10 روش درمان سنگ کیسه صفرا در خانه بدون جراحی
سنگ کیسه صفرا یکی از شایع ترین مشکلات مرتبط با کیسه صفراست که باید درمان شود.
سنگ کیسه صفرا سنگ های کوچکی هستند که معمولاً از کلسترول ساخته شده اند و در کیسه صفرا تشکیل می شوند. در بیشتر موارد هیچ علامتی ایجاد نمی کنند و نیازی به درمان ندارند. اما در بعضی از موارد نیاز به دارو و حتی جراحی پیدا می کنید. با امیدنیوز همراه باشید تا روش های درمان سنگ کیسه صفرا را بدانید.
سنگ کیسه صفرا چیست ؟
به نقل از «mayoclinic» سنگ کیسه صفرا (gallstone) نوعی بیماری دستگاه گوارش است که در کیسه گلابی شکل کوچکی به‌نام صفرا تشکیل می‌شود که محل ذخیره مایع صفرا است. این اجسام، سنگ‌ریزه‌های تشکیل شده از مایع صفرای غلیظ هستند. مایع صفرا حاوی کلسترول، بیلی روبین، نمک صفرا و لسیتین است. این سنگ‌ها معمولا از کلسترول یا بیلی‌روبینی تشکیل می‌شوند که در قسمت تحتانی کیسه صفرا جمع شده و در نهایت پس از سخت و سفت شدن به «سنگ» تبدیل می‌شوند.
سنگ‌های کیسه صفرا که به اندازه سنگ‌ریزه و شن تا به بزرگی توپ گلف می‌رسند به تدریج رشد می‌کنند و مواد اضافی را جمع‌آوری می‌کنند. درواقع، این سنگ‌های کوچک‌تر هستند که بیشتر مشکل‌ساز می‌شوند، چراکه سنگ‌های کوچک‌تر می‌توانند حرکت کرده و جابه‌جا شوند، اما سنگ‌های بزرگ‌تر بیشتر درجا زده و ثابت می‌مانند. سنگ‌های متحرک ممکن است جایی در مسیر گیر کنند و باعث مسدودیت داخلی شوند.
سایز سنگ کیسه صفرا چقدر است ؟
قبل از هرچیزی باید اشاره کنیم که هرچقدر سایز سنگ کیسه صفرا بزرگ‌تر باشد، احتمال دفع و خارج شدنش از مجاری صفراوی کمتر می‌شود. سنگ بزرگ نمی‌تواند از مجرای کیستیک کوچک عبور کند و هیچ عوارضی مثل زردی یا پانکراتیت ناشی از سنگ کیسه صفرا ایجاد نمی‌کند. این سنگ‌ها معمولا قطر ۵ تا ۱۰ میلی‌متری دارند. بیشتر مواقع، چند سنگ کوچک حدود ۰.۵ سانتی‌متری در کیسه صفرا جمع می‌شوند. گاهی هم ممکن است یک سنگ بزرگ در صفرا وجود داشته باشد که حتی شاید ۵ سانتی‌متر قطر داشته باشد.
علائم سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا اغلب است در برخی افراد، علائمی ندارد، اما اگر این سنگ در یک مجرای داخل کیسه صفرا گیر کند، می‌تواند باعث ایجاد درد ناگهانی و شدید در شکم شما شود که معمولاً بین 1 تا 5 ساعت طول می‌کشد. این نوع درد شکم به قولنج صفراوی معروف است.
برخی دیگر از علائم رایج مرتبط با سنگ‌های صفراوی عبارت‌اند از:
- درد شدید در ناحیه بالای شکم: این درد معمولاً در سمت راست بالای شکم، زیر دهانه پایین قفسه سینه، و گاهی در ناحیه بین شانه‌ها و درد شانه چپ هم احساس می‌شود. درد معمولاً ناگهانی بوده و ممکن است شدت آن در طول زمان افزایش یابد.
- حالت تهوع و استفراغ: بعضی از افراد ممکن است تهوع و استفراغ داشته باشند، به‌خصوص پس از وعده‌های غذایی سنگین.
- درد در ناحیه سینه: در برخی از افراد درد و سوزش در ناحیه پایینی سینه نیز احساس می‌شود.
- تب: در برخی از موارد، عفونت و التهاب کیسه صفرا می‌تواند به تب منجر شود.
- رنگ زرد پوست و چشم: اگر سنگ‌های صفراوی باعث انسداد راه‌های صفراوی شود، ممکن است بیلی‌روبین به خون نرسد و باعث رنگ زرد پوست، چشم، و مدفوع شود.
- احساس تنگی در نفس: در برخی از موارد، سنگ به ریه‌ها مهاجرت کرده و باعث ایجاد درد و تنگی در نفس می‌شود.
در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کرده تا از ایجاد مشکلات جدی جلوگیری نمایید.
تشخیص سنگ کیسه صفرا
تشخیص سنگ‌های صفراوی بر اساس علائم بالینی، آزمایشات تصویری و آزمایش‌های خونی انجام می‌شود.
- آزمایشات خونی: پزشک ممکن است آزمایش خون برای بررسی سطح بیلی‌روبین و آنزیم‌های کبدی انجام دهد. افزایش سطح بیلی‌روبین ممکن است نشان‌دهنده بروز مشکل در کیسه صفرا باشد.
- آزمایش ادرار: این آزمایش برای بررسی وجود عفونت یا سنگ کلیه و سایر مشکلات مرتبط با سنگ کیسه صفرا مفید است.
- سونوگرافی: این تصویربرداری با فرکانس بالا به‌منظور تصویربرداری از کیسه صفرا و وجود سنگ‌ها در داخل آن استفاده می‌شود. این آزمایش غیر دردناک و غیرتهاجمی است و معمولاً برای تشخیص سنگ کیسه صفرا، اولین آزمایشی است که پزشکان توصیه می‌کنند.
- :CT Scanیک نوع تصویربرداری مبتنی بر رایانه است که تصاویر سه‌بعدی از داخل کیسه صفرا را فراهم می‌کند و دقت بیشتری نسبت به سونوگرافی دارد.
- :ERCP این آزمایش برای تصویربرداری کیسه صفرا، روده و راه‌های صفراوی استفاده می‌شود. این آزمایش تشخیص دقیق‌تری نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری دارد.
- :MRCP این نوع تصویربرداری از داخل بدن با استفاده از میدان‌های مغناطیسی تصویربرداری از راه‌های صفراوی و کیسه صفرا را ارائه می‌دهد.
روش های درمان سنگ کیسه صفرا
۱. برداشتن سنگ کیسه صفرا با جراحی
از آنجایی که تنها راه دسترسی به این جسم داخل کیسه صفرا بیرون آوردن آن است، روش استاندارد درمان این بیماری این است که کل کیسه صفرا برداشته شود. عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا جراحی ساده‌ای است و فرد بدون کیسه صفرا هم می‌تواند به زندگی خود ادامه دهد. اگر سنگ در مجاری صفراوی باشد، پزشک باید علاوه بر کیسه صفرا، مجاری صفراوی را هم بیرون بیاورد.
روش‌های مختلف متفاوتی برای دفع وجود دارند که شامل این موارد می‌شوند:
- اندوسکوپی: نیازی به برش و جراحی نیست و سنگ‌ها از طریق لوله طویلی که وارد گلو شده بیرون می‌آیند.
- لاپاراسکوپی: روش دفع با کمک برش‌های کلیدشکل در قسمت شکم همراه با دوربین کوچکی به نام لاپاراسکوپ است. جراح، لاپاراسکوپ را از طریق یک سوراخ کلید شکل وارد کرده و کیسه صفرا را از طریق سوراخ دیگری خارج می‌کند. لاپاراسکوپی نسبت به جراحی باز درد کمتری بعد عمل دارد و دوره بهبودی آن هم سریع‌تر است.
- جراحی باز: در مواردی که شرایط بیمار حاد باشد، چاره‌ای به جز جراحی باز نیست. مدت زمان بستری شدن در این روش طولانی‌تر است و دوره نقاهت هم بیشتر طول می‌کشد. به علاوه اینکه برش‌ها هم بزرگ‌تر هستند.
۲. درمان سنگ کیسه صفرا با سولفات منیزیم
سولفات منیزیم به عنوان ماده مسهل در طب سنتی است که برای تصفیه و پاکسازی کلیه، کبد و دستگاه گوارش تجویز می‌شود. این دارو برای دفع سنگ و رسوبات و باز کردن مجاری صفراوی توصیه می‌گردد. پاکسازی مجرای صفراوی و تخلیه روده‌ها، و جلوگیری از استفراغ و تهوع از جمله کارکردهای درمان سنگ کیسه صفرا با سولفات منیزیم هستند.
۳. دارو درمانی | کپسول دفع سنگ کیسه صفرا
گاهی برای دفع و درمان این بیماری از دارو استفاده می‌کنند تا سنگ‌های بزرگ‌تر را کوچک کنند. این روش درمانی چند ماهی طول می‌کشد به همین دلیل گزینه مناسبی برای افرادی که علائم بیماری را دارند نیست، اما افرادی که به خاطر شرایط جسمانی نمی‌توانند عمل جراحی داشته باشند می‌توانند از روش دارویی برای درمان این بیماری استفاده کنند.
در مواردی که سایز سنگ‌ها کوچک و از نوع کلسترولی باشند می‌توان از داروی اورسودیول استفاده کرد. اورسودیول (اورسودوکسی کولیک) کپسول دفع سنگ است. اورسودیول، نوعی اسید صفراوی است که بدن به شکل طبیعی آن را تولید می‌کند و کار آن کاهش کلسترول جذب‌شده توسط کبد و صفرا است. این ماده از تشکیل سنگ جلوگیری می‌کند و سنگ‌های کوچک‌تر را از بین می‌برد.
از اوروسودیول برای درمان سیروز اولیه صفرا هم استفاده می‌کنند. سیروز صفراوی در بلند مدت باعث آسیب مجاری صفراوی در کبد شده و اگر سیروز صفراوی درمان نشود کبد را درگیر کرده و باید منتظر بیماری های کبد باشید.
اوروسودیول به دو شکل قرص یا کپسول سنگ در دو دوز ۲۵۰ و ۳۰۰ گرمی با نام تجاری آستیگال (آکتیگال) و اورسودکس عرضه می‌شود.
درمان سنگ کیسه صفرا در طب سنتی
طب سنتی بر مصرف آب برای دفع سنگ کیسه صفرا تاکید دارد. نوشیدن روزی ۸ لیوان آب از تشکیل سنگ کلیه و کیسه صفرا جلوگیری می‌کند.
۱. پاکسازی کیسه صفرا
رایج‌ترین روش درمان طبیعی، پاکسازی کیسه صفرا است که طرفداران آن معتقدند که با شستشوی کیسه صفرا می‌توان سنگ‌ها را از بین برد. شستشوی ۲-۵ روزه کیسه صفرا با ترکیب روغن زیتون، آب سیب و چند گیاه دارویی به دو صورت همراه با مصرف غذا یا بدون مصرف غذا تجویز می‌شود.
۲. آب سیب یا ترکیب آب سیب و سرکه سیب
مصرف آب سیب، سنگ کیسه صفرا را از بین برده و درد کیسه صفرا و درد کلیوی را کاهش می‌دهد. به علاوه اینکه آب سیب میزان کلسترول کبد را پایین می‌آورد. برخی افراد گاهی سرکه سیب را با آب سیب مخلوط می‌کنند. افراد دیابتی و کسانی که زخم معده و هیپوگلیسمی دارند باید مراقب مصرف زیاد آب میوه باشند.
۳. دمنوش گیاه قاصدک
چای یا دمنوش قاصدک برای دفع و درمان بیماری‌های کبد و مجاری صفراوی توصیه می‌شود. از تاثیرگذاری و مفید بودن این روش‌ها مدارکی در دسترس نیست، بنابراین بهتر است پیش از مصرف این دمنوش‌های گیاهی حتما با پزشک مشورت کنید.
۴. خار مریم
گیاه خار مریم سال‌هاست که برای سم‌زدایی کبد و درمان بیماری‌های کبد مصرف می‌شود. برخی به تاثیر آن برای کبد و کیسه صفرا هم اشاره کرده‌اند، اما شواهدی نیست که تاثیر آن روی سنگ صفرا را ثابت کند. خار مریم را می‌توان به‌صورت کپسول، قرص یا مکمل تقویتی مصرف نمود. افراد دیابتی، افراد با سابقه سرطان حساس به هورمون و آ‌نهایی که به گیاه کهنه واش آلرژی دارند باید پیش از استفاده از خار مریم با پزشک مشورت کنند.
۵. لیزیماکیای سکه ای
گیاه سکه طلا یا لیزیماکیای سکه‌ای جایگاه ویژه‌ای در طب سنتی چینی در درمان این بیماری به خصوص دفع سنگ کلسترولی دارد.
۶. دمنوش آب چغندر و هویج
دمنوش آب چغندر و هویج یکی دیگر از توصیه‌های درمان این بیماری در طب سنتی است که کبد و کیسه صفرا را پاکسازی و تقویت و خون را تصفیه می‌کند.
۷. دمنوش آب گلابی
پکتین موجود در گلابی به سنگ کیسه صفرا چسبیده و به دفع آن از بدن کمک می‌کند. دمنوش عسل و آب گلابی برای سلامت کیسه صفرا در طب سنتی توصیه می‌شود.
۸. نعناع
وجود ترپن موجود در نعناع به تحریک مایعات گوارشی کمک کرده و دردهای عضلانی را کاهش می‌دهد و از تشکیل سنگ جلوگیری می‌کند. مصرف دمنوش نعناع غلظت خون را هم کاهش می‌دهد.
۹. آب لیمو
آب لیمو مثل سرکه از تشکیل کلسترول در کبد جلوگیری می‌کند. مصرف آب مرکبات و آب لیمو به طور روزانه به بهبود عملکرد کبد و جلوگیری از تشکیل سنگ کمک می‌کند.
راه های طبیعی دفع سنگ کیسه صفرا
هرچند روش متداول برای درمان این بیماری، دارو و جراحی است، اما گاهی راه‌های طبیعی دفع این سنگ هم هستند که می‌توان از آن‌ها کمک گرفت. هرچند شواهد مستندی دال بر تاثیرگذاری راه‌های طبیعی دفع وجود ندارند، اما ضرری هم برای بدن ندارند و می‌توان از این راهکارهای درمانی طبیعی در کنار مداخلات پزشکی بهره برد.
۱. طب سوزنی
طب سوزنی می‌تواند علائم این بیماری مثل درد معده، کمر و حالت تهوع را کاهش دهد به علاوه اینکه میزان مایع صفرا در کیسه صفرا را هم تنظیم می‌کند.
۲. یوگا
برخی حرکات یوگا را هم می‌توان در زمره روش‌های طبیعی دفع سنگ قرار داد. انجام حرکات یوگا زیر به دفع سنگ کمک می‌کنند:
- بوجانگاسانا (ژست کبرا)
- دانور آسانا (ژست کمان)
- پاچیموتاسانا (خم به جلو نشسته)
- ساروانگاسانا (ایستادن روی شانه)
- شالابهاسانا (ژست ملخ).
علل ایجاد سنگ کیسه صفرا چیست ؟
بر اساس شواهد نزدیک به ۷۵ درصد سنگ‌های کیسه صفرا به خاطر کلسترول بالا ایجاد می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت که داشتن کلسترول اضافی در خون علت اصلی ایجاد این سنگ به شمار می‌آید. اما این تنها دلیل ابتلا به سنگ کیسه صفرا نیست. از علل ایجاد این سنگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. کلسترول بالا و سنگ کیسه صفرا
کلسترول بالا در خون باعث افزایش میزان کلسترول در صفرا می‌شود. کبد کلسترول اضافی خون را تصفیه کرده و پیش از فرستادن صفرا به کیسه صفرا، آن را به‌عنوان ماده زائد در مایع صفرا ته‌نشین می‌کند. مواد شیمیایی داخل مایع صفرا مثل نمک صفرا و لسیتین کار حل کردن کلسترول را انجام می‌دهند، اما اگر میزان کلسترول بیش از حد باشد، دیگر این مواد از پس انحلال رسوبات کلسترولی برنمی‌آیند.
۲. بیلی روبین زیاد از حد
حدود ۲۵ درصد این سنگ‌ها به جای کلسترول از بیلی روبین اضافی تشکیل شده‌اند. بیلی روبین فرآورده‌ی جانبی حاصل از تجزیه سلول‌های قرمز خون توسط کبد است. برخی اختلالات پزشکی مثل عفونت، اختلالات خونی و بیماری‌های کبدی باعث می‌شوند که کبد بیلی روبین اضافی تولید کند.
۳. استاز کیسه صفرا
زمانی که روده کوچک چربی دارد، پیامی را برای کیسه صفرا ارسال می‌کند تا برای هضم این چربی‌ها صفرا بفرستد. کیسه صفرای سالم در مواقع لازم برای خروج صفرا منقبض می‌شود، اما اگر کیسه صفرا نتواند به‌خوبی منقبض شود، ممکن است قدری مایع صفرا در آن باقی بماند. این مایع باقی‌مانده به تدریج به صورت رسوب در انتهای کیسه صفرا جمع شده و حالت بلوری پیدا می‌کند.
پیشگیری از سنگ کیسه صفرا
چاقی یکی از عوامل خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی است؛ بنابراین، حفظ وزن سالم با ترکیب تغذیه صحیح و ورزش می‌تواند در پیشگیری از این بیماری مفید باشد. برنامه غذایی مناسب هم می‌تواند در پیشگیری از سنگ‌های صفراوی مفید باشد.
در اینجا برخی از مواردی که باید در برنامه غذایی خود برای پیشگیری از سنگ کیسه صفرا در نظر بگیرید آورده شده است:
- مصرف مقدار کافی آب: مصرف مقدار کافی آب برای حفظ بهداشت کلیه، دفع سنگ مثانه و پاکسازی کیسه صفرا بسیار مهم است. نوشیدن حداقل 8-10 لیوان آب در روز توصیه می‌شود. همچنین، می‌توانید از آب‌لیمو ترش، آب نعناع و آب زنجبیل نیز استفاده کنید.
- مصرف فیبر بالا: مصرف بیشتر مواد غذایی حاوی فیبر می‌تواند به کاهش ریسک سنگ‌های صفراوی کمک کند. از مواد غذایی که برای کاهش ریسک ابتلا به سنگ کیسه صفرا مفید هستند، می‌توان به میوه‌ها، سبزی‌ها، حبوبات، غلات کامل، پرتقال و نارنگی، آویشن، سیر و زنجبیل اشاره کرد.
- مصرف روغن‌های گیاهی: مصرف روغن‌های گیاهی مثل روغن‌زیتون، آفتاب‌گردان، کنجد و زردآلو به کاهش ریسک ابتلا به این سنگ کمک می‌کند.
- کاهش مصرف قند: برخی از مواد غذایی مانند شکر، شیرینی، نوشیدنی‌های گازدار، آبمیوه‌های نوشیدنی، قهوه و الکل ممکن است باعث بروز سنگ‌های صفراوی شوند.
- محدودکردن مصرف مواد غذایی با چربی بالا: مصرف بیش از حد مواد غذایی با چربی بالا مثل گوشت قرمز، ماهی چرب، پنیر و کره باعث افزایش ریسک ابتلا به سنگ صفرا می‌شود.
- رعایت اندازه و تعداد وعده‌های غذایی: رعایت تعداد وعده‌های غذایی در روز و محدودکردن حجم غذا در هر وعده می‌تواند به کاهش رعایت تعداد وعده‌های غذایی در روز و محدودکردن حجم غذا در هر وعده می‌تواند به کاهش ریسک سنگ‌های صفراوی کمک کند. سعی کنید 3 وعده اصلی و 2 وعده میان‌وعده در روز مصرف کنید. همچنین، در هنگام خوردن غذا، آهسته غذا بخورید و از خوردن غذاهای سنگین و دیرهضم پرهیز کنید.
- مصرف مکمل‌های کلسیم: مصرف مکمل‌های کلسیم می‌تواند به کاهش ریسک سنگ‌های صفراوی کمک کند. البته مکمل‌های کلسیم بهتر است تحت‌نظر پزشک مصرف شوند.
- مصرف مواد غذایی دارای ویتامین C: مواد غذایی دارای ویتامین C مانند پرتقال، گوجه‌فرنگی، ترشی، فلفل‌دلمه‌ای، برگ کاهو و برگ گل‌کلم را برای کاهش ریسک سنگ صفرا مصرف کنید.
- رعایت رژیم غذایی سالم: رعایت یک رژیم غذایی سالم، کمک به پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با چاقی و بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشارخون بالا می‌کند که می‌تواند در پیشگیری از این بیماری مفید باشد.
به‌طورکلی، برای پیشگیری از سنگ کیسه صفرا باید از یک رژیم غذایی سالم، متنوع و با میزان کافی از مواد مغذی تشکیل شده، استفاده کرد.
درد سنگ کیسه صفرا چگونه است ؟
درد این سنگ اغلب در سمت راست فوقانی شکم زیر قفسه سینه اتفاق می‌افتد؛ یعنی همان‌جایی که کیسه صفرا واقع شده است، اما گاهی درد به صورت نامعلوم در شکم روی می‌دهد و ممکن است به سایر قسمت‌ها سرایت کند و گاهی هم بازوی راست یا سرشانه را درگیر می‌کند. این درد به صورت یک درد خفیف شروع شده و بعد به صورت یکنواخت طی یک ساعت شدت می‌گیرد و بعد فروکش می‌کند.
هرچند که درد سنگ صفرا را قولنج صفراوی می‌نامند، اما یک درد قولنجی؛ یعنی دردی ناگهانی و موج‌مانند نیست، بلکه برعکس قوس آرام و ثابتی دارد و معمولا شدید است. گاهی درد به حدی است که معمولا فرد را به اورژانس می‌کشاند. د این بیماران سمت راست بالای شکم هم نسبت به لمس کردن حساس می‌شود. قولنج صفراوی معمولا با حالت تهوع و استفراغ همراه است که به آن حمله کیسه صفرا می‌گویند.
عوارض سنگ کیسه صفرا
این بیماری در صورت عدم درمان می‌تواند عوارض جدی داشته باشد. عوارض این بیماری شامل این موارد می‌شوند:
۱. التهاب کیسه صفرا
این جسم در مجاری صفراوی باعث التهاب کیسه صفرا می‌شود که با درد شدید و تب همراه است.
۲. مسدود شدن مجرای صفراوی
این جسم باعث انسداد مجاری می‌شود که مایع صفرا از کیسه صفرا یا کبد به سمت روده کوچک می‌رود. درد شدید، زردی و عفونت مجاری صفراوی نتیجه مسدود شدن مجرای صفراوی هستند.
۳. انسداد مجرای پانکراس
مجرای پانکراس لوله‌ای است که از پانکراس می‌آید و به مجرای صفراوی مشترک پیش از دوازدهه می‌رسد. مایع پانکراس که به گوارش کمک می‌کند از همین مجرا عبور می‌کند. این سنگ باعث انسداد مجرای پانکراس شده و التهاب پانکراس را به دنبال دارد. درد مداوم و شدید شکم که گاهی نیاز به بستری شدن پیدا می‌کند از عوارض انسداد مجرای پانکراس هستند.
۴. سرطان کیسه صفرا
ریسک ابتلا به سرطان کیسه صفرا در افرادی که سابقه سنگ صفرا دارند بیشتر است، اما سرطان کیسه صفرا بیماری نادری است و علی‌رغم اینکه ریسک ابتلا به سرطان بالا است احتمال تبدیل شدن به سرطان کیسه صفرا بسیار پایین است.
ارسال نظر