کولرهایی برای گاوهای انگلیسی

حقیقت ماجرای ملی شدن صنعت نفت به روشنی گواهی می دهد مهم ترین علت شکل گیری و به ثمر رسیدن نهضت ملی شدن صنعت نفت، استحقار و پست شماردن ایرانیان در خاک خود بود.
برخوردهای غیرانسانی انگلیس تبارها و تبعیض های نژادی وحشتناک در ۵۰ سال نخست حضور بزرگترین امپراطوری آن روزهای جهان در جنوب ایران، فیوز دینامیت خشم ایرانی ها را روشن کرد و سرانجام به ملی شدن صنعت نفت ایران انجامید. اشاره ای به خوار کردن ایرانیان از سوی انگلیسی ها می تواند مؤیدی باشد بر انگیزه اعتصاب ها و اعتراض ها.
اتوبوس های نوار قرمز که اتوبوس هایی شیک و با امکانات مناسبی بودند، مخصوص حمل و نقل انگلیسی ها بود و اگر کسی به آنها نزدیک می شد تنبیه می شد؛ در مقابل کارکنان و تکنسین های ایرانی و هندی با اتوبوس های نوار سبز تردد می کردند و کارگران نیز با کامیون های مخصوصی رفت و آمد می کردند.
انگلیسی ها به جز تعداد معدودی که در خانه های بزرگ و زیبای کلاه قرمزی ساحل اروندرود در منطقه بوارده جنوبی زندگی می کردند، همگی در منطقه بریم که در قسمت شمال غربی آبادان واقع شده بود زندگی می کردند. در قطر دیگر این زاویه، منازل ایرانیان قرار داشت و دودکش های پالایشگاه آبادان در میان این دو زاویه خودنمایی می کرد. کمابیش در بیشتر ایام سال جریان باد از قسمت شمال غربی به سمت محل اسکان ایرانی ها بود و مشکلات تنفسی بسیاری را برای کارکنان بومی به وجود آورد، در حالی که انگلیسی ها بدون تنفس و استنشاق ذره ای دود به گذر ایام و خوشگذرانی مشغول بودند.
بهترین هوای آبادان در حالی نصیب انگلیسی ها می شد که تیرماه و مردادماه به علت وزش باد از سوی جنوب شرقی آبادان، کمی دود با گرمای هوا به مناطق انگلیسی می رسید، اما انگلیسی ها این دو ماه را در مناطق خوش آب و هوای ملایر در مرخصی به سر می بردند. استعمار پیر پیش از ساخت منازل مسکونی برای کارکنان خود، تمامی محاسبات خود را به کار بسته بود، هرچند که بعدها این واقعیت را انکار کرد اما با سفری به آبادان می توان بقایای تبعیض نژادی در منازل مسکونی را رویت کرد.
نصرت الله زند شیرازی از کارمندان ارشد و سابقه دار ایرانی در سال ۱۹۹۵ در کانون انجمن کارکنان سابق صنعت نفت ایران در لس آنجلس در سخنرانی جالبی گفت: «خانم های آبستن انگلیسی در وقت تولد نوزادشان با کشتی همراه پزشک و پرستار به دهانه خلبج فارس اعزام می شدند تا نحل تولد فرزندانشان در ایران نباشد که عنوان ایرانی به آنها اتلاق شود.»
اسف بار تر اینجا بود که انگلیسی ها از شیر و لبنیات محلی به علت اینکه اهالی آبادان را پست و چندش انگیز می شماردند، استفاده نمی کردند، از این رو گاوهای نژاد جرسی انگلیسی را برای تأمین لبنیاتشان به آبادان آورده بودند، اما این گاوها تحمل گرمای طاقت فرسای جنوب را نداشتند؛ برای برطرف کردن این مشکل؛ نخستین دستگاه تهویه هوا و کولر در شهر آبادان در یک طویله بزرگ در مزرعه کشاورزی شرکت در جاده خرمشهر نصب شده بود تا این گاوها در آن طویله زندگی و لبنبات انگلیسی ها را تأمین کنند.
انگلیسی ها به هیچ عنوان اجازه فراگیری فنون و تکنیک های مهندسی نفت را به ایرانیان نمی دادند، به طوری که آنها را از ورود به اتاق های کنترل منع می کردند تا همه چیز در انحصار آنها باشند. آنها برای کاری که به یک ایرانی نیاز بود پنج انگلیسی را با حقوق چند برابر حقوق یک ایرانی استخدام کرده بودند که همین موضوع موجب بروز اعتراض هایی شده بود.
انگلیسی ها با زیرکی خاص شان هیچ گاه برای تنبیه یک ایرانی از یک غیرایرانی استفاده نمی کردند، زیرا عقیده داشتند برای دفع شر ایرانی ها، یک ایرانی خاطی باید از سوی یک ایرانی دیگر تنبیه شود تا حس انتقام جویی وی برای یک ایرانی باقی بماند، نه یک انگلیسی. آنها به کارگران ایرانی ناسزا می گفتند و به آنها تکلیف می کردند که انگلیسی ها را ارباب خطاب کنند و در صورت رعایت نکردن لفظ «سر» تنبیه می شدند.
مسئولان شرکت نفت ایران و انگلیس همواره بر سر ایرانیان منت می گذاشتند که در نبود ما شما ایرانیان هیچ بودید و باید شکرگذار ما باشید. آنها با حدود پنج هزار انگلیسی و همین تعداد هندی نبض تولید را در دست داشتند و به ایرانی ها به صورت روزمزد دستمزد می دادند که بعدها به هفتگی تغییر یافت.
زمین اختصاصی تنیس برای رئیس کل آموزش شرکت سابق نفت ایران و انگلیس یه نام هاکر در کنار امکانات دیگری که حتی در تهران نیز وجود نداشت، از وجود هر گونه ایرانی پاک سازی شده بود و در صورت حضور ایرانیان در نزدیکی این مکان ها، شلاق ها به حرکت در می آمدند. در همان ایام ساختمان دو طبقه بسیار مدرنی به نان دبیرستان رازی ساخته شد که به شکل حرف انگلیسی «H» بود؛ یعنی نخستین حرف نام هاکر!
از این دست تبعیض ها در تاریخ نفت ایران بسیار است و «تحقیر» ایرانیان از سوی انگلیسی ها پیش از ملی شدن صنعت نفت در جنوب سکه رایجی بود که اعتبار آن با ملی شدن صنعت نفت تا حدودی از میان رفت.

امیرحسین هاشمی جاوید

انتهای پیام /