کودکان کار مجازی؛ چالش‌ها و پیامدها
یک تسهیلگر و فعال حوزه کودکان گفت: با پیشرفت فناوری و گسترش اینترنت، مفهوم کار و اشتغال در جوامع مختلف دستخوش تغییرات عمده‌ای شده است. در ایران یکی از پدیده‌های نوظهور در این زمینه، کودک کار مجازی است. این اصطلاح به کودکانی اشاره دارد که از طریق اینترنت و به‌صورت آنلاین مشغول به‌کار هستند.
ریحانه قاسم رشیدی در گفت‌و‌گو با «امیدنیوز» اظهار کرد: این کودکان با چالش‌های متعددی مواجه هستند و یکی از بزرگترین نگرانی‌ها، امنیت کودکان در فضای مجازی است. بسیاری از والدین به دلیل عدم آگاهی از خطرات موجود، تصاویر و فیلم‌های فرزند خود را با مخاطبان‌شان به اشتراک می‌گذارند، درحالی که، ممکن است هویت این کودکان به‌راحتی شناسایی شده و توسط باند‌های تبهکاری در معرض ربایش و حتی سرقت قرار گیرند.
این فعال حوزه کودکان افزود: این را هم باید در نظر داشت که برخی از شرکت‌های تجاری و بازرگانی از تصاویر کودکان برای افزایش فروش محصولات خود استفاده می‌کنند که این مسئله به معنای نقض آشکار حقوق و منافع کودکان است و آنها را عملا به ابزار‌هایی برای کسب سود بدل کرده و مصداقی برای کودک کار مدرن است.
رشیدی در ادامه با تاکید براینکه کار در فضای مجازی می‌تواند فشار روانی بسیار زیادی را بر کودکان تحمیل کند، گفت: آنها تحت‌تاثیر انتظارات و نظرات متفاوتی قرار می‌گیرند که می‌تواند منجر به استرس، اضطراب و احساس بی‌ارزشی شود. از آنجا که این کودکان برای تامین مالی خانواده خود کار می‌کنند، فشار ناشی از نیاز برای موفقیت و کسب درآمد می‌تواند به اضطراب‌های شدید منتهی شود.
این تسهیلگر و فعال حوزه کودکان تصریح کرد: بسیاری از کودکان کار مجازی مجبورند جملات و عباراتی را به زبان بیاورند که سنخیتی با رنج سنی آنها ندارد، و والدین بدون توجه به این مسئله، کودکان خود را به بیان این جملات و عبارات تشویق می‌کنند تا از این طریق درآمد کسب کنند. در‌صورتی‌که این اقدام برخلاف بند ۵ حقوق اقتصادی و بند ۱ ماده ۱۱ از سند ملی حقوق کودک و نوجوان است. این موضوع می‌تواند کودکان را از کودکی کردن باز بد‌ارد و در فرایند رشد و بلوغ کودک اختلال ایجاد کند.
وی یادآوری کرد: کودکان حق دارند که زندگی کنند، اما مادامی‌که در مقابل دوربین قرار می‌گیرند و مجبورند ژست بزرگسالان را به خود بگیرند و حرف‌های عجیب و غریب به زبان بیاورند، از زندگی کردن باز می‌مانند و این موضوع بر اعتماد‌به‌نفس آنها در بزرگسالی تاثیر منفی خواهد داشت.
رشیدی عنوان کرد: کار مجازی همانند کار در محیط واقعی باعث می‌شود که دوره کودکی به‌درستی طی نشود و مثل این است که کودک بدون هیچ آمادگی‌ای به یکباره به دنیای بزرگسالی پرتاب شود. طبیعتا کودکان درکی از فضای مجازی و آسیب‌هایش ندارند، اما والدین با انتشار تصاویر و فیلم‌های آنها در فضای مجازی باعث می‌شوند که فرزند در بزرگسالی دچار بحران هویت و اختلالات شخصیتی شود. حتی زمانی که کودک به سنین نوجوانی یا جوانی برسد از این اقدام والدین خود خشمگین خواهد شود. همین موضوع می‌تواند به بروز اختلاف میان فرزند و والدین در بزرگسالی منجر شود و حتی مشکلاتی برای کودک در جامعه و میان گروه همسالان ایجاد کند.
این فعال حوزه کودکان خاطرنشان کرد: کار در فضای مجازی زمان زیادی را از کودکان می‌گیرد و باعث می‌شود نتوانند به تحصیلات خود بپردازند، این مسئله نه‌تنها آینده شخصی آنها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد بلکه بر روی رشد اجتماعی و اقتصادی جامعه نیز تاثیر منفی می‌گذارد. برخی از کودکان کار مجازی در بزرگسالی به فعالیت‌های مجازی غیرقانونی نظیر هک، کلاهبرداری یا ارائه محتوای نامناسب روی می‌آورند. این وضعیت نه‌تنها به سلامت روانی فرد آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند تبعات و پیامد‌های قانونی به همراه داشته باشد.