ماجرای گریه فاطمه(س) در عزای خواهر
از امام صادق(ع) پرسیدند: چه کسی حضرت زهرا(س) را غسل داد، حضرت(ع) فرمود: «امام علی(ع) غسل داد، چرا که صدّیقه را کسی جز صدّیق نمی تواند غسل دهد».
گروه فرهنگی مشرق- روزهای ابتدایی سال ۹۲ را در حالی آغاز کردیم که همزمان با ایام فاطمیه بود، به همین منظور خبرگزاری فارس میزگردی با عنوان «بررسی ابعاد زندگانی حضرت زهرا(س)» با حضور حجج اسلام محمدجواد مروجی طبسی نویسنده کتاب «دردانه دلداده» و مدرس حوزه علمیه قم، حمید احمدی جلفایی نویسنده کتاب «صحیفه فاطمیه» و پژوهشگر حوزه و دانشگاه و امیرحسین ملک پور محقق دانش نامه حضرت زهرا(س) در مؤسسه فرهنگی دارالحدیثقم برگزار کرد که مشروح آن از اینجا و اینجا قابل مطالعه است.
در ادامه گزیده ای از این میزگرد را مرور می کنیم:
*ایام فاطمیه چه زمانی است / اقوال مشهور درباره روز شهادت حضرت زهرا(س)
ملک پور: به هر حال فاطمیه از دهم جمادی الاول شروع می شود و تا ۲۰ جمادی الثانی که تاریخ تولد ایشان است ادامه دارد؛ یعنی حدود ۴۰ روز، در این ۴۰ روز همه آن گریه و عزاداری نیست، دهه آخر آن شادی است، البته ناگفته نماند فقط در شهر قم این گونه است که دهه به دهه یا هر ۵ روز و یا هر ۳ روز مجلس می گیرند و دهه آخر که از ۱۰ جمادی الثانی شروع می شود و تا ۲۰ جمادی الثانی ادامه دارد، دهه شادی است که جشن میلاد فاطمی است که در این جلسات فضائل حضرت زهرا(س) مطرح می شود، حتی یک هیئتی در قم داریم که شاید بیش از ۴ و ۵ هزار نفر شب آخر چلوکباب برای شادی ولادت حضرت زهرا(س) می دهد، پس همه آن گریه نیست. ولی در شهرهای دیگر فقط در سیزدهم جمادی الاولی طبق قول ۷۵ روز و سوم جمادی الثانی طبق قول ۹۵ روز آن مجلس می گیرند.
احمدی جلفایی: واقع مطلب این است که اختلافات موجود در تقویم زندگانی اهل بیت(ع) یک بحثی است که ریشه های طبیعی دارد و تنها مختص حضرت فاطمه زهرا(س) نیست… پس بسیاری از اختلافات موجود در میان متون روایی و زندگانی اهل بیت دلیل اصلیش همان ضعف سیستم ضبط و ثبت توسط مورخان بوده است… قول اول از همه اقوال مشهورتر و قول دوم از لحاظ مستندات روایی قوی تر است و درست به همان دلیل است که بنده اعتقاد دارم، هیچ کدام از این دو قول در مجموع فرآیند ارزیابی بر دیگری ترجیحی ندارد و باید هر ۲ روز در میان شیعیان و پیروان حضرت زهرا(س) با رونق تمام مورد ملاحظه قرار بگیرد.
حاج آقا ملک پور گفتند این ایام فقط در قم بیشتر مورد احترام و عزا است، ولی بنده این را قبول ندارم و بلکه در شهرهای دیگر هم هست و ایام فاطمیه، در میان عموم مردم ایران بحمدالله محترم و توام با عزاداری و اقامه مجالس و اطعام و مانند آن است و روز به روز هم پر رنگ تر می شود، هر چند که طول این ایام در شهرهای مختلف، متفاوت باشد.
*مدفن حضرت زهرا(س) کجاست
طبسی: درباره فاطمه سه چیز نامعلوم است، یکی مقام و منزلت حضرت فاطمه است، اصلاً برای هیچ کس مشخص نیست، فرمود: اگر به فضیلت شب قدر رسیدید، به شخصیت فاطمه خواهید رسید، چون کسی به فضیلت شب قدر نمی رسد، پس شخصیت فاطمه بر کسی معلوم نیست، کار ندارم به اینکه معصومین بیاناتی را راجع به حضرت فاطمه(س) فرمودند، اما واقعاً چهره فاطمه آن طوری که باید مشخص نشده است و فقط روز قیامت مشخص می شود، مسأله دومی که راجع به حضرت زهرا(س) مجهول و پنهان است مسأله سالروز رحلت حضرت است، مسأله سوم که نامعلوم است، راجع به محل دفن حضرت فاطمه است، به تعبیر آقای ملک پور شاید مصلحتی است و ما نمی دانیم… این سه روزی که در این دو ماه مطرح می شود، به خاطر این است که زمان رحلت پیامبر(ص) مشخص نیست.
*کدام قول درباره مدفن حضرت زهرا(س) معتبرتر است؟
طبسی: در طول ۵۱ سفری که رفتم، زیاد پرسیدند که بالاخره مدفن حضرت فاطمه کجاست؟ با مراجعه به متون تاریخی ما در غیر از ۳ جا، هیچ جای دیگر را ندیدیم که مدفن حضرت زهرا کجاست؟ یکی در بقیع است که سند آن ضعیف است، دیگری در روضه پیامبر(ص) است و مکان سومی که نقل کردند خانه خود حضرت(س) است… قول سوم منزل خود حضرت زهراست که بنده هم به این مسأله اعتقاد دارم، امام رضا(ع) می فرمایند که پیکر حضرت زهرا(س) را حتی از خانه بیرون نیاوردند و در داخل خود خانه حضرت دفن است که مشهور و صحیح و معتبر هم همین است، صدوق، کلینی، طوسی، حلی و دیگران آن را نقل کرده اند.
* فرزندان حضرت زهرا(س) در آن لحظه های آخر کجا بودند؟
ملک پور: لحظات آخر، ایام آخر، بعد از پیامبر(ص) سخت ترین لحظات برای حضرت زهرا(س) بود، حقش را غصب کردند، خانه شان را آتش زدند، حرمتش را شکستند، محسنش را کشتند، گفته ها واستدلال های محکمش به قرآن را قبول نکردند، او را مدتی طولانی در بستر بیماری قرار دادند، آن قدر که در روایت داریم در کتاب «تاریخ طبری» جلد ۱۱ صفحه ۵۹۹ که از کتب اهل سنت است و کتاب های دیگر آورده اند، بر اثر بیماری «کانت تذوب» بدن ایشان ذوب و آب شده بود و در کتاب «دعائم الاسلام» جلد ۱ صفحه ۲۳۲ آمده «نحل جسمها حتی کان کالخیال» آنقدر بر اثر بیماری جسمش ضعیف و فرسوده شده بود که از وی یک خیال و شبهی باقی مانده بود، مریضی هایی که حتی امام صادق(ع) فرمودند: علت شهادت مادرم فاطمه ضرباتی بود که به بازویش با غلاف شمشیر و تازیانه خورد و مثل بازوبند دستش کبود و ورم و باد کرد، این ایام - ایام مریضی - خیلی سختی داشتند، بر اساس شعری که شاعر گفته، آخر نشد شانه از درد شانه موی زینب!
مطلب عجیبی از لحظات آخر حضرت(س) را خوارزمی در مقتلش جلد یک صفحه ۱۸۵، نقل می کند و با متون حدیثی ما سازگار است، می گوید: لحظات آخر فاطمه زهرا(س) حالش خوب شد و بالاخره پس از مدت ها به خانه و بچه ها رسیدگی کرد و خودش بچه ها را توی روضه پیامبر(ص) برد. در آنجا دو رکعت نماز خواند بعد از نماز دو فرزندش را در آغوش کشید، ظاهراً حسن و حسین بوده، آن ها را به خود چسباند، بعد به آن ها گفت: یک مدت پیش پدرتان باشید و خانه نیایید، امیرمؤمنان(ع) در کناری نماز می خواند، به آن ها فرمود: یک مدت پیش پدرتان بمانید خانه نیایید، چرا؟! پیداست نمی خواهد حالت احتضار مادر را بچه ها ببینید، عاطفه مادری اقتضا می کند صحنه جان دادن مادر را از بچه ها مخفی کند.
*فاطمه(س) الگویی فراتر از زمان / وجود زهرا(س) در راستای تکمیل الگوهای تکامل انسانی است
احمدی جلفایی: بنده احساس می کنم ما در بحثاز فلسفه وجودی حضرت زهرا(س) نباید تنها به ابعاد طبیعی و مادر معصومین بودن آن حضرت اکتفا کنیم، بلکه از عموم روایات معصومین(ع) چنین فهمیده می شود که وجود آن حضرت در راستای تکمیل الگوهای فرایند تکامل انسانی و هدایت بشریت به همان اندازه سایر معصومین از لازمه های خلقت به شمار می رود. به عبارتی دیگر وجود یک اسوه تکاملی در نظام خلقت و به ویژه در جهت تشریع کامل ترین دین آسمانی برای قشر بانوان از لازمه های حکمت الهی و ارسال رسل و هدایت تکوینی و تشریعی خداوند به شمار می رود.
*ماجرای گریه فاطمه(س) در عزای خواهر
ملک پور: «مسند ابن حنبل» جلد ۱ صفحه ۷۱۸ و «سنن کبری» جلد ۴ صفحه ۷۰ و «مسند ابی داود» صفحه ۳۵۱ و «طبقات کبری» جلد ۸ صفحه ۲۷ و چند کتاب دیگر دارد در مراسم تدفین رقیه دختر رسول خدا(ص)، حضرت زهرا(س) کنار رسول خدا(ص) که در نزدیکی قبر نشسته بود می نشیند و گریه می کند و پیامبر(ص) اشک هایش را پاک می کند، در همین مراسم طبق نقل اهل سنت که آدرس هایش را دادم، خلیفه دوم زن هایی را که گریه می کردند با شلاق می زد، پیامبر(ص) وی را نهی می کنند و می فرمایند: «دعهن یبکین» رهایشان کن بگذار گریه کنند!
در ادامه گزیده ای از این میزگرد را مرور می کنیم:
*ایام فاطمیه چه زمانی است / اقوال مشهور درباره روز شهادت حضرت زهرا(س)
ملک پور: به هر حال فاطمیه از دهم جمادی الاول شروع می شود و تا ۲۰ جمادی الثانی که تاریخ تولد ایشان است ادامه دارد؛ یعنی حدود ۴۰ روز، در این ۴۰ روز همه آن گریه و عزاداری نیست، دهه آخر آن شادی است، البته ناگفته نماند فقط در شهر قم این گونه است که دهه به دهه یا هر ۵ روز و یا هر ۳ روز مجلس می گیرند و دهه آخر که از ۱۰ جمادی الثانی شروع می شود و تا ۲۰ جمادی الثانی ادامه دارد، دهه شادی است که جشن میلاد فاطمی است که در این جلسات فضائل حضرت زهرا(س) مطرح می شود، حتی یک هیئتی در قم داریم که شاید بیش از ۴ و ۵ هزار نفر شب آخر چلوکباب برای شادی ولادت حضرت زهرا(س) می دهد، پس همه آن گریه نیست. ولی در شهرهای دیگر فقط در سیزدهم جمادی الاولی طبق قول ۷۵ روز و سوم جمادی الثانی طبق قول ۹۵ روز آن مجلس می گیرند.
احمدی جلفایی: واقع مطلب این است که اختلافات موجود در تقویم زندگانی اهل بیت(ع) یک بحثی است که ریشه های طبیعی دارد و تنها مختص حضرت فاطمه زهرا(س) نیست… پس بسیاری از اختلافات موجود در میان متون روایی و زندگانی اهل بیت دلیل اصلیش همان ضعف سیستم ضبط و ثبت توسط مورخان بوده است… قول اول از همه اقوال مشهورتر و قول دوم از لحاظ مستندات روایی قوی تر است و درست به همان دلیل است که بنده اعتقاد دارم، هیچ کدام از این دو قول در مجموع فرآیند ارزیابی بر دیگری ترجیحی ندارد و باید هر ۲ روز در میان شیعیان و پیروان حضرت زهرا(س) با رونق تمام مورد ملاحظه قرار بگیرد.
حاج آقا ملک پور گفتند این ایام فقط در قم بیشتر مورد احترام و عزا است، ولی بنده این را قبول ندارم و بلکه در شهرهای دیگر هم هست و ایام فاطمیه، در میان عموم مردم ایران بحمدالله محترم و توام با عزاداری و اقامه مجالس و اطعام و مانند آن است و روز به روز هم پر رنگ تر می شود، هر چند که طول این ایام در شهرهای مختلف، متفاوت باشد.
*مدفن حضرت زهرا(س) کجاست
طبسی: درباره فاطمه سه چیز نامعلوم است، یکی مقام و منزلت حضرت فاطمه است، اصلاً برای هیچ کس مشخص نیست، فرمود: اگر به فضیلت شب قدر رسیدید، به شخصیت فاطمه خواهید رسید، چون کسی به فضیلت شب قدر نمی رسد، پس شخصیت فاطمه بر کسی معلوم نیست، کار ندارم به اینکه معصومین بیاناتی را راجع به حضرت فاطمه(س) فرمودند، اما واقعاً چهره فاطمه آن طوری که باید مشخص نشده است و فقط روز قیامت مشخص می شود، مسأله دومی که راجع به حضرت زهرا(س) مجهول و پنهان است مسأله سالروز رحلت حضرت است، مسأله سوم که نامعلوم است، راجع به محل دفن حضرت فاطمه است، به تعبیر آقای ملک پور شاید مصلحتی است و ما نمی دانیم… این سه روزی که در این دو ماه مطرح می شود، به خاطر این است که زمان رحلت پیامبر(ص) مشخص نیست.
*کدام قول درباره مدفن حضرت زهرا(س) معتبرتر است؟
طبسی: در طول ۵۱ سفری که رفتم، زیاد پرسیدند که بالاخره مدفن حضرت فاطمه کجاست؟ با مراجعه به متون تاریخی ما در غیر از ۳ جا، هیچ جای دیگر را ندیدیم که مدفن حضرت زهرا کجاست؟ یکی در بقیع است که سند آن ضعیف است، دیگری در روضه پیامبر(ص) است و مکان سومی که نقل کردند خانه خود حضرت(س) است… قول سوم منزل خود حضرت زهراست که بنده هم به این مسأله اعتقاد دارم، امام رضا(ع) می فرمایند که پیکر حضرت زهرا(س) را حتی از خانه بیرون نیاوردند و در داخل خود خانه حضرت دفن است که مشهور و صحیح و معتبر هم همین است، صدوق، کلینی، طوسی، حلی و دیگران آن را نقل کرده اند.
* فرزندان حضرت زهرا(س) در آن لحظه های آخر کجا بودند؟
ملک پور: لحظات آخر، ایام آخر، بعد از پیامبر(ص) سخت ترین لحظات برای حضرت زهرا(س) بود، حقش را غصب کردند، خانه شان را آتش زدند، حرمتش را شکستند، محسنش را کشتند، گفته ها واستدلال های محکمش به قرآن را قبول نکردند، او را مدتی طولانی در بستر بیماری قرار دادند، آن قدر که در روایت داریم در کتاب «تاریخ طبری» جلد ۱۱ صفحه ۵۹۹ که از کتب اهل سنت است و کتاب های دیگر آورده اند، بر اثر بیماری «کانت تذوب» بدن ایشان ذوب و آب شده بود و در کتاب «دعائم الاسلام» جلد ۱ صفحه ۲۳۲ آمده «نحل جسمها حتی کان کالخیال» آنقدر بر اثر بیماری جسمش ضعیف و فرسوده شده بود که از وی یک خیال و شبهی باقی مانده بود، مریضی هایی که حتی امام صادق(ع) فرمودند: علت شهادت مادرم فاطمه ضرباتی بود که به بازویش با غلاف شمشیر و تازیانه خورد و مثل بازوبند دستش کبود و ورم و باد کرد، این ایام - ایام مریضی - خیلی سختی داشتند، بر اساس شعری که شاعر گفته، آخر نشد شانه از درد شانه موی زینب!
مطلب عجیبی از لحظات آخر حضرت(س) را خوارزمی در مقتلش جلد یک صفحه ۱۸۵، نقل می کند و با متون حدیثی ما سازگار است، می گوید: لحظات آخر فاطمه زهرا(س) حالش خوب شد و بالاخره پس از مدت ها به خانه و بچه ها رسیدگی کرد و خودش بچه ها را توی روضه پیامبر(ص) برد. در آنجا دو رکعت نماز خواند بعد از نماز دو فرزندش را در آغوش کشید، ظاهراً حسن و حسین بوده، آن ها را به خود چسباند، بعد به آن ها گفت: یک مدت پیش پدرتان باشید و خانه نیایید، امیرمؤمنان(ع) در کناری نماز می خواند، به آن ها فرمود: یک مدت پیش پدرتان بمانید خانه نیایید، چرا؟! پیداست نمی خواهد حالت احتضار مادر را بچه ها ببینید، عاطفه مادری اقتضا می کند صحنه جان دادن مادر را از بچه ها مخفی کند.
*فاطمه(س) الگویی فراتر از زمان / وجود زهرا(س) در راستای تکمیل الگوهای تکامل انسانی است
احمدی جلفایی: بنده احساس می کنم ما در بحثاز فلسفه وجودی حضرت زهرا(س) نباید تنها به ابعاد طبیعی و مادر معصومین بودن آن حضرت اکتفا کنیم، بلکه از عموم روایات معصومین(ع) چنین فهمیده می شود که وجود آن حضرت در راستای تکمیل الگوهای فرایند تکامل انسانی و هدایت بشریت به همان اندازه سایر معصومین از لازمه های خلقت به شمار می رود. به عبارتی دیگر وجود یک اسوه تکاملی در نظام خلقت و به ویژه در جهت تشریع کامل ترین دین آسمانی برای قشر بانوان از لازمه های حکمت الهی و ارسال رسل و هدایت تکوینی و تشریعی خداوند به شمار می رود.
*ماجرای گریه فاطمه(س) در عزای خواهر
ملک پور: «مسند ابن حنبل» جلد ۱ صفحه ۷۱۸ و «سنن کبری» جلد ۴ صفحه ۷۰ و «مسند ابی داود» صفحه ۳۵۱ و «طبقات کبری» جلد ۸ صفحه ۲۷ و چند کتاب دیگر دارد در مراسم تدفین رقیه دختر رسول خدا(ص)، حضرت زهرا(س) کنار رسول خدا(ص) که در نزدیکی قبر نشسته بود می نشیند و گریه می کند و پیامبر(ص) اشک هایش را پاک می کند، در همین مراسم طبق نقل اهل سنت که آدرس هایش را دادم، خلیفه دوم زن هایی را که گریه می کردند با شلاق می زد، پیامبر(ص) وی را نهی می کنند و می فرمایند: «دعهن یبکین» رهایشان کن بگذار گریه کنند!
ارسال نظر