افزایش آمار طلاق و تهدید جمعیتی در کشور
افزایش آمار طلاق در کنار کاهش ازدواج و فرزندآوری در ایران، یکی از مهمترین چالشهای اجتماعی و جمعیتی محسوب میشود که اثرات آن فراتر از خانوادهها را تحتتأثیر قرار میدهد و نگرانیهای جدی درباره آینده جمعیت جوان کشور ایجاد کرده است.
آمار رسمی طلاق و ازدواج در ۶ ماه اول سال ۱۴۰۴
بر اساس گزارش رسمی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۴ تعداد ۸۹ هزار و ۸۵۱ طلاق ثبت شده است که بیشترین فراوانی آن در استانهای تهران، خراسان رضوی و خوزستان بوده است. در همین بازه، ۲۲۸ هزار و ۸۶۰ ازدواج نیز به ثبت رسیده است که نشاندهنده نسبت قابل توجه طلاق در برابر ازدواج است.
این آمار هرچند نسبت به سال گذشته کمی کاهش در تعداد مطلق طلاقها را نشان میدهد، اما همچنان نسبت طلاق به ازدواج قابل توجه است و کارشناسان بر تحلیل دقیقتر این نسبت تأکید دارند.
کاهش ازدواج و روند جمعیتی نگرانکننده
آمارهای رسمی همچنین نشان میدهد تعداد ازدواج در چند سال اخیر کاهش چشمگیری داشته است. بر اساس دادهها، میانگین سن ازدواج در هفت ماه نخست سال جاری برای مردان حدود ۲۸.۳ سال و برای زنان حدود ۲۴.۲ سال بوده و تعداد ازدواجهای ثبتشده نسبت به دهه گذشته کاهش قابل توجهی را تجربه کرده است.
در فصل تابستان ۱۴۰۴ نیز تنها ۹۷ هزار و ۹۲ ازدواج ثبت شده که نسبت به تابستان سال قبل کاهش داشته و همزمان ۴۴ هزار و ۹۹۴ طلاق گزارش شده است. این دادهها نشان میدهد که ازدواجها کاهش یافته و طلاقها به شکل قابلتوجهی در تابستان ۱۴۰۴ ثبت شدهاند.
نسبت طلاق به ازدواج و پیامدهای احتمالی
کارشناسان اجتماعی معتقدند که افزایش نسبی طلاق در برابر ازدواج و کاهش تعداد ازدواجها میتواند بستر کاهش نرخ باروری و جمعیت جوان کشور را فراهم کند. در چند سال گذشته رسانهها از افزایش حدود ۳۰ درصدی طلاق در دهه گذشته خبر دادهاند که جزو چالشهای مهم «جوانی جمعیت» تلقی میشود.
هرچند برخی تحلیلها درباره افزایش آمار طلاق هشدار میدهند که آمار و نسبتها باید با دقت تحلیل شوند تا دستگاههای تصمیمگیر بتوانند سیاستهای مناسب طراحی کنند، اما واقعیت تغییرات جمعیتی و افزایش سن ازدواج و کاهش فرزندآوری نیز بهوضوح دیده میشود.
چرایی افزایش طلاق و کاهش ازدواج
دلایل افزایش آمار طلاق و کاهش تمایل به ازدواج در ایران پیچیده و چندوجهی است و کارشناسان عوامل مختلفی را در این روند موثر میدانند، از جمله:
-
فشارهای اقتصادی و معیشتی: هزینههای زندگی، مسکن، اشتغال و تأمین منابع مالی برای تشکیل خانواده از مهمترین موانع پیش روی جوانان برای ازدواج است.
-
افزایش سن ازدواج: افزایش سن ازدواج به همراه کاهش ازدواجهای جوانان، بهتبع آن باعث کاهش باروری و تشکیل خانواده میشود.
-
تحولات فرهنگی و سبک زندگی: تغییر نگرشها نسبت به ازدواج، استقلال فردی و انتظارات متفاوت از زندگی مشترک نیز تأثیرگذار بوده است.
-
برخی تحلیلها درباره آمارها: کارشناسان هشدار دادهاند که انتشار نادرست یا برداشتهای خام از آمار طلاق میتواند موجب نگرانیهای بیش از حد در جامعه شود و باید با تحلیل صحیح آمار به موضوع نگاه کرد.
پیامدهای اجتماعی و جمعیتی
روند کاهش ازدواج و افزایش آمار طلاق، بخصوص در بین جمعیت جوان، میتواند پیامدهای عمیقی برای ساختار جمعیتی کشور در پی داشته باشد:
-
کاهش جمعیت جوان و فعال: کاهش ازدواج و باروری باعث میشود سهم جمعیت جوان در جامعه کاهش یابد و کشور به سمت افزایش سالمندان حرکت کند.
-
اثر بر بازار کار و اقتصاد: جمعیت جوان یکی از مهمترین منابع نیروی کار است؛ کاهش آن میتواند رشد اقتصادی و پویایی بازار کار را تحتتأثیر قرار دهد.
-
فشار بر نظام اجتماعی و خدمات: با افزایش جمعیت سالمند و کاهش جمعیت جوان، هزینههای تأمین اجتماعی و خدمات درمانی افزایش مییابد و توان اقتصادی کشور تحت فشار قرار میگیرد.
جمعبندی
آمار رسمی داخلی از تحولات حوزه خانواده در ایران — از کاهش ازدواجها تا ثبت تعداد قابلتوجه طلاقها نشان میدهد که ترکیب جمعیتی کشور در حال تغییر است. این وضعیت اگر بدون اقدامات حمایتی و برنامهریزی مناسب ادامه یابد، میتواند منجر به کاهش سهم جمعیت جوان و اثرات بلندمدتی بر ساختار جمعیتی و اقتصادی کشور شود.
برای مقابله با این روند، کارشناسان بر لزوم اتخاذ سیاستهای حمایتی از جوانان، تسهیل شرایط ازدواج، تقویت فرهنگ خانوادهمحوری و بهبود وضعیت اقتصادی تأکید میکنند تا روند تشکیل خانواده و افزایش جمعیت جوان در کشور تقویت شود.