کاری که موسیقی با بدن می کند

تاثیر موسیقی بر مغز انسان به صورت گسترده توسط محققان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است و به نتایج جالبی دست پیدا کرده‌اند. گوش دادن به موسیقی تاثیرات مثبت و شگفت‌انگیزی بر مغز انسان دارد. همه ما در لحظات شاد و یا غمگین زندگی خود به سراغ موسیقی می‌رویم؛ اما دلیل این امر چیست؟

چرا انسان در هر حالت روحی که باشد، به دنبال گوش دادن به موسیقی مورد علاقه خود می‌رود؟ شاید دلیل عمده این امر تاثیرات موسیقی بر مغز انسان باشد که به طور شگفت‌انگیزی موجب بهبود روحیه، افزایش تمرکز و حتی بهبود حافظه می‌شود. دنیای بدون موسیقی، دنیایی سرد و بی‌روح است که هیچ شادی و نشاطی در آن وجود ندارد. 

هر قوم و فرهنگی در طول تاریخ به نوعی با موسیقی سروکار داشته است و آن را به شیوه‌های مختلف و مختص به فرهنگشان در زندگی خود قرار داده‌اند. حتی قبایل دوره افتاده از سایر نقاط جهان نیز ملودی‌ها و موسیقی‌های خاصی را برای جشن گرفتن و یا انجام برخی آداب و رسوم خود داشته‌اند.

مغز انسان با سابقه بیش از 55 هزار سال قرار گرفتن در معرض موسیقی به گونه‌ای تکامل یافته است که در زمان شنیدن فرکانس‌های صوتی، تغییرات مثبتی در فعل و انفعالات مغزش اتفاق می‌افتد. 

تاثیرات موسیقی بر مغز بی‌شمار است و بدون آنکه بدانیم، در هنگام گوش دادن به موسیقی در حال تقویت و بهبود عملکرد مغز خود هستیم. 

تاثیر موسیقی بر نیمکره های مغز نیز به طور علمی مورد بررسی قرار گرفته است و محققان به این نتیجه رسیدند که افراد با گوش دادن به موسیقی می‌توانند نیم‌کره‌های مغز خود را برای یادگیری و تمرکز بهتر، تقویت کنند. موسیقی می‌تواند به روش‌های شگفت‌انگیز و باورنکردنی، تاثیرات ویژه‌ای بر مغز و بدن داشته باشد. 

حتما تاکنون برایتان پیش آمده است که در هنگام گوش دادن به موسیقی به صورت ناخودآگاه  انگشتان، سر، گردن و پای خود را به صورت هماهنگ با ریتم آهنگ تکان دهید. این فرمان از مغز شما به سایر اندام‌های بدنتان داده می‌شود که نشان‌دهنده تاثیرات موسیقی بر مغز است.

بنابراین همه ما بی آنکه بدانیم با گوش دادن به موسیقی می‌توانیم تاثیرات مثبت و خارق‌العاده‌ای بر مغز و بدن خود بر جای بگذاریم. «بهبود روحیه» یکی از بارزترین اثرات موسیقی بر مغز است که تمام افرادی که اهل شعر و موسیقی هستند، به آن واقفند. اما تاثیرات نهانی که موسیقی بر مغز و بدن ما می‌گذارد چیست؟ در این بخش به چندین تاثیر موسیقی بر مغز اشاره می‌کنیم. 

بهبود و تقویت حافظه 

موسیقی توانایی بی‌نظیری در بهبود مکانیسم‌های حافظه دارد و به انسان کمک می‌کند تا خاطرات خود را از زمان کودکی تا به امروز به یاد بیاورد. البته این ویژگی تنها مختص به زمانی است که موسیقی خاصی که مربوط به یک رویداد خاص در گذشته است را می‌شنوید.

دلیل این امر آن است که مغز این خاطرات و احساسات را در خود ذخیره می‌کند و شما با گوش دادن آن موسیقی به صورت ناخودآگاه یاد آن خاطره هرچند قدیمی یا جدید می‌افتید. بنابراین با گوش دادن به موسیقی می‌توانید خاطرات قدیمی خود را با جزئیاتی باورنکردنی به یاد بیاورید. 

قدرت موسیقی به قدری است که می‌تواند باعث بهبود زوال عقل و برخی مشکلات مربوط به حافظه یا بیماری آلزایمر شود. افرادی که دارای مشکلات حافظه هستند، می‌توانند موسیقی‌هایی که قبلا شنیده‌اند را با خود زمزمه کرده تا مغز خود را به فعالیت وادار کنند.

این کار باعث می‌شود تا فرد خاطرات و یا رویدادهایی که در گذشته و در هنگام شنیدن آن موسیقی یا ملودی رخ داده‌اند را به خاطر بیاورد. انجام این کار برای بهبود افرادی که به بیماری آلزایمر مبتلا هستند، بسیار موثر است و برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر نیز تمرینی مفید و کارآمد خواهد بود. 

بهبود تمرکز 

تا به حال به این موضوع توجه کرده‌اید که وقتی آهنگ مورد علاقه شما پخش می‌شود چه اتفاقی در مغزتان می‌افتد؟ پخش موسیقی مورد علاقه شما باعث برانگیخته شدن احساساتتان شده و این امر منجر به تمرکز شما بر عناصر و جزئیات آهنگ می‌شود. دلیل این امر آن است که موسیقی از معدود موارد موجود در جهان است که به جای بخشی از مغز، کل مغز را تحریک می‌کند. 

شما از طریق شیوه‌های مختلفی می‌توانید از این قابلیت موسیقی بهره‌مند شوید. برخی افراد از موسیقی برای پاک کردن ذهن خود در هنگام انجام مراقبه استفاده می‌کنند. برخی دیگر نیز در هنگام مطالعه و یا کار از موسیقی استفاده می‌کنند تا تمرکز بهتری برای فراگیری مطالب درسی و کاری خود داشته باشند. تاثیر موسیقی بر یادگیری نیز به صورت علمی ثابت شده است و انسان با گوش دادن به موسیقی می‌تواند میزان تمرکز خود را در هنگام یادگیری مباحث علمی افزایش دهد. 

افزایش خلاقیت 

موسیقی اَمبینت (Ambient music) به بهبود و افزایش خلاقیت شخصی کمک بسیاری می‌کند. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که صدای محیط اطراف تا حدود 70 دسی‌بل می‌تواند عملکرد افراد را در انجام کارهای خلاقانه، افزایش دهد. به خاطر داشته باشید که سطح موسیقی امبینت نباید بیشتر از 70 دسی‌بل باشد؛ زیرا افزایش میزان صدای موسیقی می‌تواند موجب حواس‌پرتی شود. 

به طور کلی توصیه می‌شود که به جای کار کردن در یک اتاق آرام و بی سروصدا، سعی کنید در اتاقی که یک موسیقی آرام پخش می‌شود، کار کنید تا میزان بازدهی خود را چند برابر سازید. پخش شدن موسیقی با فعال کردن قسمت‌هایی از مغز که به شیوه‌های انتزاعی کار می‌کنند، موجب شکل‌گیری ایده‌های خلاقانه می‌شود. 

افزایش نمرات IQ 

محققان به این نتیجه رسیده‌اند که کودکانی که مرتبا موسیقی گوش می‌دهند و یا سازهای موسیقی می‌نوازند، نسبت به کودکانی که در معرض موسیقی قرار نگرفته‌اند، ضریب هوشی (IQ) بالاتری دارند. بنابراین تاثیر موسیقی بر مغز کودکان در همان سال‌های اولیه و حتی از بدو تولد مشخص می‌شود و این تاثیرات در سنین بالاتر، مشهود خواهند بود. 

کمک به کنترل و تحمل درد 

اینجا بخوانید:

چند راهکار برای بالا بردن اعتماد بنفس

موسیقی می‌تواند نحوه درک محرک‌های جسمی را در هنگام تجربه مسائل و موقعیت‌های چالش برانگیز تغییر دهد. قدرت موسیقی به قدری است که با گوش دادن به آن می‌توانید دردهای مزمن خود را کنترل و تحمل کرده و در شرایط بحرانی نیز درد و رنج خود را مدیریت کنید. حتی بیمارانی که در بیمارستان بستری هستند نیز با پخش موسیقی، احساس درد کمتری دارند و آستانه تحمل درد آنها به طرز چشمگیری افزایش پیدا می‌کند. 

برای بهره‌مندی از این قابلیت موسیقی می‌توانید علاوه بر گوش دادن به آن، سعی کنید یکی از سازهای مورد علاقه خود را نیز بنوازید. تاثیر نواختن موسیقی بر مغز نیز بسیار زیاد است و افراد در هنگام نواختن سازهای مورد علاقه خود، احساس آرامش خاصی دارند که این امر تاثیر بسزایی در مدیریت درد انسان دارد. 

شخصیت شناسی 

از تاثیرات دیگری که موسیقی بر مغز می‌گذارد این است که موسیقی‌هایی که گوش می‌دهیم، می‌توانند شخصیت ما را شکل دهند. موسیقی به ما کمک می‌کند تا شخصیت خود و اطرافیانمان را بهتر بشناسیم. در یک مطالعه گسترده از افراد مختلف، مشخ ص شد که سلیقه موسیقیایی افراد با نوع شخصیت آنها مطابقت دارد. محققان و روانشناسان نیز بر این باورند که شخصیت انسان‌ها را می‌توان بر اساس موسیقی‌هایی که گوش می‌دهند تا حدی شناخت. 

رفع استرس و نگرانی 

گوش دادن به موسیقی مورد علاقه‌تان برای رفع استرس و نگرانی می‌تواند تاثیری به اندازه 30 دقیقه ماساژ برای رفع استرس داشته باشد. دلیل این امر آن است که در هنگام گوش دادن به موسیقی، جریان خون شما روان‌تر می‌شود و ذهن نیز می‌تواند تمام افکار منفی را از خود دور کند و به آرامش برسد. زمانی که موسیقی مورد علاقه خود را گوش می‌دهید، ذهن شما به جای افکار منفی بر موسیقی تمرکز می‌کند و بدین ترتیب استرس و نگرانی از شما دور می‌شود. 

آسان ‌تر ساختن مشارکت در رویدادهای اجتماعی 

از موسیقی اغلب در رویدادهای اجتماعی، مهمانی‌ها، عروسی‌ها و کنسرت‌ها استفاده می‌شود. پخش شدن موسیقی، امکان انجام فعالیت‌های اجتماعی و تعامل افراد با یکدیگر را فراهم می‌کند. افراد معمولا با اشتراک‌گذاری علایق و سلایق مشابه خود در موسیقی، می‌توانند بلافاصله با یکدیگر ارتباط دوستانه برقرار کنند. داشتن ترجیحات موسیقی مشترک به ما کمک می‌کند تا بتوانیم با افراد غریبه، راحت‌تر ارتباط برقرار کنیم. بنابراین با پخش موسیقی در فضاهای عمومی و رویدادهای اجتماعی، برقراری ارتباط با دیگران بسیار آسان می‌شود. ارتباط با دیگران نیز روحیه افراد را بهبود می‌بخشد. 

 
کمک به درمان بیماری های قلبی 

بیماری قلبی یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در سراسر دنیا است. عوارض جانبی مرتبط با بیماری‌های قلبی، استرس و اضطراب است. مطالعات نشان می‌دهند که گوش دادن به اشکال مختلف موسیقی، اضطراب، استرس و سطح تنش را در بیماران قلبی به شدت کاهش می‌دهد. فشارخون نیز یکی از عوامل اصلی و کلیدی ابتلا به بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود که با گوش دادن به موسیقی به طرز قابل توجهی کنترل خواهد شد. کنترل فشارخون و کاهش استرس، نقش بسزایی در پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی دارند. گوش دادن به موسیقی این امکان را بدون مصرف هیچگونه قرص و دارویی فراهم می‌کند. 

تاثیر موسیقی بر مغز انکار ناپذیر است. گاه منجر به پرورش غم و افسردگی می‌شود و گاه نشاط و شادی را به وجود انسان می‌بخشد. موسیقی همواره بخش مهمی از فرهنگ هر جامعه در طول زمان بوده است. در جشن‌های ملی و محلی، ورزش‌های باستانی، حتی آیین‌های مذهبی و دینی ما، موسیقی بخش مهمی را شامل می‌شود. موسیقی می‌تواند احساسات انسان را در حالات شادی و غم، در تنهایی و جمع، در جشن عروسی و عزا تحت کنترل گرفته و میزان تأثیر آن‌ها را چند برابر کند. تأثیرات موسیقی به قدری است که گاه از آن برای درمان برخی بیماری‌ها همچون اوتیسم استفاده می‌کنند چرا که سلامت روان را بهبود می‌بخشد. 

علم روانشناسی موسیقی 

روانشناسی موسیقی شاخه‌ای است که به درک موسیقی و مفاهیم آن و بررسی تاثیر موسیقی بر مغز و رفتارهای روزمره می‌پردازد. علاقه انسان‌ها به موسیقی در طول تاریخ و توصیه‌های فیلسوفان و دانشمندان، باعث شده که محققان با استفاده از ابزار پیشرفته، به دنبال بررسی تاثیرات موسیقی بر مغز انسان بروند. این تحقیقات باعث ایجاد شاخه‌ای با عنوان موسیقی شناسی روانی شد که به دنبال بررسی نحوه واکنش سیستم عصبی در مقابل موسیقی، اهداف و پژوهش‌های گوناگونی را دنبال می‌کند. 

اثرات و فواید روانشناختی موسیقی 

اثرات روانشناختی موسیقی خیلی قوی‌تر و گسترده‌تر از چیزی است که شما فکر می‌کنید. موسیقی درمانی یک روش برای ارتقای سلامت عاطفی و مقابله با استرس است. بعضی تحقیقات نیز بر این باورند که سلیقه افراد در موسیقی جنبه‌های مختلف شخصیتی آن‌ها را مشخص می‌کند. 

فواید موسیقی بر مغز 

در ادامه بعضی از مزایای گوش دادن به موسیقی (موسیقی خوب) را بیان می کنیم: 

1 – تاثیر موسیقی بر مغز | بهبود عملکرد شناختی 

تحقیقات نشان می‌دهد که پخش یک موسیقی در پس زمینه، در حالی که شما روی کار دیگری تمرکز کرده‌اید، می‌تواند عملکرد ذهنی شما را بهبود بخشد. موسیقی با کیفیت، سرعت پردازش مغز را افزایش داده و عملکرد حافظه را بهبود می‌بخشد. معمولا موسیقی‌های بی کلام و آرام نسبت به آنان که اشعار پیچیده دارد برای این مورد بهتر است. 

2- استرس را کاهش می‌دهد 

موسیقی روی سیستم عصبی خودمختار افراد تأثیر مثبت می‌گذارد و می‌تواند باعث کاهش استرس شود. همچنین به بهبود سریع‌تر فردی که تحت استرس بوده است، کمک می‌کند. در واقع استرس و اضطراب بخش جدا نشدنی از زندگی پر مشغله‌ی امروز است. موسیقی ملایم می‌تواند مرهمی برای فشارهای روانی باشد اما استرس مزمن و شدید را درمان نمی‌کند. 

3- تاثیر موسیقی بر مغز | به شما کمک می‌کند که کمتر غذا بخورید 

اگر تصمیم به لاغری دارید، گوش دادن به موسیقی ملایم و کم کردن نور هنگام غذا خوردن، برای این منظور مؤثر است. این روش باعث می‌شود شما با آرامش بیشتری غذا بخورید، در نتیجه زمان تغذیه بیشتر و مقدار آن کمتر می‌شود. در نتیجه خواب راحت تری خواهید داشت. 

اینجا بخوانید:

16 روش برای ایجاد حس شادابی در صبح

4- حافظه شما را بهبود می‌بخشد 

این مورد در افراد مختلف متفاوت است اما به طور کلی، گوش دادن به موسیقی‌های خنثی و بی کلام، می‌تواند در بهبود عملکرد حافظه شما موثر باشد. همچنین یادگیری مفاهیم جدید، به خصوص زبان دیگر، با استفاده از موسیقی و روش‌های ریتمیک و آهنگین، به فهم و ماندگاری بیشتر آن کمک می‌کند. 

5- تاثیر موسیقی بر مغز | به شما در کنترل درد کمک می‌کند 

یک ساعت گوش دادن به موسیقی در روز می‌تواند باعث کاهش شدید درد‌های شما بشود. همچنین گوش دادن به موسیقی قبل و بعد از عمل جراحی، به درمان اضطراب و درد، کمک می‌کند. بر اساس تحقیقات، کسانی که مرتب به موسیقی گوش می‌دادند، نیاز کمتری به دارو داشتند و روند بهبود آنها سریع‌تر بود.

6- به خواب بهتر شما کمک می‌کند 

گوش دادن به موسیقی کلاسیک آرام بخش، راهی مطمئن و مقرون به صرفه در درمان بی خوابی است. بر اساس آزمایشاتی که روی گروهی از دانش آموزان انجام شد، گوش دادن به موسیقی کلاسیک هنگام خواب، حتی بیشتر از گوش دادن به کتاب‌های صوتی در درمان بی خوابی و بهبود کیفیت خواب تاثیر گذاشته است. 

7- تاثیر موسیقی بر مغز | محرکی جهت افزایش انگیزه 

گوش دادن به موسیقی‌های تندتر، به شما در انجام کارهای سخت‌تر یاری می‌رساند. همچنین پخش موسیقی هنگام ورزش، تاثیر مستقیمی بر میزان انرژی شما می‌گذارد. به طوری که موسیقی‌های تندتر تحرک و انرژی شما را بیشتر و موسیقی‌های آرام، فعالیت شما را آرام و ملایم‌تر می‌کند. 

8- خلق و مود شما را بهبود می‌بخشد 

گوش دادن به موسیقی‌های شاد و مثبت، حال شما را بهتر می‌کند. البته در این مورد تلاش شما برای بهتر شدن مهم است. کسانی که به طور آگاهانه برای بهتر شدن حالشان به موسیقی‌های مثبت گوش بدهند، بیشتر از کسانی که نسبت به آن موسیقی بی تفاوت باشند، خلقشان بهبود می‌یابد. 

9- تاثیر موسیقی بر مغز | کاهش نشانه‌های افسردگی 

در این مورد نیز نوع موسیقی بسیار مهم است. موسیقی‌های آرام و ملایم، باعث بهبود علائم افسردگی، اضطراب و برخی از بیماری‌های عصبی مثل پارکینسون می‌شود. در صورتی که موسیقی‌های سنگین و پر هیجان، می‌تواند مضر باشد. پیشنهاد می‌کنیم مقاله علائم افسردگی را مطالعه کنید. 

10- افزایش استقامت و بهبود عملکرد 

ایجاد ضربه‌های آهنگین پا هنگام قدم زدن، باعث افزایش انرژی و پیاده روی بهتر می‌شود. همچنین دونده‌های استقامتی می‌توانند با گوش دادن به موسیقی‌های محرک، عملکرد خود را افزایش دهند. هماهنگی حرکات بدن با موسیقی هم می‌تواند باعث عملکرد بهتر و افزایش استقامت شود. گوش دادن به موسیقی هنگام کار، گذر زمان را برای شما آسان‌تر کرده و باعث کاهش خستگی ناشی از کار می‌گردد. همچنین در افزایش عملکرد جسمانی شما مثل تنظیم ضربان قلب، تنفس بهتر و کاهش دردهای عضلانی خواهد شد. 

موسیقی در حین رانندگی موجب حواس پرتی می‌شود 

موسیقی برخلاف تمام فوایدی که دارد منجر به حواس پرتی می‌شود به خصوص در حین رانندگی. مطالعات انجام شده نشان داد چطور گوش دادن به موسیقی منجر به حواس پرتی جوانان در هنگام رانندگی می‌شود. رانندگان در حال گوش دادن به موسیقی مورد علاقه‌شان بیشتر دچار بی‌احتیاطی و اشتباه در رانندگی می‌شوند. طبق تحقیقات موسیقی غیر جذاب و یا ناآشنا انتخاب بهتری برای رانندگی ایمن است. 

موسیقی بر مغز کودکان چه تاثیری دارد؟ 

کودکانی که با موسیقی سر و کار دارند در مهارت‌هایی همچون خواندن، یادگیری زبان، یادگیری ریاضی و مهارت‌های حرکتی عملکرد بهتری نسبت به دیگر همسالان از خود بروز می‌دهند.

کودکانی که در سنین پایین به یادگیری موسیقی می‌پردازند، قدرت انعطاف پذیری مغزشان افزایش می‌یابد و در نتیجه قابلیت تغییر و رشد بیشتری پیدا می‌کنند. مطالعات نشان داده پرداختن به یادگیری موسیقی حتی برای نیم ساعت منجر به افزایش جریان خون در نیمکره چپ می‌شود. 

موسیقی تاثیرات طولانی مدت بر مغز کودکان می‌گذارد. علاوه بر این یادگیری موسیقی تا قبل از ۷ سالگی بهره‌وری مغز را افزایش می‌دهد و اثرات آن تا پایان عمر باقی می‌ماند. کودکانی که در گروه‌های سرود مدرسه و کلاس‌های آواز شرکت می‌کنند در دیگر کلاس‌های درسی نیز عملکرد بهتری نشان می‌دهند. هیچ محدودیت سنی برای موسیقی وجود ندارد و هیچ زمانی برای شروع آن زود نیست.

زمانی که برای نوزادان و خردسالان موسیقی پخش می‌شود و یا ترانه‌های کودکانه خوانده می‌شود، مغزشان به محرک‌ها پاسخ می‌دهد و شروع به یادگیری کلام می‌کنند. کودکانی که پیش‌زمینه‌‌های موسیقیایی دارند، ارتباط بهتری با دیگران برقرار می‌کنند، بیشتر می‌خندند و اعتماد به نفس بیشتری دارند. 

تاثیر موسیقی بر مغز سالمندان 

همانطور که گفتیم هیچ محدودیت سنی برای یادگیری موسیقی وجود ندارد و هیچ وقت برای پرداختن به آن دیر نیست. موسیقی بر سالمندان نیز تأثیر می‌گذارد. آن‌هایی که عادت دارند آواز بخوانند و یا همراه با موسیقی می‌رقصند از سلامت جسمانی و روانی بیشتری بهره‌مند هستند و ارتباط اجتماعی بهتری نیز با دیگران برقرار می‌کنند. موسیقی از مغز در برابر بیماری‌هایی همچون زوال عقل و آلزایمر محافظت می‌کند و مهارت‌های شناختی را بهبود می‌بخشد. سالمندانی که به فعالیت‌های موسیقیایی می‌پردازند و یا پیش زمینه‌های موسیقیایی دارند، از انعظاف‌پذیری ذهنی بیشتری برخوردارند و دیرتر دچار  ضعف حافظه می‌شوند. 

موسیقی درمانی و بهبود کیفیت زندگی 

افراد می‌توانند تنها برای تفریح و لذت بردن به موسیقی گوش دهند اما در عین حال از فواید درمانی آن نیز بهره‌مند می‌شوند. علاوه بر این زمان‌هایی که بیمار هستید می‌توانید از موسیقی به عنوان نوعی درمان و داروی تسکین دهنده استفاده کنید. هدف موسیقی درمانگران پرداختن به نیازهای روانی، جسمانی، شناختی و اجتماعی بیماران است.

موسیقی درمانی اغلب برای بسیاری بیماری‌های همچون اوتیسم، زوال عقل، آلزایمر، درد مزمن، آسیب‌های عاطفی و انواع اختلالات روانی مانند افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع درمان بر بهبود خلق و خو، افزایش انگیزه، کاهش ناامیدی، خشم و اضطراب تمرکز می‌شود. موسیقی دارای قدرت الهام بخشی و سرگرم کننده است.

اینجا بخوانید:

7دمنوش برای تقویت اعصاب

همچنین دارای اثرات روانی قوی است که می‌تواند سلامت و رفاه شما را بهبود بخشد. به جای فکر کردن به موسیقی به عنوان سرگرمی، برخی از مزایای ذهنی عمده‌ای را که موسیقی در زندگی شما به جای می‌گذارد را در نظر بگیرید. شما ممکن است متوجه شوید که به مرور زمان با انگیزه‌تر، خوشحال‌تر و آرام‌تر هستید.

توجه به نوع موسیقی و تاثیر آن بر ذهن شما نیز حائز اهمیت است. انتخاب نوع موسیقی متناسب با موقعیت باعث افزایش عملکرد و سازگاری شما در زمینه‌های مختلف زندگی می‌شود. 

حافظه انسان عامل تمایز او با سایر جانداران است. به‌کمک حافظه است که انسان توانسته اطلاعات را از نسل‌های گذشته به نسل‌های آینده منتقل کند و انقلاب‌های علمی و صنعتی را رقم بزند. همه دنبال تقویت حافظه و افزایش قدرت به‌خاطرسپاری و یادآوری اطلاعات هستند. موسیقی یکی از عواملی است که تأثیر چشمگیری بر بهبود حافظه دارد. 

۱. خاطرات را زنده می‌کند 

موسیقی محرکی است که در بسیاری از رویدادهای زندگی ما وجود دارد؛ در تولد و عروسی موسیقی می‌شنویم و در مراسم عزاداری مرثیه‌های آهنگین. می‌توان گفت موسیقی در بسیاری از لحظات زندگی ما تنیده شده است و نواها و آهنگ‌‌هایی که در لحظات مختلف زندگی می‌شنویم سرنخ یادآوری این لحظات در آینده‌اند. 

۲. حافظه گفتاری و تمرکز را تقویت می‌کند 

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که گوش‌دادن به موسیقی موردعلاقه به تقویت حافظه گفتاری و افزایش تمرکز کمک می‌کند. علاوه بر این، استرس یکی از مهم‌ترین عوامل فراموشی است و موسیقی می‌تواند با کاهش استرس به یادآوری اطلاعات کمک کند. 

۳. بخش مهمی از شخصیت ما را شکل می‌دهد 

احتمال اینکه در دوران میان‌سالی به موسیقی محبوب خود در دوران نوجوانی گوش کنید بیشتر از خواندن مجدد کتاب یا تماشای مجدد فیلم محبوبتان در آن دوران است. از آنجا که دوران نوجوانی یکی از مهم‌ترین دوره‌های شکل‌گیری شخصیت انسان است، می‌توان به ارتباط بین موسیقی و خاطرات مهم زندگی پی برد. 

۴. به بروز احساسات کمک می‌کند 

موسیقی راهی برای انتقال احساسات است. هر آهنگ می‌تواند مجموعه‌ای از احساسات را در ما ایجاد کند. گوش‌دادن به یک آهنگ و درگیرشدن با احساساتی که این آهنگ در ما ایجاد می‌کند فرایند یادآوری خاطرات، به‌ویژه خاطرات مثبت، و بیرون‌کشیدن آنها از قفسه‌های خاک‌گرفته حافظه را سرعت می‌بخشد. 

۵. سبب بازیابی قدرت تکلم می‌شود 

ناحیه چپ مغز انسان مربوط به سخن‌گفتن است. گاهی بر اثر سکته یا جراحات مغزی این ناحیه دچار آسیب می‌شود و انسان قدرت تکلم خود را از دست می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند آوازخواندن بازگشت قدرت تکلم این افراد را سرعت می‌بخشد، زیرا آوازخواندن به ناحیه راست مغز مربوط می‌شود و بیمار با آوازخواندن می‌تواند قدرت تکلم خود را به‌مرور بازیابد. 

موسیقی چگونه به یادآوری خاطرات کمک می‌کند؟ 

۱. کاهش استرس 

موسیقی برای درمان بسیاری از ناراحتی‌های روحی و جسمی توصیه می‌شود. استرس با ایجاد افکار منفی عملکرد مغز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و اجازه درست فکرکردن را از انسان می‌گیرد. بسیاری از مواقع استرس عامل اصلی بی‌انگیزگی برای انجام فعالیت‌هایی مثل مطالعه و ورزش است و موسیقی می‌تواند در این موقعیت‌های استرس‌زا شما را آرام کند. 

۲. بهبود حال روحی 

گوش‌دادن به موسیقی‌های شاد حال روحی شما را بهتر و شما را شاد می‌کند. با گوش‌کردن به موسیقی محبوب خود احساس بهتری پیدا می‌کنید. علاوه بر این، همراهی با ترانه و زمزمه‌کردن آن عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد. 

۳. بازشدن فکر 

با دنبال‌کردن ریتم آهنگ می‌توانید تمرکز خود را افزایش دهید. مغز ما با ریتمی مشخص و متناوب کار می‌کند. هنگام انجام کارهایی مثل مطالعه که به تمرکز نیاز دارند، با توجه‌کردن به ریتم موسیقی محبوبتان و تمرکز روی آن، حساب‌شده‌تر و با فکر بازتر عمل خواهید کرد. 

۴. افزایش هوشیاری 

برخی از سبک‌های موسیقی هوشیاری شما را افزایش می‌دهند و برای مغز انرژی‌زا هستند. آهنگ‌های این‌چنینی معمولا با ریتم آرام شروع می‌شوند و بعد سرعت می‌گیرند. متن این ترانه‌ها نیز معمولا شامل عبارات مثبت است. گوش‌دادن به این ترانه‌ها در شروع روز یا زمانی که احساس خستگی می‌کنید می‌تواند موتور مغز را روشن و حال شما را خوب کند. 

۵. فراغت ذهن 

زمانی را که به گوش‌دادن موسیقی محبوبتان اختصاص می‌دهید مثل پاداش و زمان استراحتی در نظر بگیرید که بعد از کار یا مطالعه به آن نیاز دارید. آرامش ذهن و تثبیت اطلاعات جدیدی که در طول کار کسب کرده‌اید از مزایای این استراحت‌های چنددقیقه‌ای هستند. 

موسیقی قلب شما را آرام می کند 

موسیقی می‌تواند شما را بخنداند یا بگریاند، شما را برانگیزاند یا آرام کند. برخی می‌گویند موسیقی شفادهنده روح است، اما به‌جز این‌ها موسیقی ممکن است برای سلامت قلب شما هم سودمند باشد. 

گرچه موسیقی نمی‌تواند پلاک‌های چربی در شریان‌های شما را بزداید و دریچه معیوب قلب را شما را ترمیم کند. اما می‌تواند به بهبودی‌تان پس از عمل جراحی قلب کمک کند، پس از حمله قلبی یا سکته مغزی شما را زودتر به زندگی طبیعی بازگرداند،استرس شما را بکاهد و فشارخون شما را پایین بیاورد. 

در دهه‌های اخیر پژوهش‌ها نشان داده‌اند که موسیقی می‌تواند در درمان افراد از بیماری آلزایمر تا درد مزمن و مشکلات سوءمصرف مواد روان‌گردان سودمند باشد. 

ازجمله این پژوهش‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: 

- یک بررسی نشان داد بیماران قلبی بستری که برای ۳۰ دقیقه در روز موسیقی گوش می‌کنند، فشارخون کمتر، سرعت ضربان قلب پایین‌تر و ناراحتی کمتر نسبت به بیمارانی دارند که موسیقی گوش نمی‌دهند. 

- یک بررسی دیگر به این نتیجه رسید که بیمارانی که حمله قلبی را از سر گذرانده‌اند  فقط برای ۲۰ دقیقه در روز در محیطی ساکت به موسیقی آرامش‌بخش گوش می‌دهند، نسبت به بیماران مشابهی که در اتاقی ساکت بدون موسیقی استراحت می‌کنند، اضطراب و تشویش کمتری دارند. 

اینجا بخوانید:

علائم اختلال هورمونی در بدن

- در یک بررسی دیگر مردان و زنانی که مدت کوتاهی پس از جراحی قلب به موسیقی گوش‌داده بودند، نسبت به افرادی که پس از جراحی در اتاق ساکتی قرار گرفته بودند، اضطراب کمتری داشتند و در کمتری را گزارش کردند. 

- در یک بررسی دیگر اندازه‌گیری جریان خون در ساعد گروهی از داوطلبان سالم را که به موسیقی یا نوارهای آرامش‌بخشی (ریلکسیشن) گوش می‌کردند، انجام شد. هنگامی که این داوطلبان به موسیقی شادی‌بخش یا نوارهای آرامش‌بخشی گوش می‌کردند، جریان خون به‌طور عمده‌ای افزایش می‌یافت و هنگامی که به موسیقی برانگیزاننده اضطراب گوش می‌کردند، جریان خون کاهش می‌یافت. 

در یک بررسی دیگر داوطلبان سالمندی که برای ۲۵ دقیقه در روز برای چهار هفته به موسیقی آرامش‌بخش گوش می‌کردند، فشار سیستولی یا فشار حداکثرشان تا ۱۲ نمره و فشار دیاستولی یا حداقلشان تا ۵ نمره کاهش می‌یافت، درحالی‌که در یک گروه که به موسیقی گوش نمی‌کردند، تغییری در فشارخون رخ نداد. 

البته همه بررسی‌ها درباره رابطه میان موسیقی و سلامت قلب به چنین نتایجی نرسیده‌اند. چندین بررسی دیگر هم هستند که هیچ اثری بر معیارهای فیزیولوژیکی مانند ضربان قلب یا فشارخون یا بهبودی پس از اعمال روی قلب نشان ندادند. 

این نتایج متناقض چندان حیرت‌آور نیست. یکی از بزرگ‌ترین موانع درباره تأثیر موسیقی بر قلب خود موسیقی است. درمان با موسیقی مانند درمان با یک چیز واحد تکرارپذیر مانند داروی کاهنده چربی خون از نوع استاتین یا تمرین‌های تنفسی کاهنده استرس نیست. انواع متفاوتی از موسیقی وجود دارند که احتمالاً تأثیرات متفاوتی بر قلب و بدن می‌گذارند. 

معرفی 10 موسیقی آرامش بخش 

امروزه که به دلیل صنعتی شدن، شهرنشینی، مهاجرت و سایر تغییرات اجتماعی و فرهنگی میزان استرس در میان مردم بالا رفته است، اهمیت حفظ آرامش روز به روز افزایش پیدا می کند. موسیقی درمانی از دیرباز به عنوان راهی برای حفظ آرامش و بازیابی سلامتی افراد رایج بوده است. قرن‌هاست که فرهنگ‌های بومی از موسیقی برای افزایش رفاه و بهبود شرایط سلامتی استفاده می‌کنند. امروزه متخصصان حوزه اعصاب و روان مشخص کرده‌اند که کدام آهنگ‌ها بیشترین تأثیر را در سلامت روان دارند. 

بر اساس تحقیقات گوش دادن به یک آهنگ آرامش بخش، ۶۵ درصد از اضطراب کلی شرکت کنندگان را کاهش می‌دهد. موسیقی در کنار یوگا، مدیتیشن، تکنیک های تنفس و ذهن آگاهی یکی از راه های مطمئن و در دسترس برای حفظ آرامش است. 

موسیقی چطور به آرامش کمک می‌کند؟ 

مطالعات متعددی فواید موسیقی بر بدن را نشان داده است. این به این دلیل است که “گوش دادن و پخش موسیقی باعث افزایش تولید آنتی بادی ایمونوگلوبولین A و سلول‌های کشنده طبیعی می شود – سلول‌هایی که به ویروس‌های مهاجم حمله کرده و اثربخشی سیستم ایمنی بدن را افزایش می دهند. موسیقی همچنین سطح هورمون استرس کورتیزول را کاهش می دهد. این که در یک موسیقی هارمونی‌ها، ریتم‌ها و خطوط بیس چطور تنظیم شده باشند می‌تواند ضربان قلب، فشار خون و سطح هورمون استرس کورتیزول شنونده را تنظیم کند. وقتی موسیقی وارد گوش ما می‌شود و مغز ما را فعال می‌کند به تحریک مسیرهای پاداش که با احساسات مثبت مرتبط است، کمک می‌کند. این باعث ایجاد خلق و خویی می‌شود که برای شخص مناسب است. 

اهمیت حفظ آرامش: 

آرامش در اصطلاح روانشناسی به معنی “تازه شدن ذهن و بدن”، “کاهش شدت تنش” و “فرایندی که طی آن عضلات ما پس از انقباض به حالت غیر فعال برمی گردند” است. اضطراب و استرس احتمال ابتلا به بیماری های قلبی، چاقی، افسردگی، مشکلات گوارشی، آسم و موارد دیگر را افزایش می دهند. تحقیقات نشان داده اند که استرس شغلی به تنهایی ممکن است باعث احتمال بیشتر مرگ از دیابت، آلزایمر یا آنفولانزا شود. 

اگر می خواهید ذهن و بدن شما بهترین کیفیت زندگی را تجربه کند، باید استراحت را در اولویت قرار دهید. موسیقی به راحتی می تواند سطح استرس حاصل از پیام ها برنامه ها پیامک ها ایمیل ها و جلسات را کاهش دهد. 

حفظ آرامش به معنی خواب آلودگی نیست بلکه به معنی آرام شدن بدن است که باعث می شود بهترین عملکرد را در فعالیت ها داشته باشید. 

چه نوع موسیقی‌ای؟ 

تحقیقات تأثیرات موسیقی کلاسیک و بومی را بسیار مثبت تر از موسیقی هوی متال می دانند.باید توجه داشته باشیم که هر نوع موزیکی باعث احساس آرامش نمی شود. ابتدا باید موسیقی را دوست داشته باشید و به شما آرامش دهد. سازهای زهی بومی، طبل و فلوت در آرامش ذهن بسیار مؤثر هستند. همچنین صدای باران، رعد و برق و صداهای دیگر در طبیعت در ترکیب با موسیقی های دیگر آرامش بخش هستند. 

ممکن است با یک موسیقی آرامش بخش احساس آرامش نکنید؛ اما علاوه بر موسیقی کلماتی که در آهنگ ها ادا می شوند، می توانند تأثیر غیر قابل انکاری روی ذهن شما داشته باشند. در زمان استرس ممکن است ما تمرکز خود را از دست بدهیم و از موضوعی به موضوع دیگر بپریم که همین باعث ایجاد حسی مانند غرق شدن در ما می شود. 

مانترا چیست؟ 

مانترا صداهایی تکراری هستند که برای نفوذ به اعماق ضمیر ناخودآگاه و تنظیم ارتعاشات وجودی شما ساخته می شوند که در هنگام استرس می توانند آرامش ایجاد کنند. مانتراها از کلمات و عباراتی مثبت و پرقدرت تشکیل می شوند؛ مانند: من سزاوار زندگی راحت هستم، در هر لحظه صلح یک انتخاب است، نگران نباش، شاد باش یا هر جمله ای که دوستش دارید. این صداها 

• سیستم غدد درون ریز را تحریک می کنند. 

• به افزایش تمرکز کمک می کنند. 

• راهی مؤثر برای رهایی از احساسات منفی ارائه می دهند. 

• به ایجاد آگاهی کمک می کنند. 

• این آگاهی را با آگاهی جهانی متوازن می کنند. 

• ارتعاشات منفی را تغییر می دهند. 

 
کسانی که ترجیح می‌دهند به صداهای طبیعت گوش دهند، می‌توانند تعدادی از ملودی‌های طبیعی مثل باران گرمسیری، رودخانه جنگل، آواز پرندگان، جیرجیرک‌ها و… را گوش دهند. 

باید توجه داشته باشید که وقت گذاشتن برای آرامش احتیاج به زمان و صبر دارد؛ اما در این مسیر یک مشاور متخصص که شما با او احساس راحتی داشته باشید و به تجربه او ایمان داشته باشید، نیز بسیار مهم است. 

محققان دانشگاه دولتی سائوپائولو برزیل عنوان می‌کنند افراد مبتلا به فشارخون بالا علاوه بر مصرف دارو‌های خود به موسیقیکلاسیک هم گوش دهند. 

موسیقی موجب افزایش تاثیرات سودمند دارو فشارخون در کوتاه مدت بعد از مصرف آن می‌شود. 
 
«ویتور اینگراسیا والنتی»، سرپرست تیم تحقیق، در این باره می‌گوید: «ما مشاهده کردیم موسیقی موجب بهبود سرعت ضربان قلب و افزایش تاثیر دارو‌های فشارخون بالا در مدت یک ساعت بعد از مصرف می‌شود.» 
 
محققان در این مطالعه، 37 بیمار مبتلا به فشار خون بالا را که نسبت به دارو‌های مصرفی شان پاسخ درستی نشان می‌دادند، مورد بررسی قرار دادند. 
 
در این بررسی، بیماران برخی از روز‌ها بعد از مصرف دارو به موسیقی گوش داده و در روز‌های دیگر فقط دارویشان را مصرف کردند. 
 
طی درمان، فشار خون و تغییرات ضربان قلب آن‌ها در فواصل 20 دقیقه‌ای اندازه‌گیری شد. 
 
نتایج نشان داد که تا یک ساعت پس از گوش دادن به موسیقی، ضربان قلب بیماران پایین‌تر بود و فشار خون آن‌ها نسبت به روز‌هایی که به موسیقی گوش نداده بودند، در وضعیت بهتری قرار داشت. 
 
یک نظریه محققان در این باره این است که موسیقی موجب تحریک سیستم عصبی پاراسمپاتیک شده، فعالیت دستگاه گوارش را بهبود بخشیده و در نتیجه روند جذب داروی فشارخون بالا را تسریع می‌کند، از اینرو تاثیرش بر ضربان قلب تشدید می‌شود.