ماموستا مجتهدی در فهرست ترور بود

به گزارشخبرگزاری تسنیم، ماموستا حسام الدین مجتهدی، فرزند ملا صدیق مجتهدی، از علمای بزرگ شافعی ایران و از خاندانی صاحب فضل و کرامت بودند. خانواده ی ماموستا مجتهدی حدود ۴۰۰ سال است که به عنوان خاندانی عالم، صالح، فقیه، عارف و صاحب فضل در این منطقه حضور دارند.

پدر ایشان ملا صدیق مجتهدی(معروف به صدرالاسلام)، پدربزرگ ایشان ملا عبدالعظیم کردستانی(مشهور به قطب الدین) و جدّ ایشان ملا مجید پسر ملا حمزه و از دودمان «سلیمان بگ بانه» هستند که به گفته ی نویسنده ی تاریخ مشاهیر کُرد، جدّ اعلای ایشان در مدینه ی منوره مدفون است.

* «آقا حسام» مردم کردستان

حاج ماموستا مجتهدی، تحصیلات دینی خود را در سنندج، مریوان و کردستان عراق، نزد بزرگانی که در علوم مختلف مجتهد بودند، گذرانده و از مرحوم پدربزرگشان، ملا عبدالعظیم مجتهد، درجه ی افتاء و اجتهاد دریافت کرده بودند. ایشان در حدود یک قرن زندگی پر برکت و پر ارزش خود در منطقه ی کردستان، منشأ برکات زیادی برای مردم این سامان بودند. تاریخ ولادت ایشان اگرچه در شناسنامه سال ۱۳۰۳ است؛ اما آن گونه که خودشان گفته اند، سن ایشان بیش از ۱۰۰ سال بوده است.

ملا حسام الدین مجتهدی که حائز بالاترین درجه ی اجتهاد در فقه شافعی بودند، سال های سال، امام جمعه ی سنندج و مدرس علوم دینی در حوزه های مختلف بوده اند و کمتر روحانی در این چند استان کردنشین و اهل سنت نشین وجود دارد که به نحوی از ایشان استفاده ی علمی نکرده باشد.

خود بنده کتاب مختصرالمعانی تفتازانی را به شکل کامل، نزد ایشان مرور دوباره کردم. ایشان مدرس بسیاری از کتاب های بلاغی، فقهی، اصولی و کلامی دوره های مختلف حوزوی بودند. محل برگزاری درس حاج ماموستا در سنندج عمدتاً در دو محل بود، یکی مدرسه ی دارالاحسان و دیگری مدرسه ی علوم دینی. البته برخی از شاگردان، روحانیون و یا استادان دانشگاه هم به منزل و دفتر ایشان مراجعه می کردند و از نکات و سخنان شان بهره می بردند.

پیام تسلیت رهبر انقلاب در پی درگذشت ماموستا حسام الدین مجتهدی

کمتر کسی در کردستان به اندازه ی ایشان با مردم ارتباط داشت و در میان مردم محبوب بود. ایشان را اگرچه افراد مختلف با القابی چون مجتهد، ملا و ماموستا مورد خطاب قرار می دادند؛ اما مردم عادی به ایشان «آحسام» یا به زبان فارسی «آقا حسام» می گفتند. این به خاطر آن بود که مردم ایشان را از خودشان و با خودشان می دانستند. خود آقای مجتهدی هم می گفت من از میان این عناوین از «آقا حسام» که مردم صدا می زنند، خوشم می آید.

* حرف من این است: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ

از ویژگی های اخلاقی بارز ایشان، «خوش رویی» و «گشاده رویی» بود. کسانی که با ایشان آشنایی داشتند، مهربانی و گشاده رویی و مهمان نوازی ایشان را به یاد دارند. ویژگی دیگر اخلاقی ایشان «پرهیز از غیبت» بود. ایشان به شدت از غیبت ابا و حذر می کردند و بسیاری از علمای منطقه، ایشان را به این دو ویژگی می شناختند.

ماموستا مجتهدی هر بار که به حج می رفتند به عنوان مفتی اهل سنت ایران، مورد احترام و اکرام قرار می گرفتند و علمای آن مناطق به دیدار ایشان می آمدند. حاج ماموستا می گفتند همواره ثقل کلامم خطاب به علمای عربستان و علمای سایر بلاد که نزدم می آمدند آیه ی «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» بوده است و کراراً می گفتند که مؤمنین باید به عروةالوثقی که همان قرآن است تمسک کنند و از وساوس شیاطین و دسائس اسرائیل دوری کنند.

ایشان صهیونیسم را پدیده ای بسیار زشت و منکر می دانستند و بسیار از حیل و خدعه ی صهیونیست ها سخن به میان می آوردند. کمتر سخنرانی از ایشان وجود دارد که در آن اشاره ای به مکر و حیله ی صهیونیست ها و ظلم آن ها در حق فلسطینیان و امت مسلمان نباشد. شعر سرِ زبان ایشان، همواره این دو بیت مشهور از علامه اقبال لاهوری بود که:
نیست از روم و عرب پیوند ما نیست پابند نسب، پیوند ما
دل به محبوب حجازی بسته ایم زین سبب با یکدگر پیوسته ایم

ماموستا مجتهدی هر بار که به حج می رفتند به عنوان مفتی اهل سنت ایران، مورد احترام و اکرام قرار می گرفتند و علمای آن مناطق به دیدار ایشان می آمدند. حاج ماموستا می گفتند همواره ثقل کلامم خطاب به علمای عربستان و علمای سایر بلاد که نزدم می آمدند آیه ی «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» بوده است و کراراً می گفتند که مؤمنین باید به عروةالوثقی تمسک کنند.

علمای اهل سنت ایران هم هر وقت پیش ایشان می آمدند، همیشه دعوت به محبت و وحدت و برادری و اخوت و همدلی و همدردی و تعاون و این نوع مقولات می شدند. مراودات حاج ماموستا با اکابر و علمای شیعه هم در همین فضا بود. شخصیت ایشان بسیار دوست داشتنی بود و بسیاری از علما که به آن منطقه می آمدند، حتماً سری هم به آقای مجتهدی می زدند. ایشان علاوه بر این که به رهبری بسیار علاقه مند بودند و به ایشان ارادت می ورزیدند، به طور شاخص از آقای تسخیری هم به نیکی یاد می کردند و به امام خمینی رحمه الله و مرحوم طالقانی و دیگر شخصیت های بزرگ انقلاب هم ارادت ویژه داشتند.

* هیچ اختلافی نخواهد ماند اگر…

حاج ملا حسام الدین مجتهدی از علمای بزرگ شافعی بودند و همچنان که همه می دانند امام شافعی، علاقه ی ویژه ای به اهل بیت علیهم السلام دارند و همچنین اشعار بسیار ویژه ای درباره ی کرامت اهل بیت و آل پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم دارند. ماموستا مجتهدی اصرار داشتند بر این که اگر این حرمت ها رعایت بشود و همه ی مسلمانان حول محور پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و فرامین و احادیثو سیره ی ایشان جمع بشوند، دیگر اختلافی باقی نخواهد ماند.

ایشان مانند مرحوم حضرت امام رحمه الله به ابن عربی علاقه مند بودند. یکی از شاخصه های ایشان آن بود که علاوه بر تشرّع و تفقّه، نگاهی ویژه به عرفان داشتند. نگاه عارفانه ی ایشان سبب شده بود که طریقت های متصوّفه ی مختلف در آن مناطق به ایشان ارادت داشته باشند.

مرحوم ماموستا در صحبت هایشان از رهبری با تکریم یاد می کردند و تصویر رهبری را بر بالای اتاق خود نصب کرده بودند. عبارتی که ایشان درباره ی رهبری استفاده می کردند «سید اولاد پیغمبر» بود. می فرمودند این سید بر ما ولایت دارد. متقابلاً رهبری هم نسبت به ایشان لطف داشتند و از احوال ایشان پیگیری می کردند.

مشرب ایشان، مشرب عرفانی بود. کسانی که با ایشان آشنایی داشتند به یاد دارند که ماموستا مجتهدی بارها می گفت «ادین بدین المحبه» دین من دین اسلام است و دین محبت. کسی که معتقد به چنین تفکری باشد، هیچ گاه نگاهش به کشتن دیگران و بخصوص مسلمانان نخواهد بود و از کینه ورزی و تعصب کور، بدور است.

بحثهای تکفیر و ترور و کشتن دیگران بسیار نزد ایشان مشمئزکننده بود. وقتی که مرحوم ماموستا شیخ الاسلام شهید شد، در افواه عمومی این گونه گفته شد که عوامل ترور ماموستا شیخ الاسلام، قصد داشتند که ماموستا مجتهدی را هم ترور کنند.

خود حاج ماموستا مجتهدی هم می گفت «این ها می خواهند من را ترور کنند؛ من همیشه آماده ی شهادت هستم، ولی وای به حال کسانی که مسلمان هستند و مسلمان دیگری را مورد هدف قرار می دهند. این افراد از محبت پیامبر و محبت دینی و عرفان دینی به دور هستند.» به همین خاطر گویا برخی اعضای گروه های تکفیری که در جریان ترور مرحوم ماموستا شیخ الاسلام و مرحوم ملا برهان عالی دستگیر شدند، طرح ترور مرحوم ماموستا مجتهدی را هم داشتند که موفق به آن نشدند.

* سید اولاد پیغمبر

مرحوم ماموستا مجتهدی به رهبری علاقه ی ویژه ای داشتند و به ایشان ارادت می ورزیدند. در صحبت هایشان از رهبری با تکریم یاد می کردند و تصویر رهبری را بر بالای اتاق خود نصب کرده بودند. عبارتی که ایشان درباره ی رهبری استفاده می کردند «سید اولاد پیغمبر» بود. می فرمودند این سید بر ما ولایت دارد. متقابلاً رهبری هم نسبت به ایشان لطف داشتند و از احوال ایشان پیگیری می کردند. حدود دو سال پیش که آقای مجتهدی به دلیل کسالت، نتوانستند در اجلاس خبرگان حاضر شوند، رهبری که متوجه عدم حضور ایشان بودند، علت را از جناب ماموستا خدایی، دیگر نماینده ی مردم کردستان در مجلس خبرگان جویا می شوند و از احوال ماموستا مجتهدی می پرسند. چندین بار هم از طرق دیگر پیگیر احوال آقای مجتهدی شده بودند.

خاطره ی دیگر من از ملاقات ایشان با رهبری مربوط به جلسه ای است که مدیران استان کردستان به اتفاق حجت الاسلام و المسلمین شاهرودی – نماینده ی ولی فقیه در استان – و تعدادی از اساتید و نخبگان استان به مناسبت اولین سالگرد مسافرت سال ۸۸ رهبری به استان کردستان، در سال ۸۹ خدمت ایشان رسیدند. صحبت های حضرت آقا در آن جلسه درباره ی استان کردستان و مناطق کردنشین بود و در ضمن اشاره ای هم به آقای مجتهدی کردند و چندبار از ایشان نام بردند. از حواشی جالب آن جلسه این بود که وقتی رهبری وارد اتاق شدند، حضار ایستاده بودند، قبل از این که حاضران بنشینند، رهبری که دیدند آقای مجتهدی نسبت به ایشان فاصله دارند، اشاره نمودند که ایشان نزدیک تر بیایند و جلو بنشینند.

* عالمی از نوابغ روزگار

مرحوم مجتهدی از حافظه ای بسیار خوب و ذهنی قوی برخوردار بودند. بیشتر کتبی که تدریس می کردند را از حفظ داشتند. کتاب الفیه ی ابن مالک که ۱۰۰۰ بیت در نحو عربی است و کتاب الفیه ی ابن معط و همچنین بخش هایی از منظومه ی ملا هادی سبزواری و بخش هایی از دیگر کتاب های بلاغی و فقهی را حفظ بودند. با مثنوی معنوی مولوی، بسیار مأنوس بودند و در سخنرانی هایشان به آن استشهاد می کردند.

ایشان در حوزه ی محاسبات ریاضی، تسلط ویژه ای داشتند. به طوری که در بحثارثو شرایع مورد مراجعه ی بسیاری از مسئولان دادگاه های مدنی استان کردستان و دیگر استان ها و استفتا و استفسار آنان در مورد تعیین حقوق وارثدر قواعد فقهی شافعی بودند. ایشان محاسبات را هم بر روی کاغذ انجام نمی دادند، بلکه در ذهنشان محاسبه می کردند و نتیجه را بیان می کردند.

صحبت های حضرت آقا در آن جلسه درباره ی استان کردستان و مناطق کردنشین بود و در ضمن اشاره ای هم به آقای مجتهدی کردند و چندبار از ایشان نام بردند. از حواشی جالب آن جلسه این بود که وقتی رهبری وارد اتاق شدند، حضار ایستاده بودند، قبل از این که حاضران بنشینند، رهبری که دیدند آقای مجتهدی نسبت به ایشان فاصله دارند، اشاره نمودند که ایشان نزدیک تر بیایند و جلو بنشینند.

آقای مجتهدی، از لحاظ علمی فردی برجسته، خطیبی توانمند و از نوابغ روزگار در ساحت های مختلف بودند. شخصیت حلیم و بردباری داشتند، در خوشنویسی و خطّاطی، توانا بودند و به طب گیاهی و علوم نجوم و هیئت و اصطرلاب تسلط داشتند. ایشان در جوانی از ویژگی های پهلوانی هم برخوردار بودند و دونده و وزنه برداری توانا و به کوهنوردی علاقه مند بودند.

* چاره جز تسلیم و تمکین هیچ نیست

وقتی که ایشان در بیمارستان بستری بودند، من خدمت شان رسیدم و عرض کردم که ان شاءالله شفا خواهید یافت، شما جسم و روحی قوی دارید. ایشان فرمود: اگر قسمت شود که «فبها و نعمت» و اگر هم قسمت نشود که دوباره بیایم و در مقابل مردم خطبه بخوانم، در مقابل قضای الهی، «چاره جز تسلیم و تمکین هیچ نیست»

در این اواخر که ایشان در بیمارستانی در تهران بستری شدند، وزیر بهداشت هم از ایشان عیادت و مراحل درمان ایشان را پیگیری می کرد. گروه پزشکی متخصص و بسیار توانمند و از مطرح ترین اساتید پزشکی کشور هم در کنار ایشان و مشغول معالجه ی ایشان بودند و تلاش های برادرانه و دوستانه ی زیادی انجام گرفت، اما اجل و تقدیر، دست خداوند متعال است و مرگ امری است که «لایستقدمون و لایستأخرون». قسمت الهی این چنین بود و ایشان در تپه ی شیخ محمد باقر سنندج و در کنار سایر بزرگان علم و فضل و عرفان کردستان، آرام گرفت و به دیار باقی شتافت. خداوند ایشان را با اولیای خود محشور فرماید.

*استادیار و عضو هیأت علمی دانشکده ی ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای