|
|
کدخبر: ۱۸۵۱۵۵

با خروج از سن باروری، در اواخر دهه 40 سالگی، بدن یک زن به طور طبیعی استروژن کمتری تولید می کند تا آماده ورود به دوران یائسگی شود.

با خروج از سن باروری، در اواخر دهه 40 سالگی، بدن یک زن به طور طبیعی استروژن کمتری تولید می کند تا آماده ورود به دوران یائسگی شود. یائسگی یکی از مراحل زندگی هر خانمی است و نمی توان از بروز آن جلوگیری کرد. ورود به این دوران با علائمی همراه است که در این مطلب با آنها آشنا می شوید.

 

یائسگی چیست ؟

یائسگی یا منوپوز یکی از دوره‌های طبیعی زندگی زنان است که به دلیل اتمام تخمک زن دیگر تخمک گذاری انجام نخواهد شد و در نتیجه قاعدگی برای همیشه متوقف می‌گردد و آنان دیگر قادر به بچه دار شدن نخواهند بود. یائسگی معمولاً در حدود سن ۴۹ تا ۵۲ سالگی آغاز می‌شود. ولی می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد در این زمان تخمدانها به میزان کمتری هورمونهای زنانه، به خصوص استروژن را ترشح کرده و سبب بروز علائم یائسگی می‌شوند. درابتدا عادت ماهیانه نامرتب شده و سپس به‌طور کامل قطع می‌شود. زنانی که به مدت یک سال عادت ماهیانه نداشته باشند یائسه محسوب می‌شوند. [نیازمند منبع]تغییرات هورمونی در یائسگی ابتدا با افزایش هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) همراه است که در سال‌های بعد منجر به افزایش هورمون لوتئینه کننده (LH) می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد افزایش FSH در طی یائسگی منجر به کاهش تولید inhibin B (گلیکوپروتئین دایمری که FSH را مهار می‌کند) می‌شود. بنابراین افزایش FSH به عنوان شاخص اولیه یائسگی (پیری باروری) شناخته می‌شود. علاوه بر تغییرات در سطوح FSH و LH، میزان استروژن تولید شده در دوران یائسگی کاهش چشمگیری دارد.
PicsArt_22-08-06_15-06-17-467

مهمترین علائم یائسگی

تجربه ی هر خانم از یائسگی خاص است. زمانی که یائسگی به صورت ناگهانی یا طی مدت زمان کوتاه تری اتفاق بیفتد، معمولا علائم شدید تر است.

شرایطی که به روی سلامت تخمدان تاثیر می گذارد، مانند سرطان یا هیسترکتومی، یا برخی انتخاب ها، مانند مصرف سیگار، شدت و مدت زمان علائم را تشدید می کند.

جدا از تغییرات قاعدگی، علائم پیش از یائسگی، یائسگی و پس از آن عموما یکسان است. ازجمله شایع ترین علائم زود هنگام قبل از یائسگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • کم تر شدن تناوب قاعدگی
  • شدید یا ضعیف تر شدن قاعدگی نسبت به تجربه ی نرمال
  • علائم مربوط به منبسط و منقبض شدن رگ ها، مانند گر گرفتگی، عرق شبانه و سرخ شدن
  • تخمین زده شده 75 درصد از بانوان دچار گر گرفتگی می شوند.
  • هنگام نزدیک شدن به یائسگی، تغییرات فیزیکی و روانی مختلفی رخ می دهد که منجر به بروز علائم می شود. برخی از این علائم قبل از یائسگی شروع می شود و برخی تا بعد از آن ادامه می یابد.
  • از جمله تغییرات قبل از یائسگی و در دوره ی یائسگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
  • پایین آمدن قدرت باروری
  • با نزدیک شدن به انتهای مرحله باروری، قبل از شروع یائسگی، میزان استروژن کاهش پیدا می کند. بدین ترتیب احتمال بارداری پایین می آید.
  • به هم خوردن نظم قاعدگی
  • اولین نشانه ی نزدیک شدن یائسگی این است که نظم قاعدگی به هم می ریزد. ممکن است زودتر یا دیرتر از موعد اتفاق بیفتد و شدت آن کم تر یا بیشتر شود. اگر کسی نسبت به تغییرات قاعدگی نگران است، بهتر است به پزشک زنان زایمان مراجعه کنید چون ممکن است این تغییرات نشان دهنده حاملگی یا بیماری باشد.
  • احساس خشکی و ناراحتی در واژن
  • ممکن است قبل از یائسگی و در طول آن، در واژن احساس خشکی، ناراحتی یا خارش داشته باشید. درصورت وجود این علائم، فرد هنگام رابطه ی واژنی احساس ناراحتی و سابیدگی می کند. به علاوه، اگر پوست ترک بردارد، احتمال عفونت بالا مرود. گاهی هنگام یائسگی با آتروفی واژن روبه رو می شویم که به وضعیت خشکی، نازک شدن و التهاب دیواره ی واژن اطلاق می شود.
  • استفاده از مرطوب کننده، روغن و داروهای مختلف می تواند در تسکین خشکی واژن و مسائل مربوط به آن تاثیرگذار باشد.
  • خون ریزی در یائسگی
  • گر گرفتگی 

PicsArt_22-08-06_15-08-16-135

  • این حالت هنگام نزدیک شدن به یائسگی طبیعی است. به طوری که فرد در قسمت بالای بدن به طور ناگهانی احساس گرما می کند. این حس از صورت، گردن یا قفسه ی سینه شروع می شود و به سمت بالا یا پایین پیش می رود.
  • گرگرفتگی باعث موارد زیر نیز می شود:
  • تعریق
  • گل افتادن پوست
  • برخی علاوه بر گر گرفتگی یا به جای آن دچار تعریق شبانه یا لرز می شوند.
  • معمولا یک سال بعد از اتمام قاعدگی افراد دچار گرگرفتگی خواهند شد اما ممکن است تا 14 سال بعد از یائسگی ادامه داشته باشد.
  • اختلال در خواب
  • حین یائسگی مشکلاتی در خواب فرد ایجاد می شود که متاثر از عوامل زیر است:
  • اضطراب
  • تعریق شبانه
  • تکرر ادرار

تغییرات احساسی

  • افسردگی، اضطراب و انرژی پایین طی یائسگی شایع و طبیعی است. زودرنج شدن و کج خلقی در این دوران غیرعادی نیست.
  • تغییرات هورمونی و اختلال در خواب می تواند در این امر دخیل باشد. به علاوه، احساس فرد به یائسه شدن نیز بی تاثیر نیست. مثلا، اضطراب نسبت به میل جنسی پایین یا پایان دوره ی باروری می تواند باعث افسردگی هنگام یائسگی شود.
  • درحالی که احساس ناراحتی، زودرنجی و خستگی هنگام یائسگی طبیعی است اما این عواطف لزوما نشان دهنده افسردگی نیست. با این حال، اگر کسی به مدت دو هفته یا بیشتر احساس کم انرژی بودن داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند که بهترین اقدام در این زمینه را توصیه می کند و اگر کسی نسبت به وضعیت خواب یا تغییرات مربوط به یائسگی نگران است، باید با درمانگر تماس برقرار کند.
  • براساس تحقیقی که در سال 2018 به چاپ رسید، در برخی موارد بین یائسگی و خودکشی ارتباط وجود دارد. اگر کسی در این دوران به فکر خودکشی است، باید از مشاور یا درمانگر درخواست کمک کند. همچنین می توان به صورت ناشناس تماس تلفنی برقرار کرد.

درمان گرگرفتگی در دوران یائسگی

گرگرفتگی، یکی از مشکلات شایع خانم ها به ویژه در دوران یائسگی است که به دلیل کاهش هورمون استروژن که یکی از عوامل تثبیت کننده دمای بدن است، ایجاد می شود.
چند راهکاری که باعث کم شدن گرگرفتگی می شود عبارتند از:
  • درمان های هورمونی تحت نظر پزشک
  • خوردن چربی های سالم از قبیل: ویتامین E، امگا 3 و روغن بذر کتان
  • مصرف غذاهای حاوی فیتو استروژن که در دانه های سویا، بادام زمینی، انواع توت، انگور و آلوها دیده می شود.
  • مدیریت استرس و انجام ورزش به خصوص یوگا و مدیتیشن
  • غافل نماندن از مصرف مکمل های مناسب این دوران

PicsArt_22-08-06_15-09-12-441

مراحل یائسگی

یائسگی طبیعی فرایندی تدریجی و شامل چهار مرحله زیر می‌باشد:
  1. پیش از یائسگی:
    علائم فیزیکی یائسگی سال‌ها قبل از آخرین دوره قاعدگی شروع می‌شود. دوره پیش از یائسگی مرتبط به زنی است که قابلیت باروری، از اولین تا آخرین دوره قاعدگی، دارد.
     
  2. نزدیک یائسگی یا انتقال یائسگی:
     این دوره اشاره به سال‌های بلافاصله قبل از یائسگی دارد که متوسط مدت زمان این دوره تقریباً چهار سال است. در طی این مدت، تخمدان‌ها به تدریج آزاد کردن تخمک و تولید استروژن و هورمون‌های دیگر (پروژسترون، آندروژن، تستوسترون) را متوقف می‌کنند. در سال‌های قبل از قاعدگی آخر نوسانات هورمونی و بی نظمی در قاعدگی اتفاق می‌افتد. در بعضی موارد، میزان استروژن ممکن است بالاتر باشد، که ممکن است علائم مشابه سندرم پیش از قاعدگی (PMS)را ایجاد کند. در قبل و بعد از آخرین قاعدگی زمانی که سطح استروژن کاهش می‌یابد، ممکن است نشانه‌هایی از قبیل گرگرفتگی، خشکی واژن و نوسانات خلقی مشاهده شود. اگرچه این دوره متمرکز بر تغییرات عملکردی در سیستم تولیدمثلی می‌باشد ولی با این حال، علائم این دوره به‌طور عمده به صورت طبیعی عصبی هستند.
  3. یائسگی:
    یائسگی به یک رویداد خاص یعنی زمان آخرین قاعدگی فرد، اشاره می‌کند. یائسگی را زمانی که قاعدگی به مدت ۱۲ ماه متوالی در صورتی که در غیاب علل دیگر اتفاق نیفتد می‌توان تأیید کرد.
     
  4. یائسه شدن یا پس از یائسگی:
    این دوره بعد از آخرین قاعدگی شروع می‌شود و تا آخر زندگی فرد ادامه می‌یابد. اگرچه علائم یائسگی پس از یک یا دو سال به تدریج کاهش می‌یابد اما فرد یائسه در معرض خطر عوارض طولانی مدت یائسگی مرتبط با سطوح پایین‌تر استروژن می‌باشد. از جمله این عوارض بالقوه در زنان بعد از یائسگی پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی عروقی می‌باشد.
    تعریف بالینی دوره نزدیک یائسگی متمرکز بر تغییرات عملکردی در سیستم تولیدمثلی می‌باشد ولی با این حال، علائم این دوره به‌طور عمده به صورت طبیعی عصبی هستند. شرایط چندگانه‌ایی که در طول دوره نزدیک یائسگی ظاهر می‌شوند مانند بی‌خوابی، افسردگی، شکایت‌های ذهنی و کاهش شناختی با افزایش خطر بیماری‌های عصبی، به خصوص بیماری آلزایمر همراه است. بیماری‌های چندگانه تحلیل برنده عصبی، از جمله بیماری آلزایمر و مالتیپلکس اسکلروزیس (MS)، در زنان یائسه نسبت به زنان در قبل از یائسگی شایع‌تر می‌باشد. اکثر زنان از دوره نزدیک یائسگی بدون اثرات نامطلوب دراز مدت عبور می‌کنند؛ با این حال، بخش قابل توجهی از زنان از این گذار با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی روبه‌رو می‌شوند. دوره نزدیک یائسگی با تغییرات شدید در علائم عصبی شناخته شده‌است که این امر با کاهش متابولیسم گلوکز در مغز همراه می‌باشد.
    کاهش استروژن در یائسگی و به تبع آن افزایش استرس اکسیداتیو در بدن از جمله مغز ریسک ابتلا به بیماری‌های اختلال عصبی مختلف از جمله بیماری آلزایمر را در زنان یائسه افزایش می‌دهد.
    PicsArt_22-08-06_15-08-41-592

علائم یائسگی زودرس

یائسگی زودرس در برخی از بانوان هیچ علائمی ندارد و در برخی با علائمی همراه است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
  • تکرر ادرار
  • دردناک و حساس شدن سینه‌ها
  • خشکی دهان، چشم و پوست
  • تپش قلب
  • قاعدگی نامنظم
  • تغییر در میل جنسی
  • چاقی
  • ریزش مو
  • اختلال در حافظه و تمرکز
  • دردهای مفصلی و عضلانی
  • افسردگی
  • گر گرفتگی
  • بی خوابی

 

عوامل تاثیرگذار در یائسگی زودرس

از مهمترین و اصلی‌ترین عواملی که بر روی یائسگی زودرس تاثیر گذار است،می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
  • سابقه و ژن خانوادگی
  • پرتو درمانی لگن و شیمی درمانی
  • سیگار کشیدن
  • جراحی هیسترکتومی یا همان برداشتن رحم
  • جراحی برداشتن تخمدان
  • اختلالات ژنتیکی
  • ویروس HIV
  • سندروم خستگی مزمن

 

یائسگی و تغییر خلق و خو

برخی از خانم ها در دوران یائسگی تغییرات خلقی مانند افسردگی خفیف، اضطراب و تحریک پذیری را تجربه می کنند. این علائم اغلب مربوط به تغییرات جسمی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و خواب نامناسب است. ممکن است تغییرات روحی به دلیل احساس رسیدن به این مرحله از زندگی ایجاد شود به خصوص اگر خانم ها اگر زود یائسگی را تجربه کنند.
تغییرات روحی همچنین می تواند مربوط به عوامل استرس زا باشد که زنان معمولاً در حدود زمانی که یائسگی را تجربه می کنند با آنها سر و کار دارند، مانند:
  1. وضعیت جسمی با رسیدن به سن پیری
  2. تغییر در میل جنسی
  3. مسائل مربوط به سلامت خانم ها
  4. تغییر در وضعیت خانواده (مانند کودکانی که از خانه خارج می شوند یا طلاق)
  5. مراقبت از والدین پیر
  6. تغییرات شغلی
  7. نگرانی های مالی

در صورت تغییر و تحولات چشمگیر یا مداوم در خلق و خوی که بیش از دو هفته طول می کشد، باید به پزشک یا روانشناس خود مراجعه کنید، زیرا ممکن است به افسردگی دچار شوید. اما خبر خوب این است که افسردگی قابل درمان است. هرچه فرد مبتلا به افسردگی سریع تر برای درمان اقدام کنند، زودتر بهبود می یابد.

 

آیا یائسگی بر سلامت استخوان ها تاثیر می گذارد؟

کاهش تولید استروژن می تواند بر میزان کلسیم استخوان شما تأثیر بگذارد. این می تواند باعث کاهش قابل توجهی در تراکم استخوان شود که منجر به پوکی استخوان می شود. همچنین می تواند شما را مستعد ابتلا به شکستگی لگن، ستون فقرات و سایر استخوان ها کند. 
 

آیا یائسگی باعث افزایش وزن می شود؟

تغییرات در سطح هورمون ها ممکن است باعث افزایش وزن شما شود. با این حال، افزایش سن نیز می تواند به افزایش وزن کمک کند. بر حفظ رژیم متعادل، ورزش منظم و تمرین سایر عادات سالم برای کنترل وزن خود تمرکز کنید. اضافه وزن می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی، دیابت و سایر بیماری ها را افزایش دهد. برای حفظ سلامت استخوان ها: غذاهای حاوی کلسیم زیاد مانند محصولات لبنی یا سبزیجات برگ تیره بخورید. مکمل های ویتامین D مصرف کنید. به طور منظم ورزش کنید و تمرینات با وزنه را در برنامه ورزشی خود قرار دهید. مصرف الکل را کاهش دهید. از کشیدن سیگار خودداری کنید.
یائسگی-و-هر-آنچه-خانم-ها-باید-بدانند

تغذیه در دوران یائسگی

در این سن حجم ماهیچه ها رو به کاهش است، نرمش و ورزش و افزایش مصرف پروتئین ها کمک کننده است. تخم مرغ، کره بادام زمینی، لبنیات، عدس، بروکلی، لوبیا، اسفناج و ماهی سرشار از پروتئین است. با افزایش سن کاهش متابولیسم و افزایش وزن داریم. فیبر باید در رژیم غذایی افزایش یابد که فواید زیادی دارد، فرد دیر تر گرسنه خواهد شد، احتمال چاقی کمتر می‌شود و شانس ابتلا به سرطان و مشکلات قلبی و سکته قلبی کاهش می‌یابد. با افزایش سن شانس پوکی استخوان افزایش می یابد و مصرف کلسیم و ویتامین دی این احتمال را کاهش می دهد. در این دوران باید موارد زیر را در رژیم غذایی افزایش دهید.
  • پروتئین
  • کلسیم
  • فیبر
  • امگا۳

 

درمان یائسگی زودرس با گیاهان دارویی

برای درمان علائم یائسگی تغییر شیوه زندگی و اجتناب از استعمال دخانیات و انجام فعالیت بدنی و بکارگیری فیبرهای غذائی، میوه جات، سبزیجات، مایعات،حبوبات همراه با مصرف فیتواستروژن های گیاهی بنحو چشم گیری مؤثر است. عوارضی نظیر پوکی استخوان، بیماریهای قلبی عروقی و درد سینه ها نیاز به درمان دارند که تجارب بالینی نشان داده اند که فیتواستروژن ها مؤثر واقع می شوند. در سال 1998 جامعه متخصصین بیماریهای زنان و ژینکولوژیست های اروپا، آمریکا و کانادا بکارگیری فیتواستروژن های گیاهی را در درمان علائم پیش یائسگی، یائسگی و پوکی استخوان مورد بررسی قرار دادند، ذیلاً فیتواستروژن ها بطور مختصر بررسی می گردند.
 
  • گیاه پنج انگشت 
گیاه پنج انگشت Vitex agnus-castus یک درخت کوچک یا بوته ای است از خانواده Verbenaceae که در مناطق مدیترانه-اروپا و کشورهای آسیای مرکزی میروید. از میوه آن استفاده میشود. از زمان های بسیار قدیم موارد درمانی متعددی برای آن منظور شده است. مواد مؤثره آن عبارتند از: فلاونوئیدها، روغن های فرار، دی ترپن ها و گلیکوزیدها. در محیط آزمایشگاه نشان داده شده است که فلاونوئیدها (isovitexin, quercetagetin, Casticin ,apigenin,agnusid) روی رسپتورهای استروژن اثر می کنند و بدین جهت در درمان اختلالات قاعدگی، سندروم پیش قاعدگی،  درد پستان، نازائی و علائم یائسگی مؤثر هستند و دارای آثار ضد هورمون پرولاکتین می باشند.
یک  اثر جالب گیاه پنج انگشت این است که قادر به آزاد کردن هورمون خواب یعنی ملاتونین است. و می تواند کم خوابی و بی خوابی های بانوان یائسه را بهبودی بخشد. تمایل جنسی (libido) را کاهش می دهد. کمیسیون E در کشور آلمان مصرف آن را در اختلالات فوق الذکر مجاز دانسته اند. معلوم شده است که اپی ژنین از فعال ترین مواد مؤثره گیاه پنج انگشت بوده و پیوند گیرنده های نوع بتای استروژن میشود.  در تجارب بالینی روی 1634 بیمار مبتلا به سندروم پیش قاعدگی و دیسمنوره گزارش شده است که 93% از بیماران کاهش علائم افسردگی،اضطراب، ترشح عرق زیاد و تحریک پذیری را بیان کرده اند. در تجارب بالینی دیگر از عصاره گیاه پنج انگشت در تخفیف درد پستان در سیکل قاعدگی روی بیماران بررسی شده است.
PicsArt_22-08-06_15-12-09-977
  • سویا
 سویا یک فیتواستروژنی است که محتوی مقادیر زیادی ایزوفلاون های genistein و daidzein بوده که آثار استروژن را در بدن تولید می کنند. بسیاری از علائم یائسگی مربوط به کمبود هورمون استروژن در بدن است و مواد مؤثره سویا بعلت شباهت ساختاری با استروژن علائم یائسگی را برطرف می نماید. بررسی روی 95 مطالعه انجام شده در خانم های یائسه نشان داده شده است که ایزوفلاون های سویا روی پوکی استخوان-تکرر و دوام گرگرفتگی اثربخش بوده است. عوارض گزارش شده شامل اسهال و معده درد بوده است. مواد مؤثره آن، کلسترول توتال و چربی خون را در بانوان یائسه کاهش داده و میزان لیپوپروتئین کلسترول مضر (LDL) را نیز کاهش میدهند. فشار سیستولی و دیاستولی را کاهش داده در تنظیم فشارخون بانوان یائسه بسیار مؤثر است.
 
  • عصاره بلاک کوهش
عصاره بلک کوهش برای تخفیف علائم یائسگی بکار گرفته میشود. بلاک کوهش یک گیاهی است که در آمریکای شمالی میروید و برای درمان علائم یائسگی زمان های زیادی است که مصرف می شود. بخصوص جهت تخفیف اختلالات خلقی و گرگرفتگی توصیه شده است. این گیاه دارای اثر آنتی اکسیدان قوی بوده و می تواند اثر سرطان زائی رادیکال های آزاد را خنثی نماید.
قوی ترین شاهد برای اثبات اثربخشی عصاره بلاک کوهش اثر درمانی آن روی علائم یائسگی است. هشت تجربه بالینی در سال 1980 به بعد منتشر شده است که اکثر آنها در کشور آلمان انجام پذیرفته است. کمیسیون E در کشور آلمان مصرف آن را برای درمان سندروم پیش قاعدگی، قاعدگی دردناک یا علائم یائسگی تصویب نموده است. بیمارانی که از عوارض کبدی رنج می برند باید از مصرف فرآورده های محتوی بلاک کوهش خودداری نمایند
 

سخن آخر 

یائسگی نیز مرحله ای از زندگی به حساب می آید و دوران پس از یائسگی تفاوت زیادی با زندگی قبل از این دوران ندارد. یادتان باشد که درست غذا بخورید و ورزش کنید. رژیم غذایی مغذی و ورزش منظم به استخوان ها و قوی شدن آنها کمک می‌کند و مراجعه منظم به پزشک و چک اپ دوره ای در این دوران بسیار ضروری است.

ارسال نظر

پربیننده ترین

آخرین اخبار