانشمندان معروف اهل سنت در قرن پنجم هجری، این روایات را در کتاب معروفش «شواهد التنزیل» با اسناد مختلف نقل می کند، تعداد آن بیش از ۲۰ روایت است، که به عنوان نمونه چند روایت را از نظر می گذارنیم؛

۱. «ابن عباس» می گوید: هنگامی که آیه «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» نازل شد، پیغمبر اکرم(ص) به «علی»(ع) فرمود: «هُوَ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ تَأْتِی أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ یَوْمَ الْقِیامَةِ راضِیْنَ مَرْضِیِّینَ، وَ یَأْتِی عَدُوُّکَ غَضْباناً مُقْمَحِین؛ منظور از این آیه، تو و شیعیانت هستید که در روز قیامت وارد عرصه محشر می شوید، در حالی که هم شما از خدا راضی و هم خدا از شما راضی است و دشمنت خشمگین وارد محشر می شود و به زور به جهنم می رود(در بعضی از نسخه های حدیث«مُقْمَحِیْن» آمده است که به معنی بالا نگاه داشتن سر به وسیله غل و زنجیر است)».

۲. در حدیثدیگری از «ابو برزه» آمده است؛ وقتی پیغمبر اکرم(ص) این آیه را قرائت کرد، فرمود: «هُمْ أَنْتَ وَ شِیْعَتُکَ یا عَلِیُّ، وَ مِیْعادُ ما بَیْنِی وَ بَیْنَکَ الحَوْضُ؛ آنها تو و شیعیانت هستید، ای علی! و وعده من و شما کنار حوض کوثر است».

۳. در حدیثدیگری از «جابر بن عبداللّه انصاری» آمده است؛ ما خدمت پیغمبر اکرم(ص) کنار خانه خدا نشسته بودیم، «علی»(ع) به سوی ما آمد، هنگامی که چشم پیامبر(ص) به او افتاد فرمود: «قَدْ أَتاکُمْ أَخِی» برادرم به سراغ شما می آید.

آن گاه رو به کعبه کرده، گفت: «وَ رَبِّ هذِهِ الْبُنْیَةِ! اِنَّ هذا وَ شِیْعَتِهُ هُمُ الْفائِزُونَ یَوْمَ الْقِیامَةِ» به خدای این کعبه قسم، که این مرد و شیعیانش در قیامت رستگارانند» سپس رو به سوی ما کرد و افزود: «أَما وَ اللّهِ اِنَّهُ أَوَّلُکُمْ اِیْماناً بِاللّهِ وَ أَقْوَمُکُمْ بِأَمْرِ اللّهِ وَ أَوْفاکُمْ بِعَهْدِ اللّهِ وَ أَقْضاکُمْ بِحُکْمِ اللّهِ وَ أَقْسَمُکُمْ بِالسَّوِیَّةِ وَ أَعْدَلُکُمْ فِی الرَّعِیَّةِ، وَ أَعْظَمُکُمْ عِنْدَ اللّهِ مَزِیَّةً»؛ قالَ جابِر: فَأَنْزَلَ اللّهُ: «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» فَکانَ عَلِیٌّ اِذا أَقْبَلَ قالَ أَصْحابُ مُحَمَّد(ص) قَدْ أَتاکُمْ خَیْرَ الْبَرِیَّةِ بَعْدَ رَسُولِ اللّهِ؛ به خدا سوگند او قبل از همه شما به خدا ایمان آورد و قیام او به فرمان خدا بیش از همه شما است، وفایش به عهد الهی از همه بیشتر، قضاوتش به حکم اللّه افزون تر و مساواتش در تقسیم(بیت المال) از همه زیادتر، عدالتش درباره رعیت از همه فزون تر و مقامش نزد خداوند از همه بالاتر است. «جابر» می گوید: در اینجا خداوند آیه «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» را نازل فرمود و از آن به بعد، هنگامی که «علی(ع)» می آمد، یاران «محمّد(ص)» می گفتند: بهترین مخلوق خدا بعد از رسول اللّه آمد».

نزول این آیه، در کنار خانه کعبه، منافات با «مدنی» بودن سوره ندارد، زیرا ممکن است از قبیل نزول مجدد، و یا تطبیق بوده باشد، به علاوه، بعید نیست نزول این آیات در سفرهائی که پیامبر(ص) از مدینه به مکّه آمده است واقع شده باشد، به خصوص این که راوی روایت «جابر بن عبداللّه انصاری» است که در مدینه به حضرت ملحق شد و اطلاق «مدنی» بر این گونه آیات بعید نیست.

بعضی از این احادیثرا «ابن حجر» در کتاب «صواعق» آورده و بعضی را «محمّد شبلنجی» در «نور الابصار».

«جلال الدین سیوطی» در «درّالمنثور» نیز قسمت عمده روایت اخیر را از «ابن عساکر» از «جابر بن عبداللّه» نقل کرده است.

۴. در «درّالمنثور» از «ابن عباس» نقل شده: وقتی آیه «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» نازل شد، پیغمبر اکرم(ص) به «علی»(ع) فرمود: «هُوَ أَنْتَ وَ شِیْعَتُکَ یَوْمَ الْقِیامَةِ راضِیْنَ مَرْضِیِّیْنَ؛ منظور تو و شیعیان تو در قیامت هستید، که هم شما از خدا خشنود هستید و هم خدا از شما خشنود».

۵. نامبرده در حدیثدیگری از «ابن مردویه» از «علی»(ع) نقل می کند که پیغمبر اکرم(ص) به من فرمود: «أَلَمْ تَسْمَعْ قَوْلَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؟ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ وَ مَوْعِدِی وَ مَوْعِدُکُمُ الْحَوْضُ، إِذا جِئْتُ الأُمَمَ لِلْحِسابِ، تُدْعَوْنَ غُرّاً مُحَجَّلِیْنَ؛ آیا این سخن خدا را نشنیده ای که می فرماید: کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند، بهترین مخلوقاتند. این تو و شیعیانت هستید و وعده گاه من و شما کنار حوض کوثر است، هنگامی که من برای حساب امت ها می آیم، شما دعوت می شوید در حالی که پیشانی سفید و شناخته شده اید».

بسیاری دیگر از دانشمندان اهل سنت نیز همین مضمون را در کتب خود نقل کرده اند، از جمله «خطیب خوارزمی» در «مناقب»، «ابونعیم اصفهانی» در «کفایة الخصام»، «علامه طبری» در «تفسیر معروفش»، «ابن صباغ مالکی» در «فصول المهمّه»، «علامه شوکانی» در «فتح الغدیر»، «شیخ سلیمان قندوزی» در «ینابیع المودة» و «آلوسی» در «روح المعانی» ذیل آیات مورد بحثو جمعی دیگر.

کوتاه سخن این که حدیثفوق از احادیثبسیار معروف و مشهور است، که از سوی غالب دانشمندان و علمای اسلام پذیرفته شده و این فضیلتی است بزرگ و بی نظیر برای «علی(ع)» و پیروانش.

ضمناً از این روایات به خوبی این حقیقت آشکار می شود که واژه «شیعه» از همان عصر پیامبر(ص) به وسیله آن حضرت، در میان مسلمین نشر شد و اشاره به پیروان خاص امیرمؤمنان «علی»(ع) است و آنها که گمان می کنند تعبیر «شیعه» از تعبیراتی است که قرن ها بعد به وجود آمده سخت در اشتباهند.