|
|
کدخبر: ۱۴۷۹۸۷

یادداشت / عبدالله عبداللهی

خبرگزاری تسنیم: " " عدالت " اولین و مهمترین چیزی است که در اقتصاد مبتنی بر مدل غربی " ذبح " و قربانی می شود. اصولاً برای اقتصادی که جهان بینی حاکم بر آن به هیچ مبدا و معادی اعتقادی ندارد، " صراط " نیز مسئله ای علی السویه است. "

به گزارشخبرگزاری تسنیم، عبدالله عبداللهی در یادداشتی با عنوان " چرا فرهنگ مهمتر از اقتصاد است؟ " نوشته است:

رهبر معظم و فرزانه انقلاب اسلامی سال ۱۳۹۳ را با عنوان " اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی " نامگذاری کرده و در کلیدواژه مهمی در جریان سخنرانی بسیار مهم خود در اولین روز سال در حرم مطهر ثامن الحجج علیه السلام، فرهنگ را مهمتر از اقتصاد معرفی کردند.

آنچه در این مقال اندک بدان پرداخته خواهد شد، مروری هرچند موجز و مختصر بر برخی دلایل اولویت و اهمیت فوق العاده فرهنگ، در حد وسع اندک نگارنده، است.

بدون تردید نامگذاری سال ۱۳۹۳ با عنوان مذکور را نمی توان جدا و بی ارتباط با کلیدواژه ها و گفتمان سازی های راهبردی و استراتژیک رهبر معظم انقلاب طی سال های اخیر دانست، بلکه باید خاطرنشان کرد که قاطبه این کلیدواژه های اساسی، مکمل یکدیگر بوده و در ذیل یک چارچوب نظری و گفتمانی مستحکم و خردمندانه جای می گیرند و در این میان اس اساس و هدف اصلی طرح چنین چارچوبی، تحقق " الگوی ایرانی - اسلامی پیشرفت " است. نامگذاری ها و ریل گذاری هایی مانند " اقتصاد مقاومتی "، " حماسه اقتصادی "، " حرکت به سمت اصلاح الگوی مصرف " و… نیز در همین راستا و به عنوان الزامات و بایسته های تحقق چنین الگوی بی نظیری در دنیا صورت می گیرد.

با این حال از نظر نگارنده، طرح و تاکید ویژه بر مساله " فرهنگ " در برهه ای از زمان که کشور بنا به دلایلی از جمله برخی کاستی های مدیریتی و همچنین تا حدی " تحریم ها " از مشکلات اقتصادی رنج می برد، علاوه بر اهمیت ذاتی فرهنگ و سرمایه گذاری ویژه دشمن علیه ملت ایران در این عرصه، ناظر به ظهور و بروز پدیده ای جدید در حوزه اقتصاد و توسعه است که پس از روی کارآمدن دولت یازدهم، به دلیل ارتباط برخی مسئولان ارشد اجرایی دولت با حلقه ای از مشاوران با دیدگاه هایی خاص، بیم آن می رود برخی تئوری های ناکارآمد و انحرافی، در عرصه مدیریتی و اجرایی کشور ساری و جاری شود که بدون تردید لطمات فرهنگی و هویتی آن بسیار بیشتر و عمیق تر از لطمات اقتصادی خواهد بود.

درباره چنین دیدگاهی در زمینه توسعه که " توسعه در دنیای امروز را جز از طریق قرار گرفتن بر مدار غربی قابل تحقق نمی داند "، پیش از این سخنرانی ها، مصاحبه ها و یادداشت هایی از سوی عده ای از صاحب نظران ایراد و نوشته شده است که تا حدود زیادی در باب روشنگری در این موضوع کفایت می کند، لذا آنچه در این مقال مختصر بیشتر به آن پرداخته خواهد شد، ارتباط مسئله فرهنگ و اقتصاد است.

ارتباط فرهنگ و اقتصاد
ادعای غرب بر لزوم جداسازی ساحت های مختلف و تاکید بر" علمی بودن "(علم به معنای science)هرچیز و پرهیز از هرگونه نگاه فلسفی(متافیزیکی) به علوم، و به دام افتادن عده ای از نخبگان و دانشجویان در دام این" فریب بزرگ "یکی از مهمترین تهدیدات و معضلات امروز جامعه علمی کشور است؛ چه آنکه کاملاً برخلاف این ادعای غرب، نگاه فرهنگی، فلسفی و جهان بینی خاصی بر تمامی حوزه ها و علی الخصوص بر " علوم انسانی و اجتماعی " در غرب حاکم است که یکی از این علوم همانا " علم اقتصاد " است.

نوع نگاه و اعتقاد به" مبدأ، معاد و صراط "را به اختصار می توان درونمایه و بن مایه هرنوع جهان بینی و فرهنگ(با تعریف عاملی که به زندگی انسان معنا و جهت می دهد) دانست و به اختصار باید تاکید کرد که "انکار مبدأ و معاد(و یا حداقل نادیده گرفتن محض آنها) در کناراباحه گری در صراط" روح دگماتیستی خشک و غیرقابل انعطاف حاکم بر علوم اجتماعی در غرب است که ناگفته پیداست چنین جهان بینی که نه به مبدأیی معتقد است و نه معادی را باور دارد و نه به صراط مستقیمی پایبند است،هم در هدف و هم در روش، تاثیرات بنیادینی به جای می گذارد.

و جالب آنجاست کهغرب علیرغم تمام ادعای خود علیه هرگونه دگماتیزم، در این جهان بینی خود کاملاً دگم بوده و حاضر به پذیرش هیچ انعطافی در آن نیست و اینجا نیز بخشی از آن خطوط قرمز در غرب است که رهبر معظم انقلاب نیز به آن اشاره کردند. غرب در این باره حاضر به هیچگونه تساهل و تسامحی نیست.
ماجرای ما و غرب و ارتباط فرهنگ و اقتصاد نیز دقیقاً در همین نقطه آغاز می شود. و اینجاست که باید مشخص شود کدام یک را برمی گزینیم؟ اقتصاد مبتنی بر فرهنگ غربی یا اقتصاد مبتنی بر فرهنگ ایرانی - اسلامی؟

تفاوت اقتصاد سرمایه داری غربی یا اقتصاد اسلامی

همانگونه که در بالا نیز اشاره شد، در این مقال فرصت پرداختن به همه جزئیات ذیل سرفصل های درج شده نیست و درباره تفاوت اقتصاد سرمایه داری غربی با اقتصاد اسلامی نیز به ذکر مختصری اکتفا خواهد شد.

شاید بتوان انتخاب بین اصالت سعادت و عدالت یا اصالت سود و لذت، را بنیادی ترین تفاوت میان اقتصاد اسلامی - ایرانی و اقتصاد سرمایه داری غربی خواند.

در اقتصاد اسلامی و در مدل ایرانی - اسلامی پیشرفت، " سعادت " مهمترین هدف در زندگی بشر استو اساساً همه چیز، اعم از نبوت و شریعت و امامت و…، برای آن است که انسان در زندگی دنیوی و اخروی خود به سعادت دست یابد کهدر این سعادت قطعاً " همه چیز لذت و رفاه و سود بیشتر نیست". حال آنکه درمدل اقتصاد غربی، جهان بینی و روح حاکم بر آن تاکید می کند که اساساً کمال و سعادت برای بشر هدف نیستو اساساً در این مساله تردید قطعی هست که انسان طبیعتاً کمال گرا باشد! از همین روی ذیل چنین جهان بینی هست که" اصالت لذت " یا " اصالت فایده "هدف می شود و ارزش یا فاقد ارزش بودن هرچیز از این حیثمورد داوری قرار می گیرد که آیا در راستای تامین لذت دنیایی است یا خیر؟

و اما مسئله مهم و اساسی تر نیز آنجاست که" عدالت " اولین و مهمترین چیزی است که در اقتصاد مبتنی بر مدل غربی " ذبح " و قربانی می شود. اصولاً برای اقتصادی که جهان بینی حاکم بر آن به هیچ مبدا و معادی اعتقادی ندارد،" صراط " نیز مسئله ای علی السویه است. طبق اذعان خود صاحب نظران اقتصاد کاپیتالیستی و سرمایه داری غربی،" افزایش سود و انباشت سرمایه، هدف اصلی است " و اگر در این میان عده بسیاری نیز زیر چرخ های توسعه له شوند، هیچ اشکالی ندارد.

جالب آنجاست که اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد و کاپیتالیستی، نه تنها در نظر بلکه در مقام اجرا نیز با مشکلات عدیده و قابل توجهی روبرو شده است که همین مساله موجب شده کمتر نظریه پرداز آزاده ای حتی در غرب حاضر به دفاع کامل و تمام قد از آن باشد؛ چه آنکه " انحصار طلبی اقتصادی، استثمار و استعمار " ناشی از چنین اقتصادی، امروز بر همگان مبرز و مشخص شده است.

خطر بی توجهی به فلسفه حاکم بر علوم اجتماعی غربی

طبق آنچه در بالا به اختصار ذکر شد، امروزه روح و فلسفه خطرناکی بر برخی علوم اجتماعی در غرب حاکم است که نادیده گرفتن آنها به بروز خسارات جبران ناپذیری در مسیر و روند رو به رشد انقلاب اسلامی ایران منجر خواهد شد. با این حال متاسفانه برخی که از آنها به عنوان مشاوران پشت پرده بعضی شخصیت های اجرایی کشور نام برده می شود، اصولاً چنین مساله ای را باور ندارند.

نگارنده در یکی از مصاحبه ها و گفتگوهای ۳ ساعته خود با یکی از این مشاوران غیررسمی، به صراحت از زبان ایشان شنیدم که اساساً این جهان بینی و توحید و معاد و صراط که می گویید را قبول ندارم که باید در علوم مداخله کنند! این آقای مشاور که سالهاست ارتباط نزدیکی به لحاظ مشاوره ای با برخی شخصیت های اجرایی دولت دارد، در سخنان خود مدام بر اینکه مسائل انتزاعی! مانند جهان بینی و توحید و معاد و صراط را وارد بحثنکنید تاکید می کرد و می گفت که " میخواهد علمی بحثکند "

حال آنکه همانگونه که آقای دکتر مهدی گلشنی از اساتید به نام و صاحب نظر در فلسفه علم و مدیر گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف نیز در یکی از مصاحبه های نوروزی خود تاکید کرده اند، امروزه متاسفانه چیزهایی(بخصوص در غرب) به نام علم ارائه می شود که از تعمیم هایی برمی آید که پشتوانه آنها مفروض های ضددینی است.

انتهای پیام /

ارسال نظر

پربیننده ترین

آخرین اخبار